Kodeks pracy a Kodeks cywilny

Stosowanie Kodeksu cywilnego w stosunkach pracy

Relacja Kodeksu pracy do Kodeksu cywilnego nie rządzi się typową zasadą charakterystyczną dla przepisu szczególnego lub przepisu odrębnego. Relację tę ustawodawca sprecyzował w sposób złożony w art. 300 K.p.

Zgodnie z tym przepisem, w sprawach nie unormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.

Pozornie można zatem powiedzieć, że Kodeks cywilny w stosunku do Kodeksu pracy pozostaje w relacji przepis szczególny – przepis ogólny. Jednakże ustawodawca w art. 300 K.p. zawarł szczegółowe warunki sięgania do postanowień K.c. w stosunkach pracy.

Może to mieć miejsce pod następującymi warunkami spełnionymi łącznie:

• sprawa nie jest uregulowana w przepisach prawa pracy a zatem nie jest uregulowana ani w Kodeksie pracy ani w innych pozakodeksowych przepisach prawa pracy,
• przepisy Kodeksu cywilnego należy stosować odpowiednio a nie wprost, co oznacza odpowiednie ich zmodyfikowanie do przypadków nie regulowanych prawem pracy, z uwzględnieniem istoty tej oddzielnej gałęzi prawa,
• konkretne rozwiązania Kodeksu cywilnego, które chcemy zastosować nie są sprzeczne z zasadami prawa pracy, co oznacza konieczność zbadania zgodności z zasadami konstytucyjnymi, z podstawowymi zasadami Kodeksu pracy zawartymi w rozdziale II i IIa działu pierwszego K.p., oraz z pozostałymi zasadami prawa pracy wynikającymi z konstrukcji innych uregulowań Kodeksu pracy np. z zasadą ryzyka podmiotu zatrudniającego, która wynika w szczególności z art.81, art. 117 par. 2 i art. 237¹ par. 2 K.p.

Zastosowanie przepisów księgi pierwszej Kodeksu cywilnego w stosunkach pracy

Prawo pracy wywodzi się z prawa cywilnego, toteż Kodeks pracy nie reguluje wszystkich niezbędnych instytucji do samoistnego funkcjonowania tej gałęzi prawa. Z tego względu istnieje potrzeba korzystania z wielu przepisów Kodeksu cywilnego.

Choć odesłanie, zawarte w art. 300 K.p. ma charakter ogólny, to jednak zastosowanie poszczególnej instytucji Kodeksu cywilnego w stosunkach pracy musi być poprzedzone analizą pod kątem obowiązujących zasad prawa pracy.

W znacznej części znajdują w stosunkach pracy zastosowanie przepisy księgi pierwszej Kodeksu cywilnego, zwłaszcza w zakresie pojęcia osób fizycznych i prawnych, czynności prawnych, w tym wad oświadczeń woli, przedstawicielstwa, czy sposobu liczenia terminów.

Stosowanie przez pracodawców rozwiązań prawa cywilnego

Pracodawcy, niestety, bardzo często niepoprawnie sięgają do niektórych rozwiązań prawa cywilnego. Na przykład, stosują potrącenie przewidziane w art. 498 i art. 499 K.c.

Pracodawca z wynagrodzenia za pracę potrąca pracownikowi swoją należność np. związaną z odpowiedzialnością materialną pracownika, stosując właśnie instytucję potrącenia.

Tymczasem taki sposób postępowania jest niedopuszczalny, ponieważ w prawie pracy obowiązuje zasada (art. 91 K.p.) pisemnego wyrażania przez pracownika zgody na potrącenie jakiejkolwiek kwoty z wynagrodzenia za pracę, poza przypadkami wyraźnie określonymi w art. 87 § 1 i § 7 K.p.

Opisany sposób postępowania pracodawcy stanowi nie tylko niewłaściwe zastosowanie przez art. 300 przepisów K.c., ale także wyczerpuje znamiona wykroczenia z art. 282 § 1 pkt 1 K.p.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.