Kiedy nauczyciel mianowany może być zatrudniony na czas określony?

Nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem mianowanym i nauczycielem dyplomowanym

Zgodnie z art. 10 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) stosunek pracy z nauczycielem nawiązuje się w szkole, a w przypadku powołania zespołu szkół jako odrębnej jednostki organizacyjnej – w zespole szkół na podstawie umowy o pracę lub mianowania.

Stosunek pracy z nauczycielem mianowanym i z nauczycielem dyplomowanym nawiązuje się na podstawie mianowania, jeżeli:

1. posiada obywatelstwo polskie, z tym że wymóg ten nie dotyczy obywateli państwa członkowskiego Unii Europejskiej, Konfederacji Szwajcarskiej lub państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym;
2. ma pełną zdolność do czynności prawnych i korzysta z praw publicznych;
3. nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne lub dyscyplinarne, lub postępowanie o ubezwłasnowolnienie;
4. nie był karany za przestępstwo popełnione umyślnie;
5. posiada kwalifikacje wymagane do zajmowania danego stanowiska;
6. istnieją warunki do zatrudnienia nauczyciela w szkole w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony.

Stosunek pracy nawiązany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony przekształca się w stosunek pracy na podstawie mianowania z pierwszym dniem miesiąca kalendarzowego następującego po miesiącu, w którym:

1. nauczyciel uzyskał stopień nauczyciela mianowanego, o ile spełnione są warunki określone wyżej;
2. w przypadku nauczyciela mianowanego lub dyplomowanego w czasie trwania umowy o pracę zostały spełnione warunki, o których mowa wyżej.

W przypadku braku warunków do zatrudnienia nauczyciela, o których mowa w pkt 6, stosunek pracy z nauczycielem mianowanym lub dyplomowanym nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w niepełnym wymiarze, z zastrzeżeniem warunków poniższych.

W przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, w tym w trakcie roku szkolnego, z osobą rozpoczynającą pracę w szkole, z nauczycielem kontraktowym lub z nauczycielami mianowanym i dyplomowanym stosunek pracy nawiązuje się na podstawie umowy o pracę na czas określony.

Wyjątek dopuszczający zatrudnienie nauczyciela mianowanego na podstawie umowy o pracę na czas określony

Z powyższego wynika, że wyjątek dopuszczający zatrudnienie nauczyciela mianowanego na podstawie umowy o pracę na czas określony uregulowany został w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela. W myśl tego przepisu, jest to prawnie możliwe tylko wówczas, gdy zachodzi potrzeba zastępstwa nieobecnego nauczyciela lub potrzeba wynikająca z organizacji nauczania. Przepis ten, jako regulujący wyjątek od zasady, należy wykładać ściśle. Zatrudnienie nauczyciela mianowanego na podstawie umowy o pracę na czas określony jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy staje się konieczne w świetle wynikających z tego przepisu przesłanek. Taka wyjątkowa podstawa zatrudnienia nie może być zależna od uznania pracodawcy. Byłoby to sprzeczne z gwarancyjnym charakterem norm prawnych regulujących stosunek prawny nauczyciela mianowanego (wyrok SN z dnia 15 września 2006 r., I PK 62/06, Pr. Pracy 2007, nr 2, s. 31 oraz wyrok SN z dnia 29 stycznia 2008 r., I PK 169/07, LEX nr 448147).

W wyroku z dnia 5 września 1997 r., I PKN 226/97, OSNP 1998, nr 11, poz. 328, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że „pojęcie »organizacja pracy nauczyciela«, której potrzeby mogą uzasadniać zatrudnienie na czas określony [...], należy odnieść do zasad funkcjonowania szkoły (liczba klas, rodzaj przedmiotów, liczba godzin lekcyjnych, liczba etatów, czas nauczania poszczególnych przedmiotów, zmianowość pracy szkoły), a nie do wykształcenia czy umiejętności nauczyciela”.

