Urlop wychowawczy a dziecko w przedszkolu

Kiedy pracodawca może odwołać pracownika z urlopu wychowawczego?

Tak. Jeśli dziecko zacznie uczęszczać do przedszkola, Pani będzie zobowiązana do powrotu do pracy. Urlop wychowawczy – zgodnie z art. 186 K.p. – jest udzielany na wniosek pracownika, będącego rodzicem lub opiekunem dziecka w wieku do 4 lat, aby móc sprawować nad nim osobistą opiekę. To jest cel nadrzędny tego urlopu.

Jednak przełożony ma prawo odwołać pracownika z urlopu wychowawczego (wezwać, aby stawił się w pracy) m.in. w sytuacji, którą określa art. 186² Kodeksu pracy, tj. w razie ustalania, że podwładny trwale zaprzestał sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem (np. poprzez oddanie go do żłobka lub przedszkola, pozostawienie pod opieką członka rodziny, przy jednoczesnym podjęciu przez korzystającego z urlopu zatrudnienia w pełnym wymiarze lub wyjeżdżając za granicę bez dziecka w celach zarobkowych).

Pracodawcy przysługuje zatem prawo odwołania podwładnego z urlopu wychowawczego wtedy, gdy pracodawca udowodni korzystanie z niego niezgodne z jego przeznaczeniem. Pracodawca może wezwać pracownika do stawienia się do pracy w terminie przez siebie wyznaczonym, aby pracownik podjął zatrudnienie. Podany termin nie może przekraczać 30 dni od dnia otrzymania takiej wiadomości, nie może być też krótszy niż 3 dni od dnia wezwania.

W przypadku niewykonania polecenia służbowego i niestawienia się pracownika w pracy pracodawca ma prawo rozwiązać z nim umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy podwładnego. Gdyby jednak okazało się, że przełożony nie miał podstaw do odwołania z urlopu, pracownik ma prawo domagać się przed sądem pracy ustalenia, że urlop był wykorzystywany prawidłowo (zgodnie z art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego).

Wcześniejszy powrót do pracy niż ten wpisany we wniosku o urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy udzielany jest pracownikowi na jego pisemny wniosek. We wniosku tym zapewne określiła Pani datę rozpoczęcia urlopu i jego zakończenia. Jeżeli natomiast okazało się, że chce Pani wrócić do pracy wcześniej, aniżeli określiła to Pani we wniosku, to oczywiście jest taka możliwość.

Może to Pani zrobić:

• w każdym czasie za zgodą pracodawcy, a więc na podstawie porozumienia stron lub
• po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy, które powinno być złożone najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy.

W obu przypadkach należy wskazać datę zamierzonego powrotu do pracy.

Wymóg uprzedniego zawiadomienia lub uzyskania zgody pracodawcy na wcześniejszy powrót do pracy uwzględnia interesy pracodawcy, który zakładając, że pracownik będzie przebywał na urlopie wychowawczym przez określony czas, może poczynić pewne zmiany w organizacji pracy (np. zawrzeć umowę o zastępstwo z inną osobą, rozdzielić obowiązki pracownika przebywającego na urlopie pomiędzy innych pracowników). Pracodawca musi mieć zatem czas na przygotowanie się do ponownego przyjęcia pracownika do pracy.

Zawiadomienie pracodawcy o rezygnacji z urlopu wychowawczego i powrót do pracy

Przepisy Kodeksu pracy nie wymagają dla rezygnacji z urlopu wychowawczego zachowania formy wniosku. Tak więc wystarczy, że złoży Pani zwykłe zawiadomienie o rezygnacji z urlopu. Jeżeli jednak chciałaby Pani uzyskać zgodę pracodawcy na podjęcie pracy w pasującym dla siebie terminie (bez czekania, aż upłynie 30 dni od zawiadomienia), to najlepiej, jak odpowiednio uzasadni Pani swoją prośbę poprzez wskazanie powodów, które wpłynęły na decyzję o rezygnacji z urlopu. Może zatem Pani napisać, że jest możliwość, aby dziecko zaczęło uczęszczać do przedszkola, i w związku z tym, że nie będzie ono już potrzebowało Pani całodziennej opieki, chciałaby Pani wrócić do pracy.

Musi Pani wiedzieć, że po zakończeniu urlopu wychowawczego pracodawca zobowiązany jest dopuścić Panią do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe, na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym Pani kwalifikacjom zawodowym.

Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego pracownikowi przysługuje urlop wypoczynkowy. Zgodnie z art. 163 § 3 K.p. pracodawca związany jest wnioskiem zatrudnionego i nie wolno mu odmówić udzielenia urlopu.

