Odebranie dnia wolnego za pracę w sobotę
• Autor: Marta Handzlik
Pracuję od poniedziałku do piątku (tak zawarte jest w umowie, którą podpisałem). Często pracuję również w sobotę. Przewidziane jest przez pracodawcę odebranie dnia wolnego za pracę w sobotę bez żadnego dodatkowego wynagrodzenia finansowego. Wszystkie godziny nadliczbowe nie są płatne i można je odbierać tylko jako wolne. Czy mogę odmówić pracy w sobotę, jeżeli nie otrzymam za nią zapłaty (wolałbym otrzymać wynagrodzenie niż wolne)?
Czy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych?
Odpowiadając na Pana pytanie uprzejmie informuję, że praca w godzinach nadliczbowych stanowi jeden z obowiązków pracownika. Jest ona wykonywana na polecenie pracodawcy i jest dopuszczalna w razie „szczególnych potrzeb pracodawcy”. Przy tym nieuzasadniona okolicznościami faktycznymi odmowa pracy w godzinach nadliczbowych może spotkać się z negatywnymi konsekwencjami dla pracownika w postaci kary porządkowej (upomnienie lub nagana) lub nawet wypowiedzenia umowy o pracę.
Zgodnie z art. 1512 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 2014 r., poz. 1502) w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych pracodawca, na pisemny wniosek pracownika, może udzielić mu w tym samym wymiarze czasu wolnego od pracy.
Zobacz też: Praca w weekendy ile płatna
Udzielenie przez pracodawcę czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych
Zgodnie z art. 1513 K.p. pracownikowi, który ze względu na okoliczności przewidziane w art. 151 § 1 wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym.
Udzielenie czasu wolnego w zamian za czas przepracowany w godzinach nadliczbowych może nastąpić także bez wniosku pracownika. W takim przypadku pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych, jednakże nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
W zamian za pracę w takim dniu (np. w wolną sobotę) pracodawca ma obowiązek wyznaczyć pracownikowi cały dzień wolny od pracy, bez względu na liczbę przepracowanych godzin w tym dniu. A zatem, jeżeli w sobotę, będącą zgodnie z rozkładem czasu pracy dniem wolnym dla pracownika, przepracował on np. 4 godz., pracodawca zobowiązany jest udzielić mu cały, płatny dzień wolny od pracy w innym terminie.
Czy udzielenie pracownikowi dnia wolnego od pracy zwalnia pracodawcę z obowiązku wypłaty wynagrodzenia za pracę w sobotę?
Udzielenie pracownikowi dnia wolnego od pracy zwalnia pracodawcę z obowiązku wypłaty pracownikowi normalnego wynagrodzenia za faktycznie przepracowane przez pracownika godziny w sobotę.
Podsumowując – za pracę w sobotę pracodawca musi udzielić Panu dnia wolnego, a nie zapłacić wynagrodzenie. Jeśli praca w sobotę jest pracą w nadgodzinach to nie trzeba pracownikowi wypłacać dodatku, tylko można udzielić mu wolnego – na jego wniosek w wymiarze 1:1, a bez jego wniosku w wymiarze 1:1,5 za każdą przepracowaną godzinę.
Słowem – za pracę w sobotę otrzyma Pan cały dzień wolny. Z uwagi na to, że jest to jednocześnie praca w nadgodzinach i pracodawca decyduje, że nie wypłaci wynagrodzenia tylko udzieli wolnego – za każdą godzinę przepracowaną w sobotę ma Pan dodatkowo 1,5 godziny wolnego (oprócz tego jednego dnia).
Przy czym nie może Pan odmówić pracy w sobotę, mimo że nie jest ona dodatkowo płatna.
Przykłady
Joanna – dział księgowości
Joanna pracuje w biurze od poniedziałku do piątku. Kiedy firma przygotowywała się do zamknięcia miesiąca, przełożona poprosiła ją o przyjście w sobotę. Przepracowała wtedy sześć godzin. W zamian otrzymała od razu cały dzień wolny we wtorek następnego tygodnia. Dodatkowego wynagrodzenia nie otrzymała, ale mogła załatwić wtedy prywatne sprawy w urzędach.
Marek – specjalista IT
Marek często bywa proszony o pomoc w soboty przy aktualizacjach systemów, gdy nie pracują inni pracownicy. Chociaż wolałby dostać dodatkowe wynagrodzenie, firma jasno komunikuje, że zamiast tego daje dzień wolny. Ostatnio za 4 godziny pracy w sobotę dostał pełen dzień wolny – który wykorzystał na długi weekend. Wie, że nie może odmówić pracy, jeśli zostanie o nią poproszony.
Ewelina – doradca klienta
Ewelina raz w miesiącu pracuje w sobotę, bo tak wymagają potrzeby działu. Zgodnie z grafikiem, sobota jest jej dniem wolnym. Po każdej takiej sobocie odbiera inny dzień wolny w okresie rozliczeniowym. Chociaż nie dostaje za to dodatkowych pieniędzy, ceni sobie możliwość dłuższych przerw między tygodniami pracy i planuje je z wyprzedzeniem.
Podsumowanie
Pracodawca ma prawo zlecić pracę w sobotę, nawet jeśli jest to dzień wolny wynikający z rozkładu czasu pracy. W zamian musi jednak zapewnić pracownikowi inny dzień wolny, a nie obowiązkowo wypłacać dodatkowe wynagrodzenie. Pracownik nie może odmówić pracy w sobotę tylko dlatego, że nie otrzyma za nią pieniędzy – obowiązują go przepisy dotyczące pracy w godzinach nadliczbowych. Choć może to budzić frustrację, system odbierania dni wolnych zamiast wypłaty jest zgodny z Kodeksem pracy i często stosowany w praktyce.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawach związanych z pracą w soboty, nadgodzinami lub innymi kwestiami pracowniczymi? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Doświadczeni prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, przeanalizują umowę i pomogą znaleźć najlepsze rozwiązanie w Twojej sytuacji.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
Kodeks pracy
