Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy
• Autor: Marta Handzlik
Pracuję w firmie ponad 20 lat. W najbliższym czasie spodziewam się zwolnienia. Praktyka w firmie jest taka, że następuje zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy. Przysługuje mi 3-miesięczny okres wypowiedzenia. Czy w takiej sytuacji zakład pracy jest zobowiązany do wypłaty 3-miesięcznej pensji i odprawy w wysokości trzech pensji? Czy muszę wyrazić zgodę na zaproponowane warunki?
Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy
Odpowiadając na Pani pytania uprzejmie informuję, że zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy nie wynika wprost z przepisów Kodeksu pracy. W prawie pracy istnieją jedynie nieliczne przypadki przewidziane przez przepisy odrębne, np. przez ustawę o służbie cywilnej. Jednak zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy jest stosowane często w praktyce, i spowodowało powstanie piśmiennictwa i orzecznictwa w tym zakresie.
Zasadą jest, że zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy powinno mieć charakter wyjątku od zasady, zgodnie z którą pracownik ma prawo i obowiązek pracy, natomiast pracodawca jest zobowiązany dopuścić go do jej wykonywania. Sąd Najwyższy zajął stanowisko, iż jednostronna decyzja o zwolnieniu pracownika z obowiązku świadczenia pracy musi być poparta koniecznością ochrony uzasadnionych i istotnych interesów pracodawcy, a jej wykonanie nie może naruszać praw pracownika (tak w uzasadnieniu wyroku SN z dn. 24.09.2003 r., sygn. akt: I PK 324/02).
W praktyce najlepszym rozwiązaniem jest uzyskanie przez pracodawcę zgody pracownika na zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, co eliminuje potencjalne problemy.
Najczęstszym powodem zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy jest utrata zaufania do pracownika. Ponieważ jednak niedopuszczenie pracownika do świadczenia pracy stanowi naruszenie zobowiązań wynikających z umowy o pracę, pracodawca w celu uniknięcia zarzutów o bezprawne działania, powinien uzyskać zgodę zatrudnionego na zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy.
Całkowicie jednostronna decyzja pracodawcy w tym zakresie byłaby usprawiedliwiona tylko w przypadku rażącego naruszenia przez pracownika jego obowiązków, np. poprzez celowe wyjawienie tajemnicy przedsiębiorstwa konkurencji. Jeżeli tego typu okoliczności nie zachodzą, pracodawca, który nie chce obecności pracownika w firmie w czasie wypowiedzenia, powinien uzyskać jego zgodę na odsunięcie od pracy i zapewnić mu za ten czas wynagrodzenie.
Wynagrodzenie postojowe
W piśmiennictwie z zakresu prawa pracy wyrażany jest pogląd, iż wynagrodzenie to powinno być ustalane w oparciu o zasady dotyczące wynagrodzenia przestojowego, choć prezentowane jest również stanowisko, zgodnie z którym w takich przypadkach powinny być stosowane przepisy dotyczące wynagrodzenia urlopowego. Jednak to pierwszy z przedstawionych poglądów znajduje potwierdzenie w orzecznictwie sądowym (tak w wyroku SN z dn. 16.06.2005 r., sygn. akt: I PK 260/04).
Oświadczenie o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy może być zawarte w treści oświadczenia o wypowiedzeniu umowy lub w odrębnym piśmie. Zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy może nastąpić w ciągu całego okresu wypowiedzenia.
Podsumowując – jeśli wyrazi Pani zgodę na zwolnienie od pracy w okresie wypowiedzenia, to oczywiście powinna Pani otrzymać i odprawę (jeśli przysługuje) i wynagrodzenie za ten czas. Ma Pani także prawo nie zgodzić się na zwolnienie od pracy w okresie wypowiedzenia i pracować nadal.
Przykłady
Anna, specjalistka ds. HR, pożegnana z klasą
Po piętnastu latach pracy w dziale kadr dużej firmy logistycznej, Anna otrzymała wypowiedzenie w ramach restrukturyzacji. Pracodawca zaproponował jej zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy przez cały trzymiesięczny okres wypowiedzenia, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia. Anna wyraziła zgodę – dzięki temu mogła spokojnie przygotować się do zmiany zawodowej i rozpocząć szukanie nowej pracy bez konieczności codziennego pojawiania się w biurze.
Tomasz, handlowiec, który chciał dokończyć projekty
Tomasz przez lata budował relacje z kluczowymi klientami swojej firmy. Gdy dowiedział się o wypowiedzeniu z przyczyn organizacyjnych, pracodawca zaproponował mu natychmiastowe zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy. Tomasz jednak odmówił – zależało mu na dokończeniu dwóch dużych projektów i godnym pożegnaniu się z klientami. Pracodawca uszanował tę decyzję i Tomasz pracował aż do ostatniego dnia okresu wypowiedzenia.
Ewa, kierowniczka działu, której odmówiono obecności w firmie
Ewa została niespodziewanie poinformowana o wypowiedzeniu umowy o pracę z przyczyn restrukturyzacyjnych. Mimo że nie wyraziła zgody na zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy, pracodawca jednostronnie zdecydował, że nie będzie jej dopuszczał do pracy. Ewa dochodziła swoich praw przed sądem, wskazując na brak rażących przewinień i brak jej zgody na takie rozwiązanie. Sprawa zakończyła się ugodą i wypłatą pełnego wynagrodzenia.
Podsumowanie
Zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia jest rozwiązaniem stosowanym w praktyce, choć nie wynika wprost z Kodeksu pracy. Może być korzystne dla obu stron, pod warunkiem że odbywa się za zgodą pracownika. W przypadku braku zgody, jednostronne odsunięcie od pracy powinno być uzasadnione istotnym interesem pracodawcy i nie może naruszać praw zatrudnionego. Niezależnie od tego, czy pracownik pracuje w okresie wypowiedzenia, czy jest z niego zwolniony, przysługuje mu wynagrodzenie oraz – jeśli spełnia warunki – odprawa. Warto znać swoje prawa i podejmować decyzje świadomie.
Oferta porad prawnych
Potrzebujesz indywidualnej porady prawnej? Skorzystaj z naszej pomocy online – szybko, wygodnie i bez wychodzenia z domu. Nasi doświadczeni prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, wyjaśnią wątpliwości i wskażą najlepsze rozwiązanie Twojej sprawy. Wejdź na eporady24.pl i zadaj pytanie – odpowiedź otrzymasz nawet tego samego dnia.
Źródła:
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
NAJNOWSZE
» Dodatek motywacyjny w czasie ciąży i urlopu macierzyńskiego, czy można go stracić?
» Ścieżka awansu do nauczyciela mianowanego, czas trwania i przepisy przejściowe
» Czas pracy a przebieranie się i mycie po pracy, kto płaci za czas przygotowania do pracy fizycznej?
» Delegacja służbowa a rodzicielstwo, czy możesz odmówić wyjazdu, mając małe dzieci?
» Dodatek za nadgodziny, jak prawidłowo liczyć wynagrodzenie w systemie kwartalnym?
Kodeks pracy
