Praca w sobotę a dzień wolny

Tydzień pracy i czas pracy

Podała Pani, że pracuje od poniedziałku do piątku po 8 h oraz w soboty 4 h. Nie podała Pani jednak, czy taka sytuacja jest w każdym z 4 tygodni miesiąca. Dlatego też na początek przybliżę Pani przepisy dotyczące ogólnie tygodnia pracy, by następnie udzielić odpowiedzi na postawione przez Panią pytanie, tj. czy za pracę w sobotę przysługuje Pani dzień wolny.

W Pani przypadku mamy dość często spotykany problem pracowniczy dotyczący pracy 6 dni w tygodniu. Praca 6 dni w tygodniu jest dopuszczalna, ale pod pewnymi warunkami. Praca 6 dni w tygodniu oznacza pracę 4 dni w innym tygodniu. Zgodnie bowiem z art. 129 § 1 Kodeksu pracy „czas pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, w przyjętym okresie rozliczeniowym”. Powołany przepis definiujący normy czasu pracy mówi wprost – pracownik pracuje średnio 5 dni w tygodniu, a nie dokładnie 5 dni w tygodniu. Praca 6 dni w tygodniu jest dopuszczalna pod warunkiem, że zostanie zrekompensowana odpowiednio krótszym innym tygodniem pracy, byle średnio pracownik pracował 5 dni w tygodniu w okresie rozliczeniowym. Należy mieć przede wszystkim na uwadze to, że mimo iż praca 6 dni w tygodniu jest dopuszczalna, to nie oznacza to, że pracownik może w każdym tygodniu, każdego miesiąca pracować 6 dni w tygodniu. Związane jest to m.in. z kwestią odpoczynków tygodniowych. Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu pracy „pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego”.

Zobacz też: Praca 7 dni w tygodniu Kodeks pracy

6 dni roboczych

Idąc dalej, przepisy Kodeksu pracy nie pozwalają na planowanie pracy 6 dni w tygodniu, od poniedziałku do soboty w tym sensie, że każdy tydzień pracy ma uwzględniać 6 dni roboczych. Nawet zachowując normę średniotygodniową 40 godzin czasu pracy, czyli praca 6 dni w tygodniu nie przekracza co prawda normy średniotygodniowej, ale takie rozwiązanie jest niedopuszczalne, pracownik ma bowiem pracować nie więcej niż średnio 5 dni w tygodniu.

Należy mieć również na uwadze to, że sobota nie jest ustawowo dniem wolnym od pracy. Pracownik niekoniecznie musi pracować od poniedziałku do piątku, a weekend to sobota i niedziela. Pracownik może pracować od wtorku do soboty, a weekendem dla niego będzie niedziela i poniedziałek. Ważne jednak, aby te średnio 5 dni pracy w tygodniu zachować.

Praca 6 dni w tygodniu powinna być zrekompensowana pracą 4 dni w innym tygodniu, biorąc pod uwagę jednak cały okres rozliczeniowy czasu pracy, a Pani powinna znać swój rozkład pracy stosunkowo wcześniej. Stanowi o tym art. 129 § 3 Kodeksu pracy, który brzmi: „rozkład czasu pracy danego pracownika może być sporządzony – w formie pisemnej lub elektronicznej – na okres krótszy niż okres rozliczeniowy, obejmujący jednak co najmniej 1 miesiąc. Pracodawca przekazuje pracownikowi rozkład czasu pracy co najmniej na 1 tydzień przed rozpoczęciem pracy w okresie, na który został sporządzony ten rozkład”.

Proszę mieć na uwadze to, iż zgodnie z aktualnym stanem prawnym nie ma systemu czasu pracy, który przewidywałby taką możliwość, aby praca 6 dni w tygodniu była normą i mogła się powtarzać w każdym tygodniu w okresie rozliczeniowym. Praca 6 dni w tygodniu w sposób nagminny jest niezgodna z przepisami prawa pracy.

W Pani przypadku bezapelacyjnie naruszane są przepisy o czasie pracy (o ile pracuje Pani każdego tygodnia w miesiącu – okresie rozliczeniowym – w przedstawiony sposób), za co pracodawcy grożą określone konsekwencje prawne, o czym wspomnę w dalszej części.

Pomimo takiego czasu pracy proszę w żadnym wypadku nie odmawiać jej wykonania. Co prawda Kodeks pracy przewiduje pewne sytuacje, w których pracownik może odmówić wykonania pracy, ale nie ma wśród nich nieprawidłowo zaplanowanego czasu pracy przez pracodawcę.

Naruszenie prawa pracy przez pracodawcę

Udzielając ostatecznej odpowiedzi na Pani pytanie, praca 6 dni w tygodniu bez odpowiedniego skrócenia pracy w innym tygodniu powoduje naruszenie przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy. Jeśli wykonuje Pani pracę w dniu wolnym z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, pracodawca ma obowiązek oddać Pani dzień wolny za pracę w sobotę i nie ma znaczenia, czy praca w tym dniu była wykonywana przez 1 czy 8 godzin – pracodawca ma obowiązek „oddać” Pani cały dzień wolny za wspomnianą pracę w sobotę. Praca 6 dni w tygodniu jest dopuszczalna, o ile byłoby to Pani zrekompensowane odpowiednio krótszym innym tygodniem pracy, a Pani pracodawca nie może planować pracy na 6 dni w każdym tygodniu. Jeśli tak robi, to narusza przepisy Kodeksu pracy. Warto tu przywołać orzecznictwo sądowe, tj. wyrok Sądu Najwyższego z 11 marca 2010 roku, sygn. akt I PK 191/09, gdzie wskazano, że „czas pracy należy bilansować w ramach obowiązującego okresu rozliczeniowego.”

Jeśli pracuje Pani w przedstawiony w pytaniu sposób w każdym tygodniu w danym okresie rozliczeniowym, to za pracującą sobotę pracodawca ma obowiązek dać Pani wolny dzień.

Proponuję w Pani sytuacji na piśmie zwrócić się do pracodawcy, by wyjaśnił te naruszenia. Służymy pomocą w sporządzeniu takiego pisma. Przysługuje też Pani skarga do Państwowej Inspekcji Pracy, którą również możemy sporządzić i dochodzić w konsekwencji od Pani pracodawcy stosownej rekompensaty za naruszenia, jakich dopuścił się wobec Pani.

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.