• Autor: Dorota Kriger
Robiłam badania lekarskie i powiedziano mi, że pracodawca nie zwróci mi pieniędzy, ponieważ są to moje pierwsze badania, a pracodawca zwraca koszt dopiero kolejnych badań. Wydaje mi się to dziwne...
Często pracodawcy oczekują, że kandydat do pracy przedstawi orzeczenie lekarskie zaświadczające o jego stanie zdrowia i braku przeciwwskazań do pracy w danym zawodzie, jednakże nawet posiadanie przez kandydata aktualnego zaświadczenia nie zwalnia pracodawcy od poniesienia kosztów badań wstępnych. Przepisy Kodeksu pracy bowiem w sposób jednoznaczny wskazują, z czyich środków finansuje się badania lekarskie pracowników.
Badania lekarskie wstępne, okresowe oraz kontrolne, przeprowadzane są w każdej sytuacji na koszt pracodawcy na podstawie wydanego przez niego skierowania – wynika to z art. 229 § 6 Kodeksu pracy. Oprócz kosztów badań pracodawca jest zobowiązany do ponoszenia innych kosztów profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, niezbędnej z uwagi na warunki pracy.
Pracodawca, który zamierza zatrudnić nowego pracownika, nie ma prawa dopuścić go do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku – w myśl art. 229 § 4 Kodeksu pracy. Oznacza to, że pracownik, zanim rozpocznie swój pierwszy dzień pracy, musi przedstawić w kadrach zaświadczenie od lekarza medycyny pracy.
Pracodawca nie jest jednak zobowiązany do pokrycia kosztów poniesionych przez kandydata do pracy, jeśli ten wykonał je bez odpowiedniego skierowania wystawionego przez pracodawcę.
Skierowanie takie powinno zawierać:
określenie rodzaju badania, jakie ma być wykonane (wstępne, okresowe, kontrolne),
określenie stanowiska pracy,
opis czynników szkodliwych dla zdrowia lub warunków uciążliwych,
aktualne wyniki pomiarów tych czynników.
Powyższe wymagania wynikają z Rozporządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 ze zm.).
Odpowiadając na Pani pytanie: jeśli wykonała Pani na własny koszt badania lekarskie wstępne na podstawie skierowania otrzymanego od pracodawcy – powinna otrzymać Pani zwrot tych kosztów. Jeśli jednak wykonała Pani badania ogólne, które stwierdzają jedynie, że jest Pani zdrowa – pracodawca nie zwróci poniesionych wydatków, ma za to obowiązek skierować Panią na badania wstępne, związane ze stanowiskiem, na którym będzie Pani zatrudniona.
Pani Anna, kandydatka na stanowisko biurowego.
Pani Anna aplikowała na stanowisko pracownika biurowego w firmie X. Podczas rozmowy kwalifikacyjnej poinformowano ją, że przed podpisaniem umowy musi dostarczyć zaświadczenie od lekarza medycyny pracy o braku przeciwwskazań do pracy na tym stanowisku. Pani Anna, chcąc przyspieszyć proces, udała się do prywatnej kliniki i wykonała badania na własny koszt. Po dostarczeniu zaświadczenia pracodawca odmówił zwrotu poniesionych wydatków, argumentując, że nie wystawił jej skierowania na te konkretne badania.
Wniosek: W tym przypadku pracodawca postąpił zgodnie z prawem. Mimo że badania były potrzebne do zatrudnienia, to brak skierowania od pracodawcy zwalnia go z obowiązku zwrotu kosztów. Pani Anna powinna była poczekać na skierowanie od firmy X i dopiero wtedy udać się na badania.
Pan Jan, nowo zatrudniony magazynier.
Pan Jan został zatrudniony jako magazynier w firmie Y. Przed rozpoczęciem pracy pracodawca wręczył mu skierowanie na badania lekarskie do konkretnej placówki medycyny pracy. Pan Jan udał się na badania zgodnie ze skierowaniem. Po ich wykonaniu placówka wystawiła fakturę, którą Pan Jan przekazał pracodawcy. Pracodawca zwrócił Panu Janowi pełną kwotę widniejącą na fakturze.
Wniosek: W tej sytuacji pracodawca postąpił prawidłowo. Skierował pracownika na badania, a następnie zwrócił mu poniesione koszty. Jest to zgodne z art. 229 § 6 Kodeksu pracy.
Pani Katarzyna, pracownik produkcji z długim stażem.
Pani Katarzyna pracuje od 5 lat na produkcji w firmie Z. Zgodnie z przepisami, co dwa lata musi przechodzić badania okresowe. Przed kolejnymi badaniami pracodawca wystawił jej skierowanie. Pani Katarzyna wykonała badania i otrzymała zwrot kosztów od pracodawcy.
Wniosek: Ten przykład ilustruje sytuację, w której pracodawca regularnie ponosi koszty badań okresowych swoich pracowników, co jest jego obowiązkiem wynikającym z przepisów prawa pracy. Dotyczy to zarówno badań wstępnych, okresowych, jak i kontrolnych (np. po długotrwałym zwolnieniu lekarskim).
Zgodnie z Kodeksem pracy, koszty badań lekarskich pracowników (wstępnych, okresowych i kontrolnych) zawsze ponosi pracodawca. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik posiada skierowanie na badania wystawione przez pracodawcę. Skierowanie to powinno zawierać m.in. rodzaj badania, określenie stanowiska pracy oraz opis czynników szkodliwych.
Pracodawca nie ma obowiązku zwracać kosztów badań, jeśli pracownik wykonał je na własną rękę, bez skierowania. Nawet jeśli badania te są wymagane do podjęcia pracy, to brak skierowania zwalnia pracodawcę z obowiązku ich refundacji.
Masz wątpliwości dotyczące zwrotu kosztów badań lekarskich przez pracodawcę? Skorzystaj z bezpłatnej konsultacji prawnej! Nasi eksperci odpowiedzą na Twoje pytania i pomogą Ci zrozumieć Twoje prawa.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Dorota Kriger
Absolwentka kierunku bankowość w Studium Finansów pod patronatem WSB w Poznaniu, licencjat Wydziału Ekonomicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w specjalności ekonomika pracy i zarządzanie kadrami. Od 1999 r. zatrudniona na stanowisku specjalisty do spraw administracji i zamówień publicznych, zajmuje się m.in. sprawami pracowniczymi.
Współpracuje przy pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację inwestycji i rozwój przedsiębiorczości (ukończone studia podyplomowe na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie „Rozwój regionalny i fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Kierowanie projektami”).
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy