• Autor: Adam Dąbrowski
Jak należy rozumieć pojęcie przepis szczególny w rozumieniu art. 5 K.p.?
Zgodnie z art. 5 K.p., jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami. Przepis ten odzwierciedla zasadę „lex specialis derogat legi generali” – przepis szczególny uchyla stosowanie przepisu ogólnego.
Aby poprawnie stosować tę zasadę trzeba prawidłowo rozumieć pojęcie przepisu ogólnego i przepisu szczególnego.
W dziedzinie prawa pracy ogólnym przepisem rangi ustawowej jest Kodeks pracy. Przepisami zaś szczególnymi w stosunku do kodeksu są ustawy regulujące w sposób odmienny stosunek pracy określonej kategorii pracowników.
Na przykład ustawy: Karta Nauczyciela, o urzędnikach państwowych, czy o Państwowej Inspekcji Pracy, w części regulującej odmiennie stosunek pracy są przepisami szczególnymi wobec Kodeksu pracy.
Zależność między kodeksem a tymi ustawami reguluje właśnie art. 5 K.p. Oznacza to, że ustawy szczególne mają w sprawach w nich uregulowanych pierwszeństwo stosowania, natomiast Kodeks pracy stosuje się w zakresie nie uregulowanym tymi przepisami szczególnymi.
Należy przy tym pamiętać, że dotyczy to szerszego pojęcia „przepisami szczególnymi”, a nie „ustawą szczególną”, ponieważ ustawa szczególna może przewidywać wydanie przepisów wykonawczych, których stosowanie także ma pierwszeństwo przed przepisami Kodeksu pracy i przepisami wykonawczymi do kodeksu.
Wobec tego, pod pojęciem przepisów szczególnych należy w zakresie jednostkowej problematyki rozumieć ustawę szczególną a także jej przepisy wykonawcze.
Karta Nauczyciela
Pani Anna jest nauczycielką zatrudnioną w szkole publicznej. Jej stosunek pracy regulowany jest nie tylko Kodeksem pracy, ale przede wszystkim przepisami ustawy Karta Nauczyciela. W przypadku jej urlopu wypoczynkowego zastosowanie mają przepisy Karty Nauczyciela, które szczegółowo określają wymiar urlopu oraz zasady jego udzielania. Jeśli jednak dana kwestia, np. rozwiązanie stosunku pracy, nie jest uregulowana w Karcie Nauczyciela, wówczas zastosowanie znajdują przepisy Kodeksu pracy.
Urzędnik Państwowy
Pan Jan pracuje jako urzędnik państwowy. Jego stosunek pracy reguluje ustawa o urzędnikach państwowych, która przewiduje m.in. szczególne zasady dotyczące odpowiedzialności dyscyplinarnej oraz wymagania co do zatrudnienia. W sprawach dotyczących wynagrodzenia czy wymiaru czasu pracy, które nie są szczegółowo opisane w tej ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu pracy.
Państwowa Inspekcja Pracy
Pani Katarzyna jest inspektorem Państwowej Inspekcji Pracy. Jej stosunek pracy podlega przepisom ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy, która szczegółowo reguluje m.in. obowiązki inspektora, zasady odpowiedzialności zawodowej oraz procedurę zatrudniania. Jeśli jednak pojawia się kwestia, która nie jest uregulowana w tej ustawie, na przykład związana z czasem trwania umowy na okres próbny, należy stosować przepisy Kodeksu pracy.
Pojęcie przepisu szczególnego w rozumieniu art. 5 Kodeksu pracy odgrywa kluczową rolę w regulacji stosunków pracy określonych kategorii pracowników. Przepisy szczególne, takie jak ustawy branżowe (np. Karta Nauczyciela, ustawa o urzędnikach państwowych), mają pierwszeństwo stosowania w sprawach, które regulują, zaś przepisy Kodeksu pracy obowiązują w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. Zasada „lex specialis derogat legi generali” pozwala na harmonijne współistnienie przepisów ogólnych i szczególnych, zapewniając spójność systemu prawnego oraz możliwość dostosowania regulacji do specyfiki określonych grup zawodowych. Zrozumienie tej zależności jest niezbędne dla prawidłowego stosowania prawa pracy w praktyce.
Nasza kancelaria oferuje profesjonalne doradztwo prawne w zakresie stosowania przepisów szczególnych i ogólnych w prawie pracy. Pomagamy w interpretacji regulacji, rozwiązywaniu sporów oraz zapewniamy wsparcie przy dostosowywaniu się do wymogów ustaw branżowych. Gwarantujemy rzetelność, indywidualne podejście i skuteczne rozwiązania dostosowane do Twoich potrzeb. Skontaktuj się z nami, aby uzyskać więcej informacji.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Adam Dąbrowski
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy