Urlop wychowawczy a umowa o dzieło
• Autor: Dorota Kriger
Czy podjęcie przez pracownicę przebywającą na urlopie wychowawczym pracy u swojego pracodawcy na podstawie umowy o dzieło niesie jakieś obciążenia, koszty dla tegoż pracodawcy? Słyszałam, że taka forma zatrudnienia jest najkorzystniejsza dla obu stron: ZUS z racji wychowawczego pokrywa składki pracownicy, pracodawca zwolniony jest od przekazywania składek od umowy o dzieło zawartej ze swoim pracownikiem na wychowawczym, a ten zarabia więcej, bo nie płaci na ZUS, a jednocześnie ma wszelkie ubezpieczenia oprócz zasiłku chorobowego. Księgowy w naszej firmie twierdzi, że jeśli zawrę z pracodawcą taki rodzaj umowy, automatycznie przerwie mi się opłacanie składek przez ZUS i będę musiała odprowadzać składki od dochodu z umowy o dzieło, a w efekcie wcale nie będzie to dla mnie opłacalne. Kto ma rację? Czy w firmie każdej wielkości obowiązuje identyczne prawo w tym zakresie?
Księgowy ma rację. Zgodnie z art. 18 ust. 5b ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm., dalej – u.s.u.s.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym stanowi kwota 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, ogłoszonego w komunikacie Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego.
Jednocześnie według art. 18 ust. 14 u.s.u.s. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, o której wyżej mowa, nie może być wyższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Przy ustalaniu kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy przyjmuje się zasady analogiczne jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, określone w art. 36 i nast. ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2010 r. Nr 77, poz. 512 z późn. zm.), z wyłączeniem pomniejszania podstawy wymiaru o kwoty składek w części finansowanej przez pracownika.
Obowiązek naliczania składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych, które nie mają innego tytułu do ubezpieczeń społecznych, spoczywa na płatniku, np. pracodawcy. Mówi o tym art. 17 ust. 2a u.s.u.s. Płatnicy ci nie opłacają jednak składek, gdyż składki za osoby na urlopach wychowawczych, które nie posiadają innego tytułu do objęcia ich ubezpieczeniami społecznymi, finansowane są w całości z budżetu państwa za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych – tak wynika z art. 16 ust. 8 u.s.u.s.
Powyższe zasady nie mają jednak zastosowania w przypadku osób, które posiadają jakikolwiek inny tytuł do objęcia ich ubezpieczeniami społecznymi w okresie urlopu wychowawczego. Tak jest przykładowo, gdy pracownik w trakcie urlopu podejmie zatrudnienie u innego pracodawcy lub kontynuuje zatrudnienie u swojego pracodawcy na podstawie np. umowy-zlecenia lub umowy o dzieło.
Zgodnie bowiem z przepisami u.s.u.s. umowa o dzieło zawarta z pracodawcą, z którym łączy pracownika umowa o pracę, będzie podlegała wszystkim składkom na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne na takich samych zasadach jak umowa o pracę. Wynika to z art. 8 u.s.u.s., zgodnie z którym za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy. Za pracownika w rozumieniu art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie:
- umowy-zlecenia,
- umowy agencyjnej,
- innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące zlecenia (zwanej dalej umową o świadczenie usług),
- umowy o dzieło,
jeżeli zostały one zawarte z pracodawcą, z którym dana osoba pozostaje równocześnie w stosunku pracy, lub z innym podmiotem niż pracodawca, ale w ramach tych umów praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy, z którym osoba ta pozostaje w stosunku pracy.
Zgodnie z art. 18 ust. 1a u.s.u.s. w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników wykonujących umowę-zlecenie zawartą z własnym pracodawcą uwzględnia się przychód osiągnięty z tytułu takiej umowy. Przychód ten stanowi także podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
W świetle powyższego osoba, która w trakcie urlopu wychowawczego podejmie dodatkowe zatrudnienie u swojego pracodawcy udzielającego jej tego urlopu, bez względu na rodzaj zawartej dodatkowej umowy będzie miała składki naliczane i odprowadzane od tego dodatkowego zatrudnienia. Tylko w przypadku braku innych tytułów do objęcia danej osoby ubezpieczeniami społecznymi w okresie urlopu wychowawczego składki w czasie jego trwania są finansowane przez budżet państwa. Nie ma w tym przypadku znaczenia ani wielkość, ani rodzaj firmy.
Podsumowując, umowa o dzieło z własnym pracodawcą zawarta lub obowiązująca w trakcie urlopu wychowawczego wcale nie jest tak korzystna, jak Pani przypuszcza, i generuje dla pracodawcy dodatkowe koszty w postaci składek ZUS.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Dorota Kriger
Absolwentka kierunku bankowość w Studium Finansów pod patronatem WSB w Poznaniu, licencjat Wydziału Ekonomicznego Akademii Ekonomicznej w Poznaniu w specjalności ekonomika pracy i zarządzanie kadrami. Od 1999 r. zatrudniona na stanowisku specjalisty do spraw administracji i zamówień publicznych, zajmuje się m.in. sprawami pracowniczymi.
Współpracuje przy pozyskiwaniu funduszy unijnych na realizację inwestycji i rozwój przedsiębiorczości (ukończone studia podyplomowe na Wydziale Ekonomicznym Uniwersytetu Gdańskiego w zakresie „Rozwój regionalny i fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Kierowanie projektami”).
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
