• Autor: Adam Dąbrowski
Jaka jest różnica w praktycznym stosowaniu pomiędzy przepisem ogólnym a przepisem odrębnym w stosunku do Kodeksu pracy?
Przepisem szczególnym w rozumieniu art. 5 K.p. jest przepis regulujący tę samą materię co przepis ogólny, w tym przypadku Kodeks pracy. Jednakże regulacja tej samej materii w tym przepisie następuje w odmienny sposób niż w przepisie ogólnym.
W takim przypadku, przepis szczególny, odmiennie regulujący daną sprawę ma pierwszeństwo stosowania przed przepisem ogólnym. A przepis ogólny stosuje się w sprawach nie uregulowanych w przepisie ogólnym.
Przykładowo, przepisem szczególnym w stosunku do Kodeksu pracy jest ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, która przewiduje stosowanie do pracowników obsługujących aparat rentgenowski 5 godzinnej normy dobowej czasu pracy. Konsekwencją szczególnego charakteru tego przepisu jest to, że w stosunku do tych pracowników stosujemy 5 godzinną normę dobową czasu pracy a nie 8 godzinną wynikającą z art. 129 par. 1 K.p.
Na tym przykładzie widać, że przepis szczególny, czyli odpowiednie postanowienie ustawa o zoz, wyłącza stosowanie art. 129 par. 1 K.p. w zakresie normy dobowej czasu pracy. W pozostałym zakresie nie uregulowanym ustawą o zoz, znajdą zastosowanie przepisy Kodeksu pracy.
Przykładowo, ustawa o zoz, nie reguluje problematyki ewidencji czasu pracy, wobec tego w tym zakresie znajdą zastosowanie przepisy Kodeksu pracy oraz jego akty wykonawcze.
Przepis odrębny w stosunku do Kodeksu pracy to taki, który określa inną materię aniżeli uregulowana w kodeksie. Na przykład, takim przepisem odrębnym jest ustawa z dnia 13.03.2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników, Dz. U. Nr 90, poz. 884, ponieważ Kodeks pracy nie reguluje zagadnień dotyczących szczególnych zasad rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników.
W przypadku przepisu odrębnego w stosunku do Kodeksu pracy, w relacji przepis ogólny – przepis odrębny, nie znajduje zastosowania zasada wynikająca z art. 5 K.p., ale przepisy te należy stosować równolegle.
Przepis szczególny – czas pracy pracowników obsługujących aparaty rentgenowskie
Pani Anna jest technikiem radiologii w szpitalu. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, czas pracy wynosi 8 godzin na dobę. Jednak ustawa o zakładach opieki zdrowotnej wprowadza przepis szczególny, który określa, że czas pracy osób obsługujących aparaty rentgenowskie wynosi 5 godzin dziennie. W związku z tym, pani Anna pracuje 5 godzin dziennie, ponieważ przepis szczególny ma pierwszeństwo przed przepisem ogólnym Kodeksu pracy.
Przepis szczególny – ochrona praw kobiet w ciąży
Pani Maria jest w ciąży i zgodnie z przepisami Kodeksu pracy przysługuje jej ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę. Jednak ustawa o pracownikach tymczasowych przewiduje szczególne regulacje w tej materii, na przykład ograniczenie stosowania ochrony do określonych sytuacji. W przypadku pani Marii zastosowanie ma przepis szczególny zawarty w ustawie o pracownikach tymczasowych, ponieważ reguluje tę samą materię w sposób odmienny od Kodeksu pracy.
Przepis odrębny – zwolnienia grupowe
Firma XYZ planuje redukcję zatrudnienia z powodów ekonomicznych. Zamiast stosować przepisy Kodeksu pracy dotyczące rozwiązywania umów o pracę, pracodawca musi odnieść się do przepisów ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn nie dotyczących pracowników. Ta ustawa, jako przepis odrębny, reguluje inną materię niż Kodeks pracy i stosuje się ją równolegle, bez wyłączania Kodeksu pracy w pozostałych kwestiach.
Różnica między przepisem ogólnym a przepisem szczególnym polega na ich zakresie zastosowania oraz pierwszeństwie regulacyjnym. Przepis szczególny dotyczy tej samej materii co przepis ogólny, ale wprowadza odmienne rozwiązania, które mają pierwszeństwo w stosowaniu. Przepis ogólny znajduje zastosowanie tylko w sprawach nieuregulowanych przepisem szczególnym. Z kolei przepis odrębny dotyczy zupełnie innej materii niż przepis ogólny i nie wyłącza jego stosowania, lecz funkcjonuje równolegle. Znajomość tych zasad ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego stosowania przepisów prawa pracy w praktyce.
Nasze porady prawne online to szybka, wygodna i profesjonalna pomoc, która pozwala rozwiązać Twoje problemy bez wychodzenia z domu. Zajmujemy się sprawami z zakresu prawa pracy, cywilnego, rodzinnego, spadkowego, administracyjnego i innych dziedzin. Oferujemy jasne i praktyczne wskazówki dostosowane do Twojej sytuacji, z gwarancją odpowiedzi w ciągu 24 godzin.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Adam Dąbrowski
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy