• Autor: Adam Dąbrowski
Pracuję w ośrodku socjalizacyjnym całorocznym. Mam w etacie 26 godzin bezpośredniej pracy z wychowankiem. Zgodnie z Kartą Nauczyciela dopełnienie do 40 godzin przeznaczone jest na działania nie mające związku z bezpośrednią opieką nad dzieckiem czyli: rady pedagogiczne, zebrania, uzupełnianie dokumentacji itp. Moje pytanie dotyczy konkretnych spraw: czy za darmo w swoim czasie prywatnym w ramach dopełnienia do 40 godzin szef może wysłać mnie do sądu z wychowankiem na rozprawę? lub w ramach tego dopełnienia np z wychowankiem do lekarza? Czy za dodatkowe godziny spędzone np z wychowankiem na pogotowiu już poza pracą z grafika nie nalezą się pieniądze? No i przede wszystkim czy szef ma prawo z dnia na dzień wyznaczyć mi zastępstwo za inną osobę lub wezwać do siebie tego samego dnia jeszcze nie ustalając tego wcześniej? Są wśród nas pracownicy zatrudnieni już z kodeksu pracy na 40 godzin. Czy takie osoby mają obowiązek przyjazdu na wszelkie głupawe zresztą rady lub na rozmowy z szefem poza godzinami swojej pracy również za darmo? Czy badania okresowe mam robić w swoim czasie wolnym też na zasadzie dopełnienia do 40 godzin czy też należy mi się tutaj wolny dzień?
W podanym przykładzie tzw. dopełnienie między 26 godzinami a 40, może być wykorzystane dla celów udziału w radzie pedagogicznej, na zebrania, czy uzupełnianie dokumentacji itp.
Funkcja organizatorska w prawie pracy należy do pracodawcy, toteż ma on prawo zlecania zastępstw nawet z dnia na dzień, jeśli taka potrzeba zaistnieje.
Inaczej rzecz wygląda, jeśli zlecane zadania przekraczają 40 godzin tygodniowo, gdyż wówczas mamy do czynienia ze zleceniem pracy w godzinach nadliczbowych.
Profilaktyczne badania okresowe pracowników realizowane są w czasie pracy, czyli w granicach nie wykraczających poza 40 godzin tygodniowo.
Od układu organizacyjnego tych badań zależeć będzie potrzeba przeznaczenia na nie większej lub mniejszej liczby godzin czasu pracy.
Art. 229 par.3 K.p. stanowi, że okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza się w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas nieprzepracowany z tego tytułu pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
Pani Aneta, wychowawczyni zatrudniona w wymiarze 26 godzin tygodniowo w ośrodku socjalizacyjnym, została nagle poproszona przez dyrekcję o udanie się z wychowankiem na rozprawę sądową, która odbywała się w piątek o 16:00. Nie był to dzień ani godzina jej pracy zgodnie z grafikiem. Dyrektor argumentował, że to „dopełnienie do 40 godzin”. Pani Aneta nie zgodziła się na takie rozwiązanie, powołując się na fakt, że obecność z wychowankiem w sądzie to nadal praca bezpośrednia z dzieckiem, a nie czynność administracyjna. Ostatecznie sprawę wyjaśnił związek zawodowy – takie zadania, jeśli przypadają poza grafikiem, powinny być wynagradzane jako godziny nadliczbowe.
Pan Tomasz dostał skierowanie na badania okresowe. Termin został wyznaczony przez przychodnię na wtorek o godzinie 9:00, jednak jego zmiana w grafiku przypadała dopiero od godziny 14:00. Dyrekcja poleciła mu stawić się na badania w swoim prywatnym czasie, argumentując to „obowiązkiem wynikającym z przepisów” i możliwością „dopełnienia do 40 godzin”. Pan Tomasz skonsultował sprawę z działem kadr i dowiedział się, że zgodnie z art. 229 §3 Kodeksu pracy badania powinny odbywać się w godzinach pracy, a za ten czas należy się wynagrodzenie lub dzień wolny, jeśli badania odbywają się poza godzinami pracy.
Pani Olga, zatrudniona w oparciu o Kartę Nauczyciela, usłyszała w poniedziałek rano, że tego dnia ma wejść na zastępstwo za nieobecną koleżankę. Nie miała jednak grafiku przewidzianego na ten dzień. Dyrekcja powołała się na „organizację pracy” i prawo do zlecania zastępstw w nagłych przypadkach. Problem pojawił się jednak w przypadku Pana Marka, który jest zatrudniony w tym samym ośrodku, ale na umowę o pracę w pełnym wymiarze 40 godzin tygodniowo. Otrzymał informację, że również musi pojawiać się na zebraniach pedagogicznych i spotkaniach z dyrekcją, nawet jeśli te odbywają się po jego zmianie – oczywiście bez wynagrodzenia. Po rozmowie z prawnikiem okazało się, że skoro Pan Marek ma sztywno ustalone godziny pracy, to każda aktywność poza tym zakresem powinna być uznana za nadgodziny.
Organizacja pracy w ośrodku socjalizacyjnym powinna odbywać się zgodnie z przepisami Karty Nauczyciela oraz Kodeksu pracy, z uwzględnieniem specyfiki placówki i obowiązującego wymiaru etatu. Czas pracy przekraczający 26 godzin bezpośrednich zajęć z wychowankiem może być przeznaczony na działania administracyjne, takie jak dokumentacja czy rady pedagogiczne, ale nie oznacza to, że pracownik może być zobowiązany do realizowania bezpośrednich obowiązków opiekuńczych – jak wizyty w sądzie czy u lekarza – poza grafikiem bez dodatkowego wynagrodzenia. Obowiązki te, jeśli odbywają się poza zaplanowaną zmianą, powinny być traktowane jako godziny nadliczbowe. Również badania okresowe muszą być realizowane w godzinach pracy, a wszelkie wezwania do zastępstw lub dodatkowych spotkań powinny być zgodne z przepisami i szanować granice czasu prywatnego pracownika. Jasne rozróżnienie pomiędzy obowiązkami wynikającymi z etatu a dodatkowymi poleceniami służbowymi pozwala uniknąć nadużyć i zapewnić równe traktowanie wszystkich pracowników, niezależnie od podstawy zatrudnienia.
Potrzebujesz pomocy prawnej, ale nie masz czasu na wizytę w kancelarii? Skorzystaj z naszych porad prawnych online – szybko, dyskretnie i bez wychodzenia z domu. Nasi doświadczeni prawnicy odpowiedzą na Twoje pytania, przygotują pisma i pomogą rozwiązać skomplikowane sprawy z zakresu prawa pracy, cywilnego, rodzinnego i wielu innych. Wystarczy, że opiszesz swoją sytuację, a my zajmiemy się resztą.
1. Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy - Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Adam Dąbrowski
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy