• Autor: Marek Gola
Jestem zatrudniona na umowę o pracę na czas określony, obowiązującą od 1 stycznia 2010 r. do 31 grudnia 2015 r. Znajduje się w niej zapis, że umowa może zostać rozwiązana przez każdą ze stron z zachowaniem okresu wypowiedzenia, na zasadach przewidzianych w art. 33 Kodeksu pracy. Miałam przejść na emeryturę w lipcu 2015 r., a więc przed zakończeniem umowy. Jednak w 2013 r. wydłużono mi wiek przejścia na emeryturę – będę mogła to zrobić dopiero w lutym 2017 r. Czy obowiązuje mnie okres ochronny i zakład będzie musiał przedłużyć umowę do czasu osiągnięcia przeze mnie wieku emerytalnego?
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu pracy (zwanego dalej K.p.), ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, a także niektórych innych ustaw.
W przypadku umów na czas określony w przepisach istnieją daleko idące ograniczenia co do dopuszczalności wypowiedzenia. Przepis art. 33 K.p. stanowi: „przy zawieraniu umowy o pracę na czas określony, dłuższy niż 6 miesięcy strony mogą przewidzieć dopuszczalność wcześniejszego rozwiązania umowy za dwutygodniowym wypowiedzeniem”.
Nie każdą umowę na czas określony można więc wypowiedzieć. Muszą zostać spełnione kumulatywnie dwie przesłanki:
Rozumując a contrario (łac. przeciwnie), jeśli umowa jest zawarta na czas nieprzekraczający 6 miesięcy, nawet gdyby w umowie było zastrzeżenie dopuszczalności wcześniejszego wypowiedzenia, to zastrzeżenie jest nieważne w świetle art. 18 K.p. Takie rozwiązanie pozbawiałoby pracownika ochrony stosunku pracy, którą przewiduje K.p. Nawet gdy umowa jest zawarta na czas dłuższy niż 6 miesięcy, a nie ma zastrzeżenia, że można ją wypowiedzieć, to ona też nie podlega wypowiedzeniu.
Zasadniczo umowa o pracę na czas określony podlega ochronie przed wcześniejszym rozwiązaniem i powinna trwać do końca okresu, na jaki została zawarta. Jednakże ustawodawca w art. 33 K.p. przewidział wyjątek, zgodnie z którym umowa o pracę na czas określony może być rozwiązana wskutek wcześniejszego jej wypowiedzenia. Aby rozwiązanie takiej umowy było dopuszczalne, konieczne jest spełnienie następujących warunków:
Wbrew temu, co sugeruje brzmienie przepisu art. 33 K.p., możliwość wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony może być przewidziana przez strony tej umowy nie tylko w chwili jej zawierania, lecz także już po jej zawarciu. Oczywiście wymaga to stosownej zmiany umowy, dokonanej w formie pisemnego aneksu (zob. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 14 czerwca 1994 r.; I PZP 26/94; OSNAPiUS 1994 r., nr 8, poz. 126).
W Pani sprawie ważny jest przepis art. 18 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw obowiązującej od dnia 1 stycznia 2013 r., zgodnie z którym pracownicy, którzy w dniu wejścia w życie niniejszej ustawy są objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z przepisu art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.20), lub osoby, które mogłyby być nią objęte, jeżeli w tym dniu pozostawałyby w stosunku pracy – są objęci tą ochroną przez czas do osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w przepisach art. 24 ust. 1a i 1b oraz art. 27 ust. 2 i 3 ustawy, o której mowa w art. 1. Jeżeli przepisy prawa pracy powołują przepis art. 39 K.p., do pracowników, o których mowa w ust. 1, stosuje się ten przepis, uwzględniając czas ochrony stosunku pracy, wynikający z ust. 1.
Wyraźnie podkreślić należy, iż przepis nie przewiduje wydłużenia umowy o pracę do czasu uzyskania prawa do emerytury, lecz przedłużenie okresu ochronnego. Gdyby w umowie o pracę miała Pani wskazane, iż pracuje do dnia nabycia prawa do emerytury, wówczas ustawa powodowałaby wydłużenie umowy o pracę. Przepis art. 39 K.p. chroni tylko przed wypowiedzeniem, także zmieniającym.
W chwili obecnej, mając na uwadze Pani sytuację, w mojej ocenie umowa o pracę nie ulegnie wydłużeniu. Proszę zwrócić uwagę, iż koniec obowiązywania umowy o pracę na czas określony został wskazany poprzez podanie konkretnego dnia, co istotne – dnia, w którym nie nabędzie Pani prawa do emerytury (wskazuje Pani, iż prawo takie nabędzie Pani wcześniej). Okres ochronny jeszcze trwa, ale przepis art. 39 K.p. stanowi o wypowiedzeniu umowy, a nie o rozwiązaniu umowy na skutek upływu czasu, na który została zawarta.
Alicja i zmiana przepisów
Alicja od 10 lat pracowała na umowie na czas określony, która miała wygasnąć w grudniu 2024 roku. W międzyczasie zbliżała się do wieku emerytalnego. Kiedy w 2023 roku zmieniono przepisy, które przesunęły jej wiek emerytalny o dwa lata, była przekonana, że umowa zostanie automatycznie przedłużona. Okazało się jednak, że skoro jej umowa kończy się konkretną datą, a nie z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego, to nie przysługuje jej przedłużenie – jedynie ochrona przed wypowiedzeniem w okresie przedemerytalnym.
Marek i zapis w umowie
Marek podpisał umowę na 2 lata z możliwością wcześniejszego wypowiedzenia. Po roku firma zdecydowała się ją zakończyć. Ponieważ umowa zawierała stosowny zapis o możliwości wypowiedzenia z dwutygodniowym okresem wypowiedzenia, zgodnie z art. 33 Kodeksu pracy – pracodawca mógł to zrobić zgodnie z prawem. Marek był zaskoczony, ale okazało się, że kluczowy był właśnie ten zapis w umowie, który umożliwił rozwiązanie stosunku pracy wcześniej.
Barbara i ochrona przedemerytalna
Barbara miała umowę na czas określony do końca 2025 roku, ale już w 2024 weszła w okres ochronny przed emeryturą. Pracodawca planował likwidację jej stanowiska, jednak nie mógł jej wypowiedzieć umowy – była objęta ochroną wynikającą z art. 39 Kodeksu pracy. Ostatecznie musiała przepracować do końca umowy, choć nie uzyskała jeszcze prawa do emerytury – jej umowa nie została jednak przedłużona, a tylko chroniona przed wcześniejszym wypowiedzeniem.
Umowa o pracę na czas określony, nawet w sytuacji zbliżającego się wieku emerytalnego, nie ulega automatycznemu przedłużeniu do dnia nabycia prawa do emerytury. Przepisy przewidują jedynie ochronę przed wypowiedzeniem w okresie przedemerytalnym, nie zaś obowiązek kontynuowania zatrudnienia przez pracodawcę po upływie terminu końcowego umowy. Kluczowe znaczenie mają przy tym zapisy zawarte w samej umowie – zwłaszcza dotyczące możliwości wcześniejszego wypowiedzenia. Ochrona wynikająca z Kodeksu pracy nie zmienia charakteru czasowego zatrudnienia, a jedynie ogranicza możliwość jego wcześniejszego zakończenia.
Potrzebujesz pewności co do swojej sytuacji zawodowej lub masz wątpliwości związane z umową o pracę? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, dyskretnie i bez wychodzenia z domu. Doświadczeni prawnicy pomogą Ci zrozumieć przepisy, ocenić Twoje prawa i znaleźć najlepsze rozwiązanie. Wejdź na eporady24.pl i uzyskaj profesjonalną pomoc już dziś.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy