Obniżenie wynagrodzenia pracownika w wieku przedemerytalnym
• Autor: Marta Handzlik
Czy na osiem miesięcy przed przejściem na emeryturę zakład pracy ma prawo zmniejszyć mi wynagrodzenie? Od 3 miesięcy przebywam na zwolnieniu lekarskim i w tym czasie wyraziłam zgodę na zmianę stanowiska. Drogą telefoniczną otrzymałam informację, że od przyszłego miesiąca zmieniono mi umowę o pracę (z nowym stanowiskiem i zmniejszonym wynagrodzeniem).
Okres ochronny dla pracowników w wieku przedemerytalnym
Odpowiadając na Pani pytanie uprzejmie informuję, że „okres ochronny” dla pracowników w wieku przedemerytalnym wynika z art. 39 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.). Według literalnego brzmienia tego przepisu: „pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku”.
Przepis ten wprowadza 2 warunki ochrony: czas do osiągnięcia wieku emerytalnego i okres pracy związany z prawem do emerytury. Wprowadzono od niego wyjątki w razie uzyskania przez pracownika prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (art. 40 K.p.) oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (art. 41 K.p.).
Co prawda pracodawca nie może wypowiedzieć umowy o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jednak ochrona wynikająca z przepisów Kodeksu pracy nie wyklucza rozwiązania stosunku pracy w drodze innej czynności niż wypowiedzenie.
Zobacz też: Zmiana wynagrodzenia w okresie ochronnym przed emeryturą
Rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem w wieku przedemerytalnym
Rozwiązanie stosunku pracy może nastąpić bowiem na skutek:
- porozumienia stron,
- zwolnienia bez wypowiedzenia z winy pracownika,
- niezawinionego zwolnienia bez wypowiedzenia na skutek upływu określonego w art. 53 K.p. okresu usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy.
Należy również zaznaczyć, że przepisy nie ograniczają w żaden sposób pracownikowi możliwości złożenia wypowiedzenia. Ponadto omawiany zakaz jest zakazem wypowiedzenia umowy o pracę, a nie jej rozwiązania. Oznacza to, że wypowiedzenie wręczone przed rozpoczęciem okresu ochronnego zachowuje swoją ważność i umowa rozwiązuje się po upływie okresu wypowiedzenia (wyrok SN z 7 kwietnia 1999 r.).
Kiedy nie obowiązuje ochrona przedemerytalna?
Ochrona przedemerytalna nie obowiązuje, gdy zajdą okoliczności uzasadniające rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Zastosowanie przez pracodawcę takiego trybu rozwiązania umowy o pracę uzasadnia ciężkie naruszenie przez pracownika obowiązków pracowniczych, popełnienie przez pracownika w czasie trwania umowy przestępstwa, które uniemożliwia dalsze zatrudnienie go na zajmowanym stanowisku. Ponadto zwolnienie dyscyplinarne stosuje się w przypadku zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.
Do wypowiedzenia warunków pracy i płacy mają zastosowanie odpowiednio przepisy o wypowiadaniu umów o pracę. Oznacza to, że pracodawca nie może w stosunku do pracownika w wieku przedemerytalnym zastosować wypowiedzenia zmieniającego, modyfikującego na niekorzyść tego pracownika jego dotychczasowe warunki pracy lub płacy. Pracodawca nie może więc pracownikowi, któremu brakują np. 2 lata do uzyskania emerytury, obniżyć wysokości wynagrodzenia, czy też obniżyć wymiaru czasu pracy albo skierować go do bardziej uciążliwej pracy. Zakaz ten nie ma jednak charakteru absolutnego.
Wypowiedzenie warunków pracy i płacy pracownikowi podlegającemu ochronie przedemerytalnej
Pracodawca może bowiem wypowiedzieć warunki pracy lub płacy pracownikowi podlegającemu ochronie przedemerytalnej, jeżeli wypowiedzenie stało się konieczne ze względu na:
- wprowadzenie nowych zasad wynagradzania dotyczących ogółu pracowników zatrudnionych u danego pracodawcy lub tej ich grupy, do której pracownik należy,
- stwierdzoną orzeczeniem lekarskim utratę zdolności do wykonywania dotychczasowej pracy albo niezawinioną przez pracownika utratę uprawnień koniecznych do jej wykonywania.
W sytuacji gdy pracownik nie przyjmie zaproponowanych mu nowych warunków pracy lub płacy, jego dotychczasowa umowa ulegnie rozwiązaniu.
W sytuacji opisanej w pytaniu nie doszło jednak do wypowiedzenia zmieniającego, a do porozumienia zmieniającego.
Wyrażając zgodę na zmianę stanowiska, wyraziła Pani także zgodę na obniżenie wynagrodzenia i w tym przypadku nie ma znaczenia, czy znajduje się Pani w okresie ochronnym.
Przykłady
Maria, lat 61, od 25 lat pracowała jako główna księgowa w średniej firmie usługowej. Gdy zachorowała i przebywała trzy miesiące na zwolnieniu, dyrektor zaproponował jej przejście na stanowisko pomocnicze „dla odciążenia”, telefonicznie informując o obniżce pensji. Maria, myśląc że nie ma wyjścia, zgodziła się. Dopiero po czasie zorientowała się, że jej zgoda oznaczała formalne porozumienie zmieniające — i utratę ochrony wynagrodzenia.
Pan Jerzy, magazynier z 40-letnim stażem pracy, miał niecałe dwa lata do emerytury. Firma ogłosiła zmianę systemu wynagradzania, która objęła wszystkich pracowników fizycznych. Zmniejszono premie i dodatki stażowe. Jerzy, mimo wieku, musiał zaakceptować nowe zasady — były one ogólne i nie skierowane personalnie przeciwko niemu, więc ochrona przedemerytalna nie miała zastosowania.
Anna, nauczycielka z 35-letnim stażem, została poinformowana, że w nowym roku szkolnym nie będzie godzin na jej przedmiot. Zaproponowano jej pracę w świetlicy z niższym wynagrodzeniem. Początkowo odmówiła, powołując się na ochronę przedemerytalną, ale po naciskach zgodziła się „dla świętego spokoju”. Dopiero po rozmowie z prawnikiem zrozumiała, że dobrowolnie zgodziła się na gorsze warunki, a ochrona jej w tej sytuacji już nie obejmuje.
Podsumowanie
Pracownicy w wieku przedemerytalnym objęci są szczególną ochroną przed wypowiedzeniem umowy o pracę, jednak nie oznacza to całkowitej nietykalności. Ochrona ta nie obejmuje sytuacji, w których sam pracownik godzi się na zmianę warunków zatrudnienia – także wtedy, gdy prowadzi to do obniżenia wynagrodzenia. Pracodawca nie ma prawa jednostronnie pogorszyć sytuacji pracownika, ale jeśli zmiany dokonywane są za zgodą obu stron, nawet w formie ustnej lub dorozumianej, ochrona traci swoją skuteczność. Dlatego tak ważne jest, by każdą propozycję zmian dokładnie przeanalizować i nie działać pod presją, szczególnie w okresie przed przejściem na emeryturę.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz pomocy w sprawach związanych z pracą, wynagrodzeniem lub okresem przedemerytalnym? Skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi prawnicy udzielą Ci rzetelnych odpowiedzi, pomogą zrozumieć Twoje prawa i przygotują pisma lub opinie dostosowane do Twojej sytuacji. Wejdź na eporady24.pl i uzyskaj pomoc, na którą możesz liczyć.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
» Choroba w trakcie urlopu po wypowiedzeniu, jakie masz prawa?
» Problemy z urlopem zdrowotnym nauczyciela, jak wyjaśnić błędne obliczenia stażu pracy?
Kodeks pracy
