• Autor: Kamil Kiecana
Pracodawca wysłał maila do wszystkich z informacja o podwyżce inflacyjnej. Ja zostałam pominięta w tym mailu i wyjaśniono mi, że podwyżka mi się nie należy, bo w poprzednim roku kalendarzowym „nie pracowałam” – byłam na urlopie macierzyńskim, chwilowo na urlopie wypoczynkowym i potem na urlopie wychowawczym do końca roku. W styczniu rozpoczęłam prace po dłuższej przerwie. Czy słusznie zostałam pominięta, czy jest to dyskryminacja? Dodam, że koleżanka z działu na równorzędnym stanowisku otrzymała podwyżkę.
Zgodnie z art. 183a kodeksu pracy:
„§ 1. Pracownicy powinni być równo traktowani w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w szczególności bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.
§ 2. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, z przyczyn określonych w § 1.
§ 3. Dyskryminowanie bezpośrednie istnieje wtedy, gdy pracownik z jednej lub z kilku przyczyn określonych w § 1 był, jest lub mógłby być traktowany w porównywalnej sytuacji mniej korzystnie niż inni pracownicy.
§ 4. Dyskryminowanie pośrednie istnieje wtedy, gdy na skutek pozornie neutralnego postanowienia, zastosowanego kryterium lub podjętego działania występują lub mogłyby wystąpić niekorzystne dysproporcje albo szczególnie niekorzystna sytuacja w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania oraz dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych wobec wszystkich lub znacznej liczby pracowników należących do grupy wyróżnionej ze względu na jedną lub kilka przyczyn określonych w § 1, chyba że postanowienie, kryterium lub działanie jest obiektywnie uzasadnione ze względu na zgodny z prawem cel, który ma być osiągnięty, a środki służące osiągnięciu tego celu są właściwe i konieczne”.
Zgodnie z poglądami orzecznictwa sądowego:
„W tezie 2 wyroku z 22.02.2007 r., I PK 242/06, OSNP 2008/7–8, poz. 98, SN przyjął, że w razie zróżnicowania wynagrodzenia pracowników wykonujących jednakową pracę (art. 183c § 1) pracodawca powinien udowodnić, że kierował się obiektywnymi powodami (art. 183b § 1 in fine). Przy powołaniu się pracodawcy na różne kwalifikacje zawodowe i staż pracy oznacza to konieczność wykazania, że miały one znaczenie przy wykonywaniu zadań powierzonych pracownikowi. W tym samym kierunku wypowiedział się SN w wyroku z 14.03.2019 r., II PK 310/17, OSNP 2019/12, poz. 140. Stwierdził, że zróżnicowanie wynagrodzenia pracowników o różnym stażu pracy zatrudnionych na takich samych stanowiskach pracy nie narusza zasady równego traktowania tylko wtedy, gdy dłuższe doświadczenie zawodowe korzystniej wynagradzanych pracowników przekłada się na większą wydajność oraz lepszą jakość wykonywanej przez nich pracy (art. 112 k.p.). Zgodnie z wyrokiem z 18.09.2008 r., II PK 27/08, OSNP 2010/3–4, poz. 41, zawarte w art. 183c § 1 pojęcia jednakowej pracy oraz pracy o jednakowej wartości mają różne znaczenia. W sytuacji gdy w strukturze organizacyjnej pracodawcy występują stanowiska, na których świadczona jest jednakowa praca (rozumiana jako praca taka sama pod względem rodzaju i kwalifikacji wymaganych do jej wykonywania oraz jej ilości i jakości), nie zachodzi konieczność porównywania – za pomocą kryteriów określonych w art. 183c § 3 – prac różniących się rodzajowo. Według wyroku z 12.01.2010 r., I PK 138/09, LEX nr 1324251, »jednakowa praca« w rozumieniu art. 183c odnosi się nie do nazwy stanowiska, lecz do wykonywanych przez pracowników obowiązków. W wyroku z 23.05.2012 r., I PK 206/11, LEX nr 1219495, SN przyjął, że drobne różnice w wynagrodzeniu co do zasady nie stanowią zróżnicowania dyskryminacyjnego.
W tezie drugiej zamieszczonego w uw. 3.1 wyroku I PK 176/14 SN rozważał, czy zakres pojęcia »inne świadczenia związane z pracą« w rozumieniu art. 183b § 1 pkt 2 obejmuje świadczenie przysługujące pracownikowi od pracodawcy nie z tytułu wykonywania pracy określonej w umowie o pracę, lecz za pełnienie funkcji w związku zawodowym. Przyjął – z powołaniem się na uchwałę z 13.12.2005 r., II PZP 9/05, OSNP 2006/7–8, poz. 109 – że dodatek do wynagrodzenia za pełnienie funkcji związkowej jest »innym świadczeniem związanym z pracą« w rozumieniu tego przepisu, gdyż pełniący ją pracownik działa na korzyść i w interesie pracodawcy. Uczestniczy on bowiem w dialogu społecznym prowadzonym w zakładzie i współdziała z pracodawcą w realizacji jego obowiązku przestrzegania przepisów prawa pracy” (E. Maniewska [w:] K. Jaśkowski, E. Maniewska, Komentarz aktualizowany do Kodeksu pracy, 2022).
Z powyższego wynika, że jeśli jest Pani traktowana nierówno w stosunku do innych pracowników, to można takie działanie ocenić za naruszenie Pani praw przez pracodawcę.
Jeśli takie naruszenie wystąpiło, a z Pani opisu sprawy wynika, że tak, to do rozważenia jest skierowanie pisma do pracodawcy oraz ewentualnie skierowanie sprawy do PIP.
Anna po urlopie macierzyńskim
Anna wróciła do pracy w styczniu po rocznym urlopie macierzyńskim i wychowawczym. Gdy pracodawca ogłosił podwyżki inflacyjne dla wszystkich pracowników, ona nie znalazła się na liście. W odpowiedzi usłyszała, że "nie przepracowała pełnego roku", mimo że wykonywała te same obowiązki co przed przerwą, a jej koleżanka na identycznym stanowisku otrzymała podwyżkę. Anna poczuła się wykluczona i niesprawiedliwie potraktowana.
Marta z działu kadr
Marta przez większość roku była na zwolnieniu lekarskim z powodu ciąży, a potem na urlopie macierzyńskim. Po powrocie do pracy otrzymała informację, że nie kwalifikuje się do podwyżki inflacyjnej, mimo że wcześniej w firmie obowiązywała zasada obejmowania wszystkich pracowników takim świadczeniem. Jej koledzy, którzy także mieli przerwy w pracy (np. z powodu urlopu bezpłatnego), zostali objęci podwyżką. Marta zaczęła podejrzewać, że powodem odmowy był jej status młodej matki.
Ewa kontra polityka firmy
Ewa wróciła do pracy w styczniu po dłuższej nieobecności spowodowanej opieką nad dzieckiem. W lutym firma przyznała podwyżki inflacyjne wszystkim zatrudnionym, z wyjątkiem Ewy. Gdy zapytała o powód, usłyszała, że „przerwała ciągłość pracy”. Zaskoczyło ją to, bo jej umowa o pracę trwała nieprzerwanie, a obowiązki zawodowe przejęła od razu po powrocie. Ewa poczuła, że decyzja pracodawcy jest nie tylko nieuczciwa, ale i dyskryminująca.
Pominięcie pracownika w podwyżce inflacyjnej wyłącznie z powodu korzystania z uprawnień rodzicielskich, takich jak urlop macierzyński czy wychowawczy, może nosić znamiona dyskryminacji pośredniej. Choć formalnie kryterium może wydawać się neutralne, jego zastosowanie może prowadzić do nierównego traktowania osób, które przez część roku nie świadczyły pracy z przyczyn ustawowo chronionych. Pracodawca ma obowiązek wykazać, że różnicowanie wynagrodzenia wynika z obiektywnych, proporcjonalnych i zgodnych z prawem powodów. W przeciwnym razie działania te mogą naruszać zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, co otwiera drogę do dochodzenia swoich praw – zarówno na drodze wewnętrznej, jak i przed instytucjami takimi jak Państwowa Inspekcja Pracy czy sąd pracy.
Potrzebujesz pomocy w sprawie związanej z nierównym traktowaniem w pracy? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Opisz swój problem, a doświadczony prawnik przeanalizuje Twoją sytuację i udzieli jasnej, rzetelnej odpowiedzi. Zadbaj o swoje prawa – z nami wiesz, co Ci się należy.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
2. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 luty 2007 r., I PK 242/06
3. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2019 r., II PK 310/17
4. Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 12 stycznia 2010 r., I PK 138/09
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy