• Autor: Izabela Nowacka-Marzeion
Na podstawie obowiązujących przepisów proszę o opinię prawną dotyczącą pracy radcy prawnego zatrudnionego na podstawie odrębnych umów o pracę w 3 urzędach: w pierwszym w wymiarze 1 etatu, w drugim w wymiarze 1 etatu oraz w trzecim w wymiarze 0,4 etatu. Umowy o pracę zawierają wyłącznie ww. wymiar. Pracodawcy określili rozkład czasu pracy w siedzibie pracodawcy (ok. 2/5 wymiaru) i tak w pierwszym i drugim zakładzie radca prawny pracuje w siedzibie 2 dni po 8 godzin, a w trzecim zakładzie 1 dzień 8 godzin. Czas pracy poza siedzibami pracodawców nie jest określony dobowo lub tygodniowo, z powodu braku realnej możliwości wyznaczenia. Jak można się domyśleć, pracodawcy mają problem z wywiązywaniem się z obowiązków radcy prawnego w związku z ogólnym dużym jego wymiarem czasu pracy (2,4 etatu). Czy radca prawny w tym samym czasie może podejmować pracę (pozostając do dyspozycji pracodawców poza siedzibą zakładu) na rzecz różnych pracodawców?
Czy jako pracodawca dopuszczalne jest wyznaczenie pracy dla radcy prawnego wyłącznie w siedzibie zakładu (co zmusiłoby go do ograniczenia etatów)? Czy przepisy o dobowym i tygodniowym odpoczynku ograniczają wymiar czasu pracy radcy prawnemu?
Radca prawny twierdzi, że może pracować poza wymiar jednego etatu i wszystko jest zgodne z prawem. Czy ma rację?
Obowiązujące przepisy nie zabraniają pracownikowi pracy na dwa etaty czy więcej. Prawo nie określa maksymalnej liczby umów o pracę, na których można być jednocześnie zatrudnionym. Równie dobrze może być to kilka pełnych lub niepełnych etatów.
Kodeks pracy przewiduje w art. 129, iż czas pracy pracownika nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy. Ale u jednego pracodawcy. Każdy etat jest rozliczany odrębnie u każdego pracodawcy.
Zgodnie z art. 128 czasem pracy jest czas pozostawania przez pracownika w dyspozycji pracodawcy w jednym z dwóch miejsc: w zakładzie pracy (co jest zasadą) lub w innym miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Jednocześnie wynagrodzenie przysługuje pracownikowi jedynie za wykonaną pracę (art. 80), zaś za niewykonaną tylko, jeśli przepis tak stanowi.
Inną kategorią jest wykonywanie pracy, inną zaś czas niewykonywania pracy (choć oba te elementy mieszczą się w pojęciu czasu pracy przy spełnieniu warunków określonych w art. 128). Ustawodawca nie wiąże przy tym czasu pracy z czasem realnego, efektywnego świadczenia pracy, lecz z czasem pozostawania w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy, dlatego na czas pracy składa się nie tylko czas rzeczywistej pracy, lecz także okresy jej nieświadczenia, w których pracownik pozostawał w dyspozycji pracodawcy. Oczywiście czasem pracy jest również czas, który pracownik musi poświęcić na przemieszczanie się po terenie zakładu pracy w celu wykonania kolejnych czynności pracowniczych wynikających z nałożonych na niego obowiązków. Przy czym przyjmuje się, że czas pracy biegnie od momentu, w którym pracownik rozpoczyna merytoryczne czynności niezbędne do wykonania pracy.
Odpowiadając na pytania:
pracownik może być zatrudniony na kilka umów o pracę u różnych pracodawców,
pracownik może wykonywać pracę w w innym miejscu niż siedziba pracodawcy,
każda z umów jest rozliczana w zakresie czasu pracy odrębnie u każdego pracodawcy,
jeśli ustalono w umowie o pracę warunki – ilość godzin w siedzibie pracodawcy – zmiana umowy wymaga wypowiedzenia zmieniającego lub aneksu.
„Maraton Sądowy”
Radca prawny, pan Kowalski, jest zatrudniony na pełnym etacie w Urzędzie Miejskim oraz na pół etatu w Starostwie Powiatowym. W poniedziałek i wtorek pracuje w Urzędzie Miejskim, a w środę w Starostwie. W czwartek rano ma zaplanowaną rozprawę w Sądzie Rejonowym w imieniu Urzędu Miejskiego, a po południu w Sądzie Okręgowym w imieniu Starostwa. Po rozprawach musi wrócić do każdego z urzędów, aby złożyć sprawozdania i odebrać ewentualne dokumenty. Taka sytuacja pokazuje, jak trudne jest pogodzenie obowiązków wobec różnych pracodawców i jak czas spędzony na dojazdach i czynnościach pobocznych wpływa na ogólny czas pracy. Ukazuje również problem „pozostawania w dyspozycji” – czy czas spędzony w sądzie w imieniu jednego pracodawcy, a następnie przejazd do drugiego, wlicza się do czasu pracy u obu pracodawców jednocześnie?
„Nocne Konsultacje”
Pani Nowak, radca prawny, pracuje na pełnym etacie w dużej spółce handlowej oraz na 0,4 etatu w małej fundacji. W spółce jej praca polega głównie na opiniowaniu umów i doradztwie wewnętrznym, co wymaga obecności w biurze. W fundacji natomiast zajmuje się obsługą prawną projektów, co często wiąże się z pracą zdalną i elastycznym czasem. Zdarza się, że po całym dniu pracy w spółce, wieczorami i w weekendy, pani Nowak musi jeszcze pracować dla fundacji, przygotowując dokumenty lub konsultując się z zarządem. Ten przykład ilustruje problem przekraczania norm czasu pracy w skali tygodnia, nawet jeśli formalnie u każdego z pracodawców praca jest wykonywana w ramach etatu. Podkreśla również kwestię „dyspozycyjności” – czy odbieranie telefonów i odpisywanie na e-maile poza godzinami pracy wlicza się do czasu pracy?
„Zmiana Harmonogramu”
Radca prawny, pan Wiśniewski, jest zatrudniony na pełnym etacie w gminie oraz na 0,6 etatu w związku międzygminnym. Harmonogram pracy w obu jednostkach jest ustalony z góry, z uwzględnieniem 2/5 czasu pracy w siedzibie. Jednak nagła kontrola w gminie wymusza na panu Wiśniewskim kilkudniową pracę w trybie nadgodzin. W tym samym czasie w związku międzygminnym zaplanowane jest ważne spotkanie, na którym obecność radcy prawnego jest niezbędna. Ten przykład pokazuje, jak trudne jest zarządzanie czasem pracy w przypadku kilku etatów, zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych i nieprzewidzianych. Ukazuje również, że sztywne trzymanie się zasady 2/5 czasu pracy w siedzibie pracodawcy może być w praktyce niemożliwe do zrealizowania przy kilku umowach.
Choć przepisy prawa pracy nie zakazują zatrudnienia u kilku pracodawców jednocześnie, to w przypadku radców prawnych praktyka ta rodzi liczne trudności związane z organizacją czasu pracy, dyspozycyjnością, przestrzeganiem norm odpoczynku i ewidencją czasu pracy. Kluczowe jest rozgraniczenie czasu pracy od dyspozycyjności, a także uwzględnienie specyfiki zawodu radcy prawnego, który często wymaga pracy poza siedzibą pracodawcy. Należy pamiętać, że każdy etat jest rozliczany oddzielnie, ale w praktyce sumaryczny czas pracy może przekraczać dopuszczalne normy, co wymaga od radców prawnych i pracodawców szczególnej uwagi i elastyczności w planowaniu i rozliczaniu czasu pracy.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Izabela Nowacka-Marzeion
Magister prawa, absolwentka Wydziału Prawa Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Doświadczenie zdobyła w ogólnopolskiej sieci kancelarii prawniczych, po czym podjęła samodzielną praktykę. Specjalizuje się w prawie cywilnym, rodzinnym, pracy oraz ubezpieczeń społecznych. Posiada bogate doświadczenie w procedurach administracyjnych, prawem budowlanym oraz postępowaniach cywilnych. Prywatnie interesuje się sukcesją i planowaniem spadkowym oraz zabezpieczeniem firm.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy