Czy można nauczycielowi zabrać godziny nauczania przedmiotu?
• Autor: Marta Handzlik
Jestem nauczycielką z 25-letnim stażem, zatrudnioną na pełen etat na czas nieokreślony na podstawie mianowania (KN). Dyrektor chce zatrudnić 3. nauczyciela mojego przedmiotu w szkole, mimo że godzin nie wystarcza na potrzeby moje i pracującego już kolegi. Obawiam się, że dyrektor odbierze mi część godzin z przedmiotu i da „zapychacze”, których bardzo nie chcę. Czy dyrektor może tak postąpić, czy jest to zgodne z prawem?
Podział godzin dydaktycznych między nauczycieli
Przy planowaniu podziału godzin dydaktycznych w arkuszu organizacji szkoły dyrektor szkoły powinien brać pod uwagę sposób zatrudnienia poszczególnych nauczycieli. W przypadku zmniejszania się liczby godzin dydaktycznych to właśnie nauczycielom zatrudnionym w niepełnym wymiarze zajęć powinno się zmniejszać wymiar zatrudnienia, ponieważ zmniejszenie go nauczycielowi zatrudnionemu w na cały etat powoduje opisane wyżej konsekwencje. Dyrektor w szczególności powinien pamiętać, że nie ma uzasadnienia dla przydzielania godzin ponadwymiarowych innym nauczycielom w sytuacji, gdy przykładowo nauczycielowi zatrudnionemu na podstawie mianowania grozi wypowiedzenie z powodu małej liczby godzin pensum. W takiej sytuacji dyrektor w pierwszej kolejności powinien przeznaczyć ponadwymiarowe godziny dla uzupełnienia wymiaru pensum nauczyciela mianowanego.
W podobnej sprawie wypowiedział się Sąd Najwyższy – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych, w wyroku z 12 marca 2010 r. (sygn. akt II PK 279/2009), gdzie stwierdził, że wprawdzie polityka kadrowa należy do kompetencji dyrektora szkoły, ale w jej ramach należy uwzględnić, że stosunki pracy na podstawie mianowania wyróżniają się szczególną ochroną. Rozwiązanie takiego stosunku pracy jest możliwe w ściśle określonych przypadkach, w przypadku nauczyciela wtedy, kiedy rzeczywiście nie ma możliwości przydzielenia mu odpowiedniej ilości godzin.
Problemem stanowiska pracy nauczyciela zajął się SN w wyroku z 5 lutego 2002 r. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd stwierdził, że Karta Nauczyciela używa pojęcia „stanowisko” w różnych znaczeniach. W najszerszym tego słowa rozumieniu posługuje się tym pojęciem dla oznaczenia stanowiska nauczyciela w ogólności (np. art. 9 ust. 1), w nieco węższym w odniesieniu do podstawy zatrudnienia. Te pojęcia są jednak nieadekwatne dla określenia stanowiska pracy w rozumieniu art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela. Z jego treści wynika bowiem, że zmiana stanowiska pracy następuje w ramach zatrudnienia w charakterze nauczyciela mianowanego.
Stanowisko pracy w rozumieniu tego przepisu jest więc pojęciem szczególnym i węższym niż zatrudnienie w charakterze nauczyciela mianowanego. Inaczej mówiąc, z treści tego przepisu wynika wprost, że nauczyciel mianowany może być zatrudniony na różnych stanowiskach. Znaczenie pojęcia stanowisko pracy z art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela nie może być też wyprowadzone z art. 11 i art. 14 Karty Nauczyciela. Według tych przepisów dyrektor szkoły nawiązuje z nauczycielem stosunek pracy odpowiednio na podstawie umowy o pracę lub mianowania na stanowisku zgodnym z posiadanymi przez nauczyciela kwalifikacjami oraz zgodnie z posiadanym przez nauczyciela stopniem awansu zawodowego (art. 11) oraz akt mianowania lub umowa o pracę powinny w szczególności określić stanowisko i miejsce pracy (art. 14 pkt 1). Sugerują więc one, że „stanowisko” to stanowisko nauczyciela o określonych kwalifikacjach (np. nauczyciel biologii). Nie jest to jednak interpretacja prawidłowa, gdyż w innych przepisach, Karta Nauczyciela nie wiąże już ze szczegółowo określonym przedmiotem nauczania (kwalifikacji) skutków prawnych, z jednym wyjątkiem dotyczącym „stanowiska nauczyciela religii” (art. 28 ust. 2a Karty Nauczyciela). Rozumieniem pojęcia stanowisko pracy z art. 18 ust. 1 Karty Nauczyciela, Sąd Najwyższy zajmował się w wyroku z 1 lipca 1998 r. i słusznie stwierdził, że należy je interpretować zgodnie z art. 42 tej ustawy. Przepis ten dotyczy tygodniowego wymiaru zajęć, który odnosi do poszczególnych stanowisk pracy. W przepisie tym wyróżnia się stanowiska nauczycielskie w różnych typach (rodzajach) szkół, np. nauczyciele przedszkoli, szkół podstawowych, kolegiów nauczycielskich, praktycznej nauki zawodu, wychowawcy w świetlicach i internatach itp.
Podsumowując – to dyrektor podejmuje decyzję, w jaki sposób rozdziela między nauczycieli godziny, którymi dysponuje, przy czym jeśli nauczycielom nie jest ograniczane pensum – nie ma podstaw do dochodzenia roszczeń w sądzie. Dyrektor przy przydzielaniu godzin może się kierować różnymi kryteriami.
Tak długo, jak długo ma Pani zapewniony etat, dyrektor działa zgodnie z prawem i nie ma podstaw, aby skarżyć swojego pracodawcę. Dopiero gdy odbierze Pani godziny, będzie Pani mogła skierować sprawę do sądu pracy.
Przykłady
Pani Iwona, nauczycielka chemii z 20-letnim stażem, dowiedziała się pod koniec roku szkolnego, że w nowym arkuszu organizacyjnym otrzyma tylko 12 godzin swojego przedmiotu, a resztę etatu mają jej wypełnić zajęcia z opieki świetlicowej i godziny zastępcze. Okazało się, że dyrekcja planuje zatrudnić młodego nauczyciela na część etatu, by obniżyć średnią wieku kadry i odciążyć obecnych pracowników.
Pani Iwona poczuła się zepchnięta na margines mimo swojego wieloletniego doświadczenia i zaangażowania.
Pan Marek uczy historii w liceum. Do tej pory miał pełny etat i prowadził także fakultety maturalne. W nowym roku szkolnym stracił część godzin, ponieważ w szkole pojawił się nowy nauczyciel z polecenia kuratorium. Dyrekcja, chcąc mu zapewnić etat, obcięła godziny Markowi, choć wciąż zatrudniała innych nauczycieli na umowach czasowych. Pan Marek był zmuszony podjąć dodatkowe zajęcia z edukacji dla bezpieczeństwa, których nie lubił prowadzić.
Pani Teresa pracuje w szkole podstawowej jako nauczycielka języka angielskiego. Gdy dowiedziała się, że do szkoły dołącza trzeci anglista, była zaskoczona – dotąd ona i koleżanka dzieliły się godzinami równo. W rezultacie w kolejnym roku szkolnym Teresa straciła 6 godzin swojego przedmiotu, a w ich miejsce otrzymała godziny biblioteczne. Choć formalnie nadal miała etat, poczuła, że jej rola została zdegradowana, a decyzja nie była w pełni uzasadniona.
Podsumowanie
Choć dyrektor szkoły ma prawo do samodzielnego planowania organizacji pracy placówki i rozdzielania godzin dydaktycznych, musi przy tym respektować przepisy Karty Nauczyciela oraz brać pod uwagę sposób zatrudnienia nauczycieli. Nauczyciele zatrudnieni na podstawie mianowania cieszą się szczególną ochroną, a ograniczenie ich etatu powinno być ostatecznością, stosowaną wyłącznie wtedy, gdy rzeczywiście nie ma możliwości zapewnienia im odpowiedniej liczby godzin. Dopóki nauczyciel ma zapewniony pełny etat, dyrektor działa w granicach prawa, nawet jeśli przydziela mu mniej preferowane obowiązki. Sprawa staje się sporna dopiero wtedy, gdy dochodzi do realnego ograniczenia wymiaru zatrudnienia.
Oferta porad prawnych
Jeśli masz wątpliwości dotyczące podziału godzin, zmian w arkuszu organizacyjnym szkoły lub obawiasz się utraty etatu – skorzystaj z naszej pomocy prawnej online. Doświadczeni prawnicy specjalizujący się w prawie oświatowym udzielą Ci indywidualnej porady, pomogą zinterpretować przepisy i przygotować odpowiednie pisma. Napisz do nas – odpowiemy szybko i rzeczowo.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Wyrok Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych z dnia 12 marca 2010 r. sygn. akt II PK 279/2009
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
Kodeks pracy
