Jak bronić się przed przeniesieniem ze szkoły do zerówki?

Przeniesienie nauczyciela na inne stanowisko

Zgodnie z treścią art. 18 ust. 1 ustawy Karta Nauczyciela (w skrócie KN) nauczyciel zatrudniony na podstawie mianowania może być przeniesiony na własną prośbę lub z urzędu za jego zgodą na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie same lub inne stanowisko.

Redakcja przepisu jest rzeczywiście niejasna. Główny problem dotyczy chaotycznego zapisu dotyczącego przeniesienia nauczyciela „na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole, w tej samej lub innej miejscowości, na takie same lub inne stanowisko”. Redakcja przepisu powinna zawierać dwa zdania; jedno dotyczące przeniesienia na własną prośbę, drugie przeniesienia z urzędu za zgodą. Pomieszanie obu materii prowadzi do rozbieżnych interpretacji.

W związku z problematyczną redakcją przepisu powstała konieczność ujednolicenia wykładni w drodze orzeczeń Sądu Najwyższego wydanych w drodze odwołań w postępowaniach przed sądami pracy. Orzecznictwo to w zasadzie jest dość konsekwentne.

W zakresie określenia stanowiska stwierdza, że należy je (stanowisko) interpretować zgodnie z treścią art. 42 KN, podobnie – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2002 r. (sygn. akt I PKN 849/00, LEX nr 54887). Teza, że „stanowisko” to stanowisko nauczyciela o określonych kwalifikacjach (np. nauczyciel biologii) nie jest jednak prawidłowa, gdyż w innych przepisach KN nie wiąże już ze szczegółowo określonym przedmiotem nauczania (kwalifikacji) skutków prawnych. Z kolei art. 42 KN dotyczy tygodniowego wymiaru zajęć, który odnosi się do poszczególnych stanowisk pracy. W przepisie tym wyróżnia się stanowiska nauczycielskie w różnych typach (rodzajach) szkół. Przeniesienie z jednej do drugiej z kategorii stanowisk wymienionych w tym przepisie jest przeniesieniem na inne stanowisko w rozumieniu art. 18 ust. 1 KN.

Zmiana stanowiska bez zgody nauczyciela

W zakresie sposobu przeniesienia, a w szczególności konieczności uzyskania zgody nauczyciela na przeniesienie z urzędu, została wyrażona teza, że przeniesienie mianowanego nauczyciela w ramach tej samej szkoły, nawet jeżeli łączy się ze zmianą miejsca wykonywania pracy ale bez zmiany stanowiska, nie podlega ograniczeniom przewidzianym w art. 18 ust. 1 KN. Może więc nastąpić bez zgody nauczyciela, chyba że w akcie mianowania jego miejsce pracy zostało wyraźnie powiązane z wykonywaniem czynności w określonej jednostce organizacyjnej szkoły lub z określoną miejscowością, podobnie – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1999 r. (sygn. akt I PKN 82/99, OSNP 2000, nr 16, poz. 610).

Teza ta opiera się na części art. 18 ust. 1 KN, który stwierdza, że przeniesienie może nastąpić „z urzędu za jego (nauczyciela) zgodą na inne stanowisko w tej samej lub innej szkole”. Z wykładni przepisu wynika a contrario, że przeniesienie nauczyciela z urzędu na to samo stanowisko, nie wymaga zgody nauczyciela. Taka interpretacja wydaje się być zgodna z prawem, lecz jest jednocześnie dość kontrowersyjna w kontekście treści art. 19 ust. 1 KN, który stanowi właściwą podstawę przeniesienia nauczyciela z urzędu i bez zgody nauczyciela. Nie wiadomo bowiem, jaki cel przyświecałby ustawodawcy, który tę samą instytucję określa w dwóch przepisach tego samego aktu prawnego.

Zmiana stanowiska z nauczyciela nauczania początkowego klas I–III na wychowawcę zerówki

Nie wchodząc jednak w rozważania doktrynalne, należy stwierdzić, że na gruncie obecnej redakcji art. 18 ust. 1 KN w wykładni dokonanej przez Sąd Najwyższy możliwe jest przeniesienie nauczyciela z urzędu, bez jego zgody, na to samo stanowisko. Jeżeli nauczyciel nie zgodzi się z takim przeniesieniem, powinien wystąpić do sądu pracy z pozwem o ustalenie treści swojego stosunku pracy w zakresie objętym przeniesieniem, na podstawie art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego.

W omawianej sprawie przeniesienie dotyczy zmiany stanowiska z nauczyciela nauczania początkowego klas I–III na wychowawcę zerówki. Skoro więc mamy do czynienia z dwoma stanowiskami pracy, ustalonymi zgodnie z tezą wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 lutego 2002 r. na podstawie art. 42 KN, to w związku z tym mamy do czynienia z przeniesieniem nauczyciela z urzędu na inne stanowisko. W takiej sytuacji nauczyciel powinien wyrazić zgodę na takie przeniesienie, zgodnie z dyspozycją art. 18 ust. 1 KN.

Przeniesienie bez zgody na inne stanowisko w ramach tej samej szkoły byłoby możliwe w sytuacji zatrudnienia nauczyciela mianowanego na podstawie umowy o pracę. Wówczas w celu zmiany stanowiska pracy należałoby zastosować instytucję wypowiedzenia zmieniającego, o której mowa w art. 42 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. W takiej sytuacji brak zgody nauczyciela musiałby doprowadzić do rozwiązania stosunku pracy, lecz na zasadach ogólnych, a więc za trzymiesięcznym wypowiedzeniem i ze skutkiem na koniec roku szkolnego (art. 27 ust. 1 KN).

Podpisanie porozumienia zmieniającego okresowo stanowisko pracy nauczyciela

Inną możliwością rozwiązania omawianego problemu jest podpisanie porozumienia zmieniającego okresowo stanowisko pracy nauczyciela. Wówczas nauczyciel wyraziłby zgodę na propozycję dyrektora na okresową (np. 5 miesięcy) zmianę stanowiska pracy. Po upływie wskazanego okresu nauczyciel powróciłby na poprzednio zajmowane stanowisko. Takie kompromisowe rozwiązanie znacznie bardziej elastycznie łączy potrzebę zagwarantowania właściwej organizacji nauczania przez szkołę z interesami pracowniczymi. Oczywiście na takie porozumienie muszą wyrazić zgodę obie strony.

Podsumowując – jeśli jest Pani zatrudniona na podstawie mianowania, wówczas dyrektor musi Pani zaproponować zmianę stanowiska na podstawie art. 18 KN, na którą to zmianę ma Pani prawo nie wyrażać zgodę. W braku zgody dyrektor nie może Pani przenieść na inne stanowisko (na którym powinien zatrudnić swoją koleżankę). Jeśli mimo tego dyrektor dokona przeniesienia – pozostaje pozew do sądu pracy.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