Pracownik nie rozliczył się z firmą - co robić?
• Autor: Marta Handzlik
Pracownica księgowości rozwiązała umowę o pracę dwa miesiące temu. Dotychczas się nie rozliczyła z dokumentacji za zeszły rok oraz nie oddała sprzętu służbowego. Co robić? Unika kontaktu i nie odbiera telefonu.
Odpowiedzialność materialna pracowników za szkody wyrządzone pracodawcy
Odpowiedzialność materialna pracowników za szkody wyrządzone pracodawcy została uregulowana w Kodeksie pracy (w skrócie K.p.). Częściowo uregulowana jest odmiennie od odpowiedzialności odszkodowawczej z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania uregulowanej w Kodeksie cywilnym.
W art. 114 i 115 zostały wskazane przesłanki odpowiedzialności materialnej pracownika. Tymi przesłankami są:
- powstanie szkody w majątku pracodawcy,
- niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych,
- wina pracownika,
- normalny (adekwatny) związek przyczynowy między działaniem pracownika a niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem obowiązków pracowniczych (zgodnie z art. 115 pracownik odpowiada tylko za normalne następstwa swojego działania lub zaniechania).
Zobacz też: Zwrot kluczy przez pracownika
Przywłaszczenie mienia pracodawcy
Przesłanką odpowiedzialności materialnej jest ponadto bezprawność działania lub zaniechania pracownika. Ustawodawca nie wymienia wprawdzie tej przesłanki, ale wynika ona z przesłanki winy. Zawinione może być bowiem tylko takie działanie lub zaniechanie, które jest bezprawne.
Niewykonanie lub nienależyte wykonanie obowiązków pracowniczych nie może być utożsamiane z bezprawnością zachowania pracownika, jednakże w tym przypadku przywłaszczenie mienia pracodawcy będzie nosiło znamiona bezprawności.
Art. 115 i 122 stanowią, że pracownik ponosi odpowiedzialność w granicach rzeczywistej straty pracodawcy za szkodę wyrządzoną nieumyślnie i w pełnej wysokości za szkodę wyrządzoną umyślnie. Pojęcie szkody wymaga więc wyjaśnienia na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Kodeks cywilny wprawdzie również nie zawiera prawnej definicji szkody, ale występuje w nim wiele przepisów, na podstawie których można ustalić prawne pojęcie szkody. Przy pracowniczej odpowiedzialności materialnej istotne znaczenie ma przede wszystkim szkoda majątkowa.
Przeczytaj też: Słuchanie muzyki w pracy bhp
Powierzenie pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu
W razie powierzenia pracownikowi mienia z obowiązkiem zwrotu lub do wyliczenia się wystarczy wykazanie przez pracodawcę, że szkoda jest następstwem nierozliczenia się pracownika.
Zgoda pracownika na omawiane zasady odpowiedzialności może wynikać np. z samego przyjęcia mienia pracodawcy do używania, z zawarcia umowy o pracę na stanowisku, którego dotyczy taka odpowiedzialność, a także podpisania umowy o wspólnej odpowiedzialności materialnej opartej na art. 125 Kodeksu pracy.
Podpisanie przez pracownika deklaracji (umowy) o przyjęciu odpowiedzialności za mienie nie jest koniecznym warunkiem odpowiedzialności za mienie powierzone; oczywiście ułatwia sytuację procesową pracodawcy w przypadku konieczności udowodnienia istnienia omawianych zasad odpowiedzialności (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 września 1985 r., sygn. akt IV PR 200/85, OSNCP 1986 r., nr 5, poz. 84).
W orzeczeniach Sądu Najwyższego zostało kilkakrotnie przedstawione stanowisko oparte na wykładni językowej określenia „zwrot lub wyliczenie się”, mówiące, że pracownik odpowiada według omawianych zasad tylko za braki ilościowe (niedobory) w mieniu powierzonym. Natomiast za uszkodzenie mienia powierzonego ponosi on ograniczoną odpowiedzialność na podstawie przepisów dotyczących szkody w innym mieniu niż powierzone (art. 114 i inne Kodeksu pracy), jeżeli wykaże, że szkoda została wyrządzona nieumyślnie (np. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1976 r., sygn. akt V PZP 6/76, OSPiKA 1978 r., nr 3, poz. 41).
