Zwolnienie z pracy jedynego żywiciela rodziny
• Autor: Marta Handzlik
W firmie, w której pracuję będą zwolnienia. Dowiedziałam się, że prawdopodobnie ja również będę zwolniona. Jestem jedynym żywicielem rodziny, ponieważ mąż nie żyje. Mam dwoje uczących się dzieci. Po utracie pracy zostanę praktycznie bez środków do życia. Czy w razie rozwiązania ze mną umowy mogę odwołać się do sądu o przywrócenie mnie do pracy?
Forma rozwiązania umowy o pracę
Odpowiadając na Pani pytanie uprzejmie informuję, że zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1502) umowa o pracę rozwiązuje się:
1) na mocy porozumienia stron,
2) przez oświadczenie jednej ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem),
3) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia (rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia),
4) z upływem czasu, na który była zawarta,
5) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta.
Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinno nastąpić na piśmie.
W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.
W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę lub jej rozwiązaniu bez wypowiedzenia powinno być zawarte pouczenie o przysługującym pracownikowi prawie odwołania do sądu pracy.
Wypowiedzenie jest jednostronnym oświadczeniem woli pracownika lub pracodawcy, powodującym ustanie stosunku pracy z upływem jego okresu i z reguły w terminie ustalonym przez ustawodawcę jako dzień, w którym może nastąpić ustanie stosunku pracy.
Wypowiedzenie rozpoczyna swój bieg z chwilą dojścia do wiadomości drugiej strony w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać; oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej jest złożone innej osobie z chwilą, gdy wprowadzono je do środka komunikacji elektronicznej w taki sposób, żeby osoba ta mogła zapoznać się z jego treścią.
Obowiązek podania przyczyny rozwiązania umowy o pracę
Przepis § 4 nakłada obowiązki wyłącznie na pracodawcę. Dotyczą one, w odniesieniu do wypowiedzenia, tylko umowy zawartej na czas nieokreślony oraz rozwiązania każdej umowy bez wypowiedzenia. Obowiązek podania przyczyny dokonania tych czynności przez pracodawcę jest uzasadniony.
Podanie przyczyny ułatwia pracownikowi podjęcie decyzji co do odwołania się do sądu. Postępowanie dowodowe przed sądem, w zakresie zasadności wypowiedzenia lub istnienia przyczyny rozwiązania bez wypowiedzenia, w zasadzie ogranicza się do tego, że pracodawca jest obowiązany wykazać istnienie właśnie tej przyczyny, którą podał pracownikowi. Pracodawca jest obowiązany podać przyczynę wypowiedzenia także wtedy, gdy uważa, że jest ona znana pracownikowi.
Niepodanie lub niewłaściwe podanie przyczyny rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem
Niepodanie przyczyny lub niewłaściwe jej podanie stanowi naruszenie prawa i uprawnia pracownika do dochodzenia roszczeń z art. 45 § 1 lub art. 56 K.p. Podanie przyczyny oznacza wskazanie konkretnego zdarzenia lub zdarzeń, ewentualnie okoliczności, które – zdaniem pracodawcy – uzasadniają wypowiedzenie lub rozwiązanie bez wypowiedzenia. Opis przyczyny musi umożliwiać jej indywidualizację w miejscu i czasie. W wyroku z dnia 14 maja 1999 r., I PKN 47/99, OSNAPiUS 2000, nr 14, poz. 548, SN stwierdził, że wskazanie faktów i rzeczowych okoliczności dotyczących osoby pracownika bądź jego zachowania w procesie świadczenia pracy lub zdarzeń, także niezależnych od niego, mających wpływ na decyzję pracodawcy, spełnia warunek podania konkretnej przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę.
Konkretność wskazania tej przyczyny należy oceniać z uwzględnieniem innych, znanych pracownikowi okoliczności uściślających tę przyczynę (wyrok SN z dnia 2 września 1998 r., I PKN 271/98, OSNAPiUS 1999, nr 18, poz. 577). Podanie w wypowiedzeniu zarzutu „niewłaściwego wywiązywania się z obowiązków” nie jest wystarczającym wskazaniem przyczyny (wyrok SN z dnia 1 października 1997 r., I PKN 315/97, OSNAPiUS 1998, nr 14, poz. 427). Natomiast wskazanie jako przyczyny wypowiedzenia umowy „braku dyscypliny pracy” nie narusza art. 30 § 4 K.p., jeżeli w okolicznościach sprawy stanowi uogólnienie zarzutów skonkretyzowanych wcześniej w pismach doręczonych pracownikowi i zamieszczonych w jego aktach osobowych (wyrok z dnia 24 lutego 1998 r., I PKN 538/97, OSNAPiUS 1999, nr 3, poz. 86).
Podsumowując – dopóki nie otrzyma Pani wypowiedzenia nie ma podstaw, aby odwoływać się do sądu pracy. Z kolei gdy otrzyma Pani wypowiedzenie należy sprawdzić, czy zawiera ono wskazanie powodów zakończenia z Panią stosunku pracy. Jeśli przyczyny będą konkretne i rzeczywiste, to fakt, że zostanie Pani bez środków do życia nie będzie miał znaczenia w sądzie. Sąd badać będzie jedynie to, czy zwalniając Panią, pracodawca wskazał prawdziwe przyczyny wypowiedzenia.
Przykłady
Pani Anna z Katowic samotnie wychowuje dwójkę dzieci po śmierci męża. Gdy w zakładzie, w którym pracowała od 15 lat jako magazynierka, ogłoszono redukcję etatów, usłyszała od kierownika, że jej stanowisko również ma zostać zlikwidowane. Mimo błagań o pozostawienie jej w pracy – tłumacząc trudną sytuację rodzinną – wręczono jej wypowiedzenie. Przyczyną podaną w dokumencie była „konieczność optymalizacji zatrudnienia w związku z sytuacją finansową firmy”.
Pan Tomasz, wdowiec z Gorzowa Wielkopolskiego, który sam opiekuje się synem z niepełnosprawnością, otrzymał nagle wypowiedzenie z firmy produkcyjnej, w której pracował jako operator maszyn. Pracodawca uzasadnił decyzję reorganizacją działu i likwidacją części stanowisk. Pan Tomasz złożył pozew do sądu pracy, ale przegrał sprawę, ponieważ sąd uznał, że wskazane powody wypowiedzenia były konkretne i rzeczywiste, a jego sytuacja osobista nie mogła mieć wpływu na decyzję pracodawcy.
Pani Elżbieta z Lublina, zatrudniona na czas nieokreślony w firmie cateringowej, została zwolniona z dnia na dzień z powodu „niewywiązywania się z obowiązków”. W odwołaniu do sądu pracy podniosła, że rzeczywistą przyczyną były redukcje zatrudnienia, a zarzuty wobec niej nigdy wcześniej nie były formułowane. Sąd przyznał jej rację, wskazując, że przyczyna wypowiedzenia była niekonkretna i niewystarczająco udokumentowana.
Podsumowanie
Sytuacja utraty pracy przez jedynego żywiciela rodziny, choć dramatyczna, nie stanowi sama w sobie podstawy do skutecznego odwołania się do sądu pracy. Kluczowe znaczenie ma forma rozwiązania umowy oraz konkretność i rzeczywistość przyczyny podanej przez pracodawcę. Sąd nie bada sytuacji życiowej pracownika, lecz wyłącznie zgodność działania pracodawcy z przepisami prawa pracy. Dlatego tak istotne jest, aby dokładnie analizować treść wypowiedzenia i w razie wątpliwości skorzystać z porady prawnej, zanim podejmie się decyzję o odwołaniu do sądu.
Oferta porad prawnych
Jeśli znajdujesz się w trudnej sytuacji związanej z wypowiedzeniem umowy o pracę i nie wiesz, jakie kroki podjąć, skorzystaj z naszej pomocy. Oferujemy profesjonalne porady prawne z zakresu prawa pracy – pomożemy ocenić zasadność wypowiedzenia, przygotujemy pismo do sądu i doradzimy, jak skutecznie dochodzić swoich praw. Skontaktuj się z nami, by uzyskać indywidualną i rzetelną pomoc.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Dodatek motywacyjny w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego, czy można go stracić?
» Ścieżka awansu do nauczyciela mianowanego, czas trwania i przepisy przejściowe
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
Kodeks pracy
