Bezpłatne nadgodziny nauczyciela
• Autor: Marta Handzlik
Jestem nauczycielem dyplomowanym zatrudnionym w szkole podstawowej jako wychowawca w wymiarze 22/22 godziny zegarowe. Dyrektor przydzielił mi w tym roku dodatkowe godziny pracy, np. zastępstwo za nauczyciela danego przedmiotu. Muszę też obsługiwać po lekcjach moich wychowanków świetlicę. Robię to bezpłatnie, bo zdaniem dyrektora ten czas wchodzi w 40-godzinny wymiar pracy. Czy ma rację?
Przydzielenie nauczycielowi godzin ponadwymiarowych
Odpowiadając na Pani pytanie, uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela [w szczególnych wypadkach, podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, nauczyciel może być obowiązany do odpłatnej pracy w godzinach ponadwymiarowych zgodnie z posiadaną specjalnością, których liczba nie może przekroczyć 1/4 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć. Przydzielenie nauczycielowi większej liczby godzin ponadwymiarowych może nastąpić wyłącznie za jego zgodą, jednak w wymiarze nieprzekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć”.
Przez godzinę ponadwymiarową rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych.
Praca w godzinach ponadwymiarowych dopuszczalna jest tylko w szczególnych przypadkach podyktowanych wyłącznie koniecznością realizacji programu nauczania lub zapewnienia opieki w placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Jednak godziny ponadwymiarowe mogą mieć przyznane tylko nauczyciele zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy.
Zobacz też: Czy nauczyciel musi zgadzać się na zastępstwa
Wynagrodzenie za godziny doraźnego zastępstwa
Zgodnie z art. 35 ust. 2 Karty „przez godzinę doraźnego zastępstwa rozumie się przydzieloną nauczycielowi godzinę zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych powyżej tygodniowego obowiązkowego wymiaru godzin zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych, której realizacja następuje w zastępstwie nieobecnego nauczyciela”.
Wynagrodzenie za jedną godzinę doraźnego zastępstwa oblicza się, dzieląc przyznaną nauczycielowi stawkę wynagrodzenia zasadniczego (łącznie z dodatkiem za warunki pracy, jeżeli praca w godzinach oraz doraźnego zastępstwa odbywa się w warunkach trudnych lub uciążliwych) przez miesięczną liczbę godzin tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć, ustalonego dla rodzaju zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych realizowanych w ramach godzin ponadwymiarowych lub doraźnego zastępstwa nauczyciela.
Należy pamiętać, że nie ma znaczenia, czy w czasie doraźnego zastępstwa nauczyciel realizuje zajęcia dydaktyczne zgodnie z posiadaną specjalnością, czy zajęcia dydaktyczne, do których nie posiada kwalifikacji, czy po prostu zapewnia jedynie bezpieczeństwo uczniom. Sensem powołania godzin doraźnego zastępstwa jest spełnienie wymogu sprawowania przez szkołę funkcji opiekuńczej w stosunku do powierzonych jej uczniów. Odpowiednio zatem w celu zapewnienia opieki uczniom w czasie zajęć podczas nieobecności właściwego nauczyciela dyrektor szkoły powierza realizację zajęć innemu nauczycielowi; w wyjątkowych sytuacjach sam może również poprowadzić zajęcia w ramach doraźnego zastępstwa.[{PRZYCISK_2]
Bezpłatne stałe godziny pracy poza pensum
Podkreślić należy, że ani doraźne zastępstwa, ani tym bardziej przyznane w planie nauczania godziny ponadwymiarowe nie mogą być godzinami bezpłatnymi. Owszem nauczyciel jest zobowiązany do 40 godzin pracy w tygodniu, co jednak nie oznacza, że ma owe 40 godzin przepracować z uczniami. W doktrynie przyjęło się, że nauczyciel wykonuje zajęcia dydaktyczno-wychowawcze bezpośrednio z uczniami w wymiarze pensum, natomiast pozostałe z 40 godzin pracy poświęca na przygotowanie zajęć, dokształcanie się i sprawdzanie prac uczniów. Jeśli więc dyrektor przydzielił Pani jakieś stałe godziny pracy poza pensum, są one uznawane za godziny ponadwymiarowe, jeśli zaś godziny te wynikają z konieczności zastępstwa za nieobecnego pracownika – są to godziny doraźnych zastępstw. Jedne i drugie godziny powinny być płatne.
Przykłady
Anna, nauczycielka matematyki w wiejskiej szkole podstawowej, regularnie zostaje po lekcjach, by pilnować uczniów na świetlicy. Dyrektor tłumaczy, że to „w ramach 40-godzinnego tygodnia pracy”. Gdy poprosiła o wynagrodzenie, usłyszała, że przecież „i tak tu jest”.
Piotr, wychowawca klasy czwartej, przez kilka miesięcy zastępował chorą koleżankę z polskiego. Codziennie prowadził dwie dodatkowe lekcje. Na liście płac nie pojawiła się żadna dodatkowa kwota. Usłyszał, że to był „koleżeński gest”.
Magda, nauczycielka muzyki, została poproszona o prowadzenie chóru szkolnego dwa razy w tygodniu po godzinach. Zgodziła się, myśląc, że to będzie płatne. Po trzech miesiącach dowiedziała się, że „nie ma środków w budżecie”, a to „wolontariat pedagogiczny”.
Podsumowanie
Nauczyciel nie powinien wykonywać dodatkowych obowiązków dydaktycznych, wychowawczych ani opiekuńczych bez wynagrodzenia, niezależnie od tego, czy chodzi o stałe godziny ponad pensum, czy doraźne zastępstwa. Choć 40-godzinny tydzień pracy obejmuje także zadania pozalekcyjne, nie oznacza to zgody na bezpłatne prowadzenie zajęć z uczniami. Prawo wyraźnie rozróżnia obowiązki realizowane w ramach pensum od tych, które wymagają odrębnego wynagrodzenia. Próby omijania tych zasad przez dyrekcję należy traktować jako naruszenie przepisów i warto domagać się ich respektowania.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawach związanych z pracą nauczyciela? Skorzystaj z naszej porady prawnej online – szybko, dyskretnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy specjalizują się w prawie oświatowym i pomogą Ci ustalić, czy Twoje prawa są przestrzegane, jak dochodzić należnego wynagrodzenia i co zrobić w razie sporu z dyrektorem szkoły. Wejdź na eporady24.pl i zadaj pytanie – odpowiedź otrzymasz już w ciągu 24 godzin.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Dodatek motywacyjny w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego, czy można go stracić?
» Ścieżka awansu do nauczyciela mianowanego, czas trwania i przepisy przejściowe
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
Kodeks pracy