Bardzo istotne znaczenie ma wyrok SN z dnia 2 września 1999 r., I PKN 235/99, OSNP 2001, nr 3, poz. 64, stanowiący, iż „przepis Karty Nauczyciela, według którego nawiązanie stosunku pracy z nauczycielem na czas określony może nastąpić wyłącznie w wypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, wyłącza zastosowanie art. 251 k.p. [...] pełna regulacja zawierania umów na czas określony znajduje się w Karcie Nauczyciela, a więc brak podstaw, aby poprzez jej art. 91c stosować przepisy kodeksu pracy, a w szczególności art. 251 k.p. [...]. Już pierwsza umowa o pracę zawarta w sposób sprzeczny z art. 10 ust. 7 KN oznacza zawarcie umowy na czas nieokreślony”.

Powyższy wyrok oznacza, że w razie zawarcia z nauczycielem dwóch terminowych umów o pracę, w związku z wystąpieniem przesłanek określonych w Karcie Nauczyciela, zawarcie trzeciej takiej umowy nie będzie równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony. Skutek taki jednakże wystąpi, jeżeli zawarto z nauczycielem kolejne umowy na czas określony, pomimo braku tych przesłanek. Podobne stanowisko zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 29 czerwca 2000 r., I PKN 709/99, OSNP 2001, nr 24, poz. 716, w którym stwierdził, że „przepis art. 251 k.p. nie ma zastosowania, jeżeli ustawa w sposób wyczerpujący wskazuje okoliczności, w których strony mogą zawrzeć umowę o pracę na czas określony”.

Podsumowując rozważania, należy podkreślić, że skoro w tym roku szkolnym nie ma dla Pani pełnego etatu, to powinna Pani zostać zatrudniona na czas nieokreślony na podstawie umowy o pracę, chyba że Pani zatrudnienie jest skutkiem potrzeb organizacyjnych szkoły lub wynika z zastępstwa nieobecnego nauczyciela.

Umowa o pracę na czas określony z nauczycielem w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela

Trudno jednoznacznie stwierdzić, czy poprzednie umowy o pracę zawarte były zgodnie z prawem, gdyż nie wskazała Pani w pytaniu podstaw ich nawiązania. Jeśli zawarto je w przypadku zaistnienia potrzeby wynikającej z organizacji nauczania lub zastępstwa nieobecnego nauczyciela, to nic nie stało na przeszkodzie, by zatrudnić Panią na czas określony, nawet trzy razy pod rząd. Jeśli jednak nie było takich podstaw – wówczas poprzednie umowy zostały zawarte niezgodnie z prawem.

Zakładając jednak, że poprzednie umowy zawarto zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela, fakt zawarcia z Panią trzeciej umowy terminowej nie sprawia, że przekształca się ona z mocy prawa w umowę na czas nieokreślony. Aby ocenić jej zgodność z przepisami prawa, należy określić powód, dla jakiego została zawarta właśnie na czas określony. Jeśli takie rozwiązanie wynika z organizacji pracy szkoły – wówczas umowę zawarto prawidłowo.

Trudno w tej sprawie wydać jednorodną opinię. Z jednej bowiem strony, jeśli zachodziły warunki opisane w art. 10 ust. 7 Karty Nauczyciela, to dyrektor miał prawo zatrudnić Panią na czas określony dwukrotnie i nadal ma do tego prawo. Jeśli jednak udałoby się Pani udowodnić, że dyrektor zatrudnił Panią z naruszeniem przepisów prawa oświatowego (a więc, że nie było potrzeby wynikającej z organizacji pracy), to mogłaby Pani domagać się uznania (niestety przez sąd) każdej z poprzednich umów za umowę na czas nieokreślony (wówczas zmiana etatu powinna się odbywać poprzez wypowiedzenie zmieniające).

Jednakże udowodnienie, że zawarcie umów nastąpiło z naruszeniem prawa, może być trudne, bo dyrektor może wykazać, że z organizacji pracy wynikała potrzeba zatrudniania Pani na czas określony i że taka potrzeba wyniknęła i teraz.

Źródła:

1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 września 2006 r., I PK 62/06
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 29 stycznia 2008 r., I PK 169/07

4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 września 1997 r., I PKN 226/97
5. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1999 r., I PKN 235/99

Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej  ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.