Po urlopie wychowawczym trwającym co najmniej 1 miesiąc pracodawca proporcjonalnie obniża wymiar urlopu za ten rok, w którym pracownik wraca do pracy.

Ustalanie wymiaru urlopu wypoczynkowego

Urlop krótszy niż 1 miesiąc nie powoduje żadnych zmian przy ustalaniu wymiaru urlopu wypoczynkowego, natomiast urlop dłuższy (także suma urlopu wychowawczego, udzielanego w ratach mniejszych niż miesiąc) powoduje proporcjonalne obniżenie wymiaru należnego urlopu wypoczynkowego. Każdy pełny miesiąc urlopu wychowawczego obniża wymiar urlopu wypoczynkowego o 1/12 jego część.

Urlop, który należy się Pani w tym roku, powinien zostać pomniejszony, zgodnie z art. 155² § 1 Kodeksu pracy. Treść tego artykułu: „Przepis art. 155¹ § 1 pkt 2 stosuje się odpowiednio do pracownika powracającego do pracy u dotychczasowego pracodawcy w ciągu roku kalendarzowego po trwającym co najmniej 1 miesiąc okresie:

1. urlopu bezpłatnego,
2. urlopu wychowawczego,
3. odbywania zasadniczej służby wojskowej lub jej form zastępczych, okresowej służby wojskowej, przeszkolenia wojskowego albo ćwiczeń wojskowych,
4. tymczasowego aresztowania,
5. odbywania kary pozbawienia wolności,
6. nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy”.

Jeżeli więc wróci Pani do pracy 1 września, należny urlop za 2010 r. ulegnie skróceniu o 9/12, czyli jeżeli przysługuje Pani 26 dni urlopu, to do wykorzystania zostanie 9 dni.

Urlopy wychowawcze, bezpłatne oraz inne okresy niewykonywania pracy wymienione szczegółowo w art. 155² § 1 K.p. mają wpływ na urlop wypoczynkowy. Urlop wypoczynkowy należy się za czas przebywania na urlopie macierzyńskim, nie przysługuje natomiast za okres spędzony na urlopie wychowawczym. Jeżeli przebywała Pani cały rok 2009 r. na urlopie wychowawczym, to nie nabędzie Pani w ogóle za ten rok prawa do urlopu.

Natomiast jako że przysługuje Pani zaległy urlop wypoczynkowy, może go Pani wykorzystać po powrocie do pracy. Ma Pani prawo do tego urlopu, ponieważ w Pani sytuacji, jako że przebywała Pani na wychowawczym (a więc nie wykorzystała Pani urlopu wypoczynkowego z usprawiedliwionych powodów), urlop wypoczynkowy nie ulegnie on przedawnieniu.

Kiedy roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawnia się?

Roszczenie o udzielenie urlopu wypoczynkowego przedawnia się z upływem 3 lat od dnia, w którym stało się wymagalne (art. 291 § 1 K.p.), przy czym rozpoczęcie biegu tego terminu następuje bądź z końcem roku kalendarzowego, za który urlop przysługuje (art. 161 K.p.), bądź najpóźniej z końcem pierwszego kwartału roku następnego, jeżeli urlop został przesunięty na ten rok z przyczyn leżących po stronie pracownika lub pracodawcy (art. 168 K.p.). Tak orzekł Sąd Najwyższy w wyroku z 11 kwietnia 2001 r. (I PKN 367/00, OSNP 2003/2/38).

W uzasadnieniu do uchwały z 20 lutego 1980 r. (V PZP 61/79, Praca i Zabezpieczenie Społeczne 1981/8, s. 57) SN uznał, że ogólna zasada z art. 161 K.p., określająca termin wymagalności roszczenia o urlop wypoczynkowy, nie będzie jednak miała zastosowania w sytuacji, gdy szczególne przepisy Kodeksu pracy lub innych aktów normatywnych przewidują obowiązek udzielenia przez zakład pracy urlopu w innym okresie lub z nadejściem określonej daty.

Na przykład inna będzie – zdaniem SN – data wymagalności roszczenia o urlop wypoczynkowy w razie przesunięcia urlopu na inny termin, niż to zostało ustalone w planie urlopów, z przyczyn leżących po stronie pracownika lub zakładu pracy, wykraczający poza rok kalendarzowy, o którym mowa w art. 161 K.p. (np. na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami – art. 164 § 1 K.p.; z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy – art. 165 i 166 K.p.).

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.