Nierozliczenie się pracownika po rozwiązaniu umowy o pracę z powierzonego mienia
Stanowisko to jest obecnie podważane w doktrynie poprzez przyjmowanie, iż przez „zwrot powierzonego mienia” należy rozumieć zwrot tego mienia nie tylko we właściwej ilości, lecz również jakości (tzn. nieuszkodzonego lub jak w Pana przypadku nieprzeterminowanego).
Jeżeli pracownica się z Panem nie rozliczy, może Pan złożyć zawiadomienie o zawłaszczeniu do prokuratury (jeśli do takiego zawłaszczenia doszło, a mienie było prawidłowo powierzone). W przypadku skierowania sprawy do sądu karnego zostanie określony obowiązek naprawienia szkody – jest to dla Pana najłatwiejsza droga załatwienia sprawy, najmniej Pana angażująca i z pewnością najmniej kosztowna.
Drugim sposobem jest skierowanie sprawy do sądu pracy, jednakże tu będzie Pan zobowiązany do przeprowadzenia postępowania dowodowego i być może umocowania radcy prawnego bądź adwokata. Podstawy Pana roszczeń wskazane są powyżej.
W pierwszej kolejności należy jednak wezwać pisemnie pracownika do rozliczenia się z posiadanych materiałów i dokumentów. W żadnym wypadku nie może Pan nie wydać pracownicy świadectwa pracy.
Przykłady
W niewielkiej firmie transportowej kierowca zakończył współpracę z końcem grudnia, jednak do dziś nie oddał służbowego laptopa i telefonu komórkowego. Mimo wielokrotnych prób kontaktu – zarówno telefonicznego, jak i mailowego – były pracownik nie odpowiada. Pracodawca po upływie miesiąca zdecydował się na pisemne wezwanie do zwrotu sprzętu, a następnie złożył zawiadomienie o podejrzeniu przywłaszczenia.
W agencji reklamowej specjalistka ds. mediów społecznościowych rozstała się z firmą w połowie stycznia. Wraz z jej odejściem zniknęły hasła do kilku firmowych kont oraz dostęp do archiwum zdjęć. Kobieta nie zareagowała na prośby o rozliczenie się, więc pracodawca wystąpił na drogę sądową, żądając odszkodowania za straty wizerunkowe i koszty odtworzenia danych.
W firmie IT programista zakończył pracę z końcem roku, ale nie przekazał projektów ani nie oddał służbowego klucza sprzętowego do infrastruktury serwerowej. Po formalnym wezwaniu do rozliczenia się i bezskutecznym oczekiwaniu, dział prawny przygotował zawiadomienie do prokuratury, wskazując na przywłaszczenie powierzonego mienia oraz zagrożenie dla ciągłości działalności firmy.
Podsumowanie
Nierozliczenie się pracownika po zakończeniu stosunku pracy to problem, który może poważnie obciążyć pracodawcę – zarówno finansowo, jak i organizacyjnie. Kluczowe jest szybkie działanie: formalne wezwanie do rozliczenia się, a w razie dalszego braku reakcji – podjęcie kroków prawnych. Pracodawca ma prawo dochodzić odpowiedzialności materialnej za szkody, zwłaszcza jeśli mienie zostało powierzone z obowiązkiem zwrotu. Warto dokumentować każdą próbę kontaktu, by w razie potrzeby skutecznie dochodzić swoich praw przed sądem lub prokuraturą.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawie nierozliczonego pracownika? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online. Doświadczony prawnik przeanalizuje Twoją sytuację, wskaże możliwe rozwiązania i przygotuje odpowiednie pisma. Szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu – wystarczy wypełnić formularz na naszej stronie, a my zajmiemy się resztą.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny - Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
2. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Czy pracodawca może obciążyć pracownika za zgubione ubranie służbowe?
» Czy można łączyć urlop wychowawczy w jednej szkole z pracą w drugiej?
» Czy można nałożyć karę dyscyplinarną na pracownika przebywającego na urlopie?
» Dodatek motywacyjny w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego, czy można go stracić?
» Ścieżka awansu do nauczyciela mianowanego, czas trwania i przepisy przejściowe
Kodeks pracy
