• Autor: Marta Handzlik
Mam ukończone 55 lat, pracuję w zawodzie nauczyciela 35 lat. Na posiedzeniu rady pedagogicznej dowiedziałam się o zmianie moich warunków zatrudnienia (na gorsze). Dyrektor umotywował swą decyzje tym, że moje dotychczasowe miejsce pracy ma zająć koleżanka, która „załatwiła” sobie ochronę prawną jako członek ZNP. Pytanie: czy mogę nie zgodzić się na zmianę warunków zatrudnienia, skoro nie moje miejsce pracy zostało zlikwidowane i czy w ogóle można coś zrobić w takiej sytuacją?
Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 23 maja 1999 r. o związkach zawodowych pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może:
„1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,
2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika, o którym mowa powyżej,
– z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy.”
Nauczyciel korzystający z ochrony związkowej zawsze bezwzględnie chroniony jest przed zmianami w jego stosunku pracy. Jest to ochrona, która bez zgody związku nie może być wyłączona.
Dyrektor szkoły w razie:
Zgodnie z treścią art. 22 ust. 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2014 r., poz. 191) zasada ograniczenia zatrudnienia nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania do wymiaru nie niższego niż 1/2 obowiązkowego wymiaru zajęć i proporcjonalnego zmniejszenia wynagrodzenia dokonywana jest za zgodą nauczyciela z przyczyn, o których mowa w art. 20 ust. 1 KN, jeżeli nie ma możliwości zatrudnienia nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć oraz nie istnieją warunki do uzupełnienia tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć dydaktycznych, wychowawczych lub opiekuńczych w innej szkole.
W razie braku zgody nauczyciela zatrudnionego na podstawie mianowania na ograniczenie wymiaru zatrudnienia i proporcjonalne zmniejszenie wynagrodzenia, stosuje się przepisy art. 20 KN.
Co do zasady, skoro i Pani, i nauczycielka chroniona przez związki zawodowe macie kwalifikacje do nauczania tego samego przedmiotu, to obowiązkiem dyrektora jest zapewnienie pełnego etatu właśnie tej nauczycielce, a dopiero potem Pani. Dlatego to Pani, mimo że Pani stanowisko nie jest likwidowane, została wyznaczona do ograniczenia etatu – właśnie z tego powodu, że zmniejszyła się liczba godzin w szkole, które dyrektor mógłby przyznać nauczycielom.
Proszę zauważyć, że Pani stanowiskiem pracy nie jest stanowisko nauczyciela konkretnego przedmiotu, a stanowisko nauczyciela w danej szkole. Dlatego dyrektor w ramach tego stanowiska może Pani przydzielać przedmioty, do których nauczania ma Pani kwalifikacje, a jeśli takich godzin nie ma – ograniczyć etat.
Przepisy prawa są tak skonstruowane, że dyrektor praktycznie nie ma możliwości innego podziału godzin – musi zapewnić etat nauczycielce korzystającej z ochrony związkowej, nawet kosztem innego nauczyciela. W innym przypadku naraża się na pozew sadowy. Jeśli Pani nie zgadza się z takim podziałem godzin, może Pani oczywiście odwołać się do sadu, ale w mojej opinii szansa na wygranie sprawy jest niewielka.
Pani Anna, nauczycielka języka polskiego z 30-letnim stażem, została poinformowana na koniec roku szkolnego, że jej etat zostanie ograniczony do połowy. Okazało się, że jej godziny przejęła młodsza koleżanka z mniejszym doświadczeniem, ale będąca członkiem ZNP. Dyrektor tłumaczył, że jest zobowiązany zapewnić jej pełny etat z racji ochrony związkowej. Mimo protestu pani Anna musiała przyjąć zmniejszony wymiar zatrudnienia.
Pan Marek, nauczyciel fizyki, po 25 latach pracy dowiedział się, że od września będzie pracował w wymiarze 9 godzin tygodniowo. Pozostałe godziny przydzielono nauczycielce, która kilka miesięcy wcześniej przystąpiła do związku zawodowego. Gdy zapytał o powód, usłyszał, że nie chodzi o jakość pracy, lecz o konieczność prawnego zabezpieczenia nauczycielki objętej ochroną.
Pani Ewa, nauczycielka historii, dowiedziała się o redukcji godzin na posiedzeniu rady pedagogicznej. Dyrektor przekazał jej, że nie ma wystarczającej liczby godzin, aby utrzymać pełne etaty dla wszystkich nauczycieli. Chociaż jej stanowisko formalnie nie zostało zlikwidowane, to jednak godziny przypisano nauczycielowi objętemu ochroną związkową. Pani Ewa była zszokowana – wcześniej nikt jej nie informował, że członkostwo w ZNP może tak silnie wpłynąć na decyzje kadrowe.
Ochrona związkowa nauczyciela, choć służy zabezpieczeniu praw pracowniczych, w praktyce może prowadzić do trudnych sytuacji kadrowych w szkołach. Dyrektorzy, związani przepisami prawa, często muszą ograniczać etaty nauczycielom nieobjętym ochroną, nawet jeśli posiadają wieloletni staż i wysokie kwalifikacje. Choć decyzje te bywają krzywdzące, są zgodne z obowiązującymi regulacjami, które stawiają pierwszeństwo zatrudnienia po stronie osób chronionych przez związki zawodowe. W efekcie, nauczyciele niebędący członkami związku, mimo braku formalnej likwidacji ich stanowiska, mogą zostać pozbawieni pełnego etatu.
Jeśli znalazłeś się w podobnej sytuacji i potrzebujesz pomocy, skorzystaj z naszej oferty porad prawnych online. Zapewniamy szybki kontakt z doświadczonymi prawnikami, rzetelną analizę Twojej sprawy oraz konkretne wskazówki, co możesz zrobić w świetle obowiązujących przepisów. Wszystko bez wychodzenia z domu – wygodnie, dyskretnie i profesjonalnie.
1. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela - Dz.U. 1982 nr 3 poz. 19
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy