Zastępstwa nauczyciela bibliotekarza
• Autor: Marta Handzlik
Czy nauczyciel bibliotekarz może być wysyłany notorycznie na doraźne zastępstwa w ramach godzin bibliotecznych?
Przydzielanie nauczycielowi bibliotekarzowi godzin doraźnego zastępstwa
Zgodnie z art. 35 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela możliwość albo raczej konieczność powoływania godzin doraźnych zastępstw pojawia się wówczas, gdy w sytuacji nieobecności nauczyciela (z różnych powodów) zajęcia z uczniami, zapewniając im niezbędną opiekę, musi poprowadzić inny nauczyciel, który zgodnie z planem nie prowadzi w tym czasie innych zajęć.
Godzina doraźnego zastępstwa to przydzielona nauczycielowi do przeprowadzenia godzina zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela. W praktyce godziny doraźnych zastępstw przydziela dyrektor szkoły.
Nie ma znaczenia, czy w czasie doraźnego zastępstwa nauczyciel realizuje zajęcia dydaktyczne zgodnie z posiadaną specjalnością, czy zajęcia dydaktyczne, do których nie posiada kwalifikacji, czy po prostu zapewnia jedynie bezpieczeństwo uczniom. Sensem powołania godzin doraźnego zastępstwa jest spełnienie wymogu sprawowania przez szkołę funkcji opiekuńczej w stosunku do powierzonych jej uczniów. Odpowiednio zatem w celu zapewnienia opieki uczniom w czasie zajęć podczas nieobecności właściwego nauczyciela, dyrektor szkoły powierza realizację zajęć innemu nauczycielowi; w wyjątkowych sytuacjach sam może również poprowadzić zajęcia w ramach doraźnego zastępstwa.
Zobacz też: Nauczyciel bibliotekarz pensum
Czy nauczyciel bibliotekarz może prowadzić doraźne zastępstwo?
Oficjalne wykładnie przepisów (autorstwa MEN oraz niezależnych prawników) nie pozostawiają żadnych wątpliwości: pogwałceniem prawa jest sytuacja, w której bibliotekarz nie może wykonywać swoich podstawowych obowiązków, gdyż w tym czasie został wysłany przez dyrektora do prowadzenia zajęć w ramach godzin doraźnych zastępstw. Nauczyciel bibliotekarz może – podobnie jak każdy inny nauczyciel – prowadzić doraźne zastępstwa tylko po godzinach pracy, a za dodatkową pracę musi otrzymać wynagrodzenie.
Czas otwarcia biblioteki szkolnej powinien być określony w planie pracy szkoły. Musi on być skorelowany z pensum zatrudnionych w bibliotece nauczycieli. Interpretacja przepisów jest jasna. Na przykład przy jednoosobowej obsadzie tygodniowy czas otwarcia biblioteki musi być równy pensum zatrudnionego w szkole nauczyciela bibliotekarza. Nauczyciel bibliotekarz może być wysłany na zastępstwo tylko wtedy, gdy biblioteka jest planowo nieczynna, i wówczas musi otrzymać dodatkowe wynagrodzenie za pracę w godzinach ponadwymiarowych. Podobna procedura dotyczy także nauczyciela przedmiotu – nie wysyła się go przecież na zastępstwo, gdy ma w planie zajęć „swoją” lekcję. Mogą zdarzyć się sytuacje szczególne, w których dla zapewnienia uczniom opieki niezbędne jest wysłanie bibliotekarza na zastępstwo w czasie, gdy powinien on (zgodnie z planem pracy szkoły) pracować w bibliotece. W takim przypadku bibliotekarz musi czas przeznaczony na zastępstwo odpracować w bibliotece po godzinach pracy i otrzymać za to dodatkowe wynagrodzenie.
