Czy pracodawca może zmusić do dodatkowej pracy w soboty lub niedziele?

Rekompensata za pracę w niedzielę i święta

Odpowiadając na Pana pytanie uprzejmie informuję, że zarówno za pracę w sobotę, która jest dniem wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, jak i za pracę w niedzielę należy skompensować całym dniem wolnym, niezależnie od liczby przepracowanych godzin nadliczbowych. Jeśli jednak praca w dni wolne przekracza 8 godzin, to dodatkowo – oprócz dnia wolnego – pracodawca musi zrekompensować nadgodziny. Ta dodatkowa rekompensata może mieć formę pieniężną (wynagrodzenie wraz z dodatkiem) lub formę czasu wolnego (na wniosek pracownika w proporcji 1:1, a bez wniosku 1:1,5).

Czas pracy pracownika zgodnie z Kodeksem pracy nie może przekraczać 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym (art. 129 § 1 Kodeksu pracy).

Wątpliwości może budzić słowo „przeciętnie”, pracodawca bowiem ma prawo w taki sposób ustalać rozkład czasu pracy, aby w razie konieczności praca odbywała się w niektórych tygodniach przez 6 dni. Pracodawca jest w takiej sytuacji zobowiązany odpowiednio zmniejszyć liczbę dni pracy w pozostałych tygodniach okresu rozliczeniowego, co oznacza, że w całym okresie rozliczeniowym pracownik powinien otrzymać odpowiednią liczbę dni wolnych, wynikających z zasady przeciętnie pięciodniowego dnia pracy.

Dzień wolny dla pracownika za pracę w sobotę

Pracodawca powinien więc za pracę w sobotę udzielić Panu innego wolnego dnia.

Ponadto zgodnie z Kodeksem pracy pracodawca powinien zapewnić pracownikowi w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku (art. 133 Kodeksu pracy).

System pracy, opisany w pytaniu, jest niedopuszczalny, narusza bowiem zasadę pięciodniowego tygodnia pracy. Sporządzanie rozkładu czasu pracy na większą liczbę dni w przyjętym okresie rozliczeniowym, niż wynikałoby to z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, stanowi wykroczenie polegające na naruszeniu przepisów o czasie pracy i zgodnie z art. 281 Kodeksu pracy podlega karze grzywny od 1000 zł do 30 000 zł.

Za pracę w dniu wolnym od pracy z tytułu 5-dniowego tygodnia pracy pracodawca ma obowiązek udzielić innego dnia wolnego. Obowiązek udzielenia dnia wolnego w tym przypadku wygląda inaczej niż przy rekompensacie za pracę w niedziele i święta, gdzie możliwa jest wypłata dodatku do wynagrodzenia zamiast udzielenia dnia wolnego.

Kodeks pracy w art. 151 K.p. dopuszcza pracę w dniu wolnym dla pracownika, jeżeli wystąpią przesłanki uzasadniające wydanie przez pracodawcę polecenia pracy w godzinach nadliczbowych, czyli w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii, lub w sytuacji, gdy występują szczególne potrzeby pracodawcy.

Podsumowując – pracodawca, w przypadku zaistnienia szczególnych potrzeb, może nakazać Panu pracę w sobotę lub niedzielę.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) – link do formularza z indywidualną pomocą prawną »