Urlop i zasiłek macierzyński dla opiekuna prawnego dziecka
• Autor: Marta Handzlik
Moja 16-letnia córka urodziła dziecko. Za kilka dni zostanę prawnym opiekunem wnuczki jako rodzina zastępcza, dopóki córka nie skończy 18 lat. Prowadzę działalność gospodarczą. Czy należą mi się pieniądze za urlop macierzyński? Co w ogóle należy mi się z ZUS? Córka uczy się zaocznie, czy ona dostanie coś z ZUS?
Urlop macierzyński dla osoby pełniącej funkcję rodziny zastępczej
Odnosząc się do Pani problemu wyjaśniam, że zgodnie z art. 188 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka lub który przyjął dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Zgodnie z art. 29 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512) zasiłek macierzyński przysługuje ubezpieczonej, która w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego:
1) urodziła dziecko;
2) przyjęła na wychowanie dziecko w wieku do 7 roku życia;
3) przyjęła na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, dziecko w wieku do 7 roku życia.
Warunki uzyskania zasiłku macierzyńskiego
Zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Warunkiem uzyskania zasiłku macierzyńskiego jest podleganie ubezpieczeniu chorobowemu lub przebywanie na urlopie wychowawczym. W przepisie tym ustawodawca rozgranicza więc okres ubezpieczenia chorobowego od urlopu wychowawczego. Ten ostatni, pomimo że jest okresem zatrudnienia, nie stanowi okresu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu (nie są w tym okresie odprowadzane składki na ubezpieczenie chorobowe).
Córka niestety nie będzie miała prawa do zasiłku macierzyńskiego, gdyż nie pracuje, a zasiłek macierzyński, czy też urlop macierzyński przysługuje tylko pracownikom bądź osobom prowadzącym działalność gospodarczą.
Świadczenia pieniężne z opieki społecznej dla kobiet w okresie ciąży i macierzyństwa
Jednakże zgodnie z § 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 października 1993 r. w sprawie określenia zakresu i form oraz trybu udzielania kobietom w ciąży oraz wychowującym dziecko pomocy w zakresie opieki socjalnej i prawnej (Dz. U. Nr 97, poz. 441 z późn. zm.) kobiecie w ciąży lub wychowującej dziecko przysługują świadczenia pieniężne i świadczenia w naturze, określone w rozporządzeniu, jeżeli:
1) dochód osoby uprawnionej samotnie gospodarującej albo
2) dochód na osobę w rodzinie osoby uprawnionej, ustalony jako iloraz dochodu rodziny przez liczbę osób w tej rodzinie,
nie przekracza miesięcznie kwoty 275 zł.
Świadczenia pieniężne, o których mowa wyżej, przysługują w okresie od 8 miesiąca ciąży do 2 miesiąca życia dziecka albo przez miesiąc w razie urodzenia dziecka martwego lub zgonu dziecka.
Świadczenia w naturze, o których mowa w ust. 1, przysługują w okresie od narodzenia dziecka do ukończenia przez nie dwóch miesięcy życia.
Przykłady
Anna, właścicielka kwiaciarni, opiekunką wnuczki
Anna prowadzi własną działalność gospodarczą i została prawnym opiekunem nowo narodzonej wnuczki, ponieważ jej 16-letnia córka nie jest jeszcze pełnoletnia. Zgłosiła się do ZUS jako osoba ubezpieczona chorobowo i na tej podstawie otrzymała prawo do zasiłku macierzyńskiego, mimo że nie urodziła dziecka osobiście. Wystarczyło, że formalnie stała się rodziną zastępczą i objęła opiekę nad niemowlęciem.
Tomasz i Karolina – rodzina zastępcza dla siostrzenicy
Małżeństwo prowadzące gospodarstwo agroturystyczne przyjęło na wychowanie nowo narodzoną siostrzenicę Karoliny, której matka nie mogła się nią zająć. Po uzyskaniu statusu rodziny zastępczej i odpowiednich dokumentów sądowych, Karolina – jako osoba ubezpieczona w ZUS z tytułu działalności – otrzymała zasiłek macierzyński przysługujący na warunkach urlopu macierzyńskiego.
Natalia – nieubezpieczona uczennica liceum
Natalia, mając 17 lat, urodziła dziecko, ale nie pracowała i nie była nigdzie ubezpieczona. Nie miała prawa do zasiłku macierzyńskiego z ZUS. Jednak dzięki niskim dochodom w rodzinie, uzyskała jednorazowe świadczenie pieniężne i pomoc w naturze z opieki społecznej – przysługiwało jej wsparcie w ostatnim miesiącu ciąży i przez dwa miesiące po narodzinach dziecka.
Podsumowanie
Prawo do urlopu i zasiłku macierzyńskiego przysługuje nie tylko biologicznym matkom, ale również osobom, które przyjmują dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza – pod warunkiem, że są objęte ubezpieczeniem chorobowym, na przykład jako osoby prowadzące działalność gospodarczą. W takiej sytuacji mogą one skorzystać z pełni świadczeń, jakie oferuje ZUS. Natomiast młodociane matki, które nie pracują i nie są ubezpieczone, nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego, ale mogą ubiegać się o pomoc socjalną, jeśli spełniają kryteria dochodowe. Warto znać te zasady, by skutecznie dochodzić swoich praw i zapewnić dziecku należne wsparcie.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz indywidualnej porady prawnej w podobnej sprawie? Skorzystaj z naszej oferty porad online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, pomogą z dokumentami i wskażą najlepsze rozwiązania w Twojej sytuacji. Wystarczy wypełnić formularz na stronie, a odpowiedź otrzymasz już w ciągu 24 godzin.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
Kodeks pracy