Przeczytaj też: Rozliczenie pracownika z odzieży roboczej wzór
Dopuszczenie się przez dyrektora szkoły wykroczenia przeciwko prawom pracownika
Dyrektor szkoły, który wbrew obowiązkowi nie wypłaca w ustalonym terminie wynagrodzenia za pracę, wysokość tego wynagrodzenia bezpodstawnie obniża, dopuszcza się wykroczenia przeciwko prawom pracownika. Czyn ten podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł (art. 282 Kodeksu pracy). Roszczenie pracownika o zaległe wynagrodzenie ulega przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne (art. 291 Kodeksu pracy). Wynagrodzenie za godziny doraźnych zastępstw jest składnikiem wynagrodzenia wypłacanym z dołu w ostatnim dniu miesiąca, a wyjątkowo w jednym z ostatnich 5 dni miesiąca lub w dniu wypłaty wynagrodzenia, które nauczyciel otrzymuje z góry (art. 39 ust. 4 Karty Nauczyciela). Zatem termin przedawnienia roszczenia o zapłatę za godziny doraźnych zastępstw rozpoczyna bieg w jednym z tych dni. Wynika z tego, że roszczenia o wynagrodzenia z kilku miesięcy przedawniają się w różnych terminach. Pewne zdarzenia, np. wniesienie pozwu do sądu, powodują przerwanie biegu przedawnienia. Przedawnienie nie biegnie, dopóki postępowanie sądowe nie zostanie zakończone (art. 295 Kodeksu pracy).
Przykłady
W jednej ze szkół podstawowych nauczycielka bibliotekarka, pani Aneta, przez trzy kolejne tygodnie niemal codziennie prowadziła zastępstwa za nieobecnych kolegów. W tym czasie biblioteka była zamknięta, a uczniowie nie mieli możliwości wypożyczania książek ani korzystania z czytelni. Mimo licznych interwencji u dyrektora, sytuacja powtarzała się regularnie. W końcu pani Aneta skonsultowała się z prawnikiem i wystąpiła o zapłatę za każdą z tych godzin jako pracę ponadwymiarową.
Pan Marek, nauczyciel bibliotekarz w liceum, przez cały wrzesień został oddelegowany do prowadzenia lekcji biologii w zastępstwie za chorą koleżankę. Nie posiadając odpowiednich kwalifikacji, ograniczał się do rozdawania zadań i nadzoru. Gdy po miesiącu poprosił o wynagrodzenie za dodatkową pracę, usłyszał, że "robił to w ramach obowiązków". Dopiero interwencja związków zawodowych i przywołanie przepisów Karty Nauczyciela zmusiły dyrekcję do wypłaty zaległości.
Pani Ilona pracuje jako jedyny nauczyciel bibliotekarz w niewielkiej szkole. Gdy dyrektorka poprosiła ją o pilne zastępstwo na godzinę matematyki, zgodziła się, ponieważ biblioteka była akurat zamknięta z powodu inwentaryzacji. Po tygodniu podobna sytuacja się powtórzyła, jednak tym razem w godzinach otwarcia biblioteki. Pani Ilona odmówiła, powołując się na plan pracy i przepisy. Mimo początkowego niezadowolenia, dyrekcja przyjęła argumentację i wyznaczyła do zastępstwa innego nauczyciela.
Podsumowanie
Nauczyciel bibliotekarz – jak każdy inny nauczyciel – może być zobowiązany do prowadzenia doraźnych zastępstw, jednak wyłącznie poza godzinami pracy w bibliotece i za dodatkowym wynagrodzeniem. Regularne wysyłanie bibliotekarza na zastępstwa kosztem pracy biblioteki jest niezgodne z prawem i może skutkować naruszeniem praw pracowniczych. Plan pracy szkoły powinien jasno określać godziny otwarcia biblioteki, a obowiązki bibliotekarza muszą być respektowane tak samo, jak obowiązki nauczycieli przedmiotowych. W razie wątpliwości warto sięgnąć po pomoc prawną lub wsparcie związków zawodowych.
Oferta porad prawnych
Jeśli jesteś nauczycielem i masz wątpliwości co do zasad przydzielania zastępstw, wysokości wynagrodzenia lub przestrzegania Twoich praw pracowniczych – skorzystaj z naszej pomocy prawnej online. Nasi specjaliści od lat wspierają pracowników oświaty w rozwiązywaniu problemów z zakresu prawa pracy, Karty Nauczyciela i przepisów oświatowych. Zadaj pytanie przez internet i otrzymaj szybką, rzetelną odpowiedź dostosowaną do Twojej sytuacji.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
Kodeks pracy
