Jak udowodnić mobbing w pracy?
• Autor: Marek Gola
Od ubiegłego roku jestem obiektem ataków przełożonego (agresja werbalna, wulgaryzmy, napastliwe zachowanie, próba zastraszenia, pomówienia itd.), które w mojej opinii noszą znamiona mobbingu. Problem polega na tym, że zachowania te nie spełniają kryteriów definicji zawartej w Kodeksie pracy. Chodzi mi konkretnie o uporczywość, ponieważ chociaż są cykliczne, to jednak rozłożone w czasie. Przełożony bardzo pilnuje tego, aby nie powtarzały się one częściej niż raz na dwa tygodnie, a po każdym takim incydencie próbuje łagodzić sytuację. Jak mogę udowodnić, że w mojej pracy dochodzi do naruszania zasad współżycia społecznego przez przełożonego?
Podstawę prawną niniejszej opinii stanowią przepisy Kodeksu pracy zwanego dalej K.p. oraz Kodeksu cywilnego zwanego dalej K.c.
Zapis ataków ze strony przełożonego
W pierwszej kolejności godzi się pokreślić, iż winna Pani spisać zdarzenia, które w Pani ocenie stanowią ataki przełożonego. Następnie ataki te winne być podzielone zgodnie z ich rodzajem – agresja werbalna, wulgaryzmy, napastliwe zachowania, zastraszanie lub jego próba oraz pomówienia. Kolejnym krokiem winno być zapisanie osób, które takie działania widziały lub mogły widzieć, ewentualnie, jakimi dowodami na poparcie ww. zarzutów Pani dysponuje. Musi mieć Pani świadomość, że zgodnie z art. 6 K.c. „ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”. Przepis ten ma zastosowanie do spraw pracowniczych, albowiem zgodnie z art. 300 K.p. „w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy”.
Konsekwencje zdrowotne mobbingu
W mojej ocenie określone zachowania raz lub dwa razy w tygodniu mogą być zakwalifikowane jako cykliczne, albowiem ustawodawca nie wymaga, aby były to zachowania codzienne. Poza tym nic nie wspomina Pani o rozstroju zdrowia. Musi mieć Pani świadomość, iż konieczne jest wykazanie rozstroju zdrowia. Powyższe wynika z art. 943 par. 3 K.p. – tylko wówczas może Pani dochodzić zadośćuczynienia. Sam mobbing bez rozstroju zdrowia takiego prawa nie daje. Zgodnie z przytoczonym przepisem „pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę”.
W mojej ocenie, o ile nie ma możliwości, by ktokolwiek stanął po Pani stronie, winna Pani w miarę możliwość nagrywać zachowania przełożonego, a po drugie po każdym taki zachowaniu pisać SMS-a lub maila do osoby zaufanej z opisem zdarzenia. Ponadto należałoby rozpocząć terapię psychologiczną, z której to historii mogłaby Pani dowodzić pewnych okoliczności.
Cechy mobbingu
Charakterystyczną cechą mobbingu, co wynika z treści art. 943 § 2, jest uporczywość i długotrwałość działania sprawcy lub sprawców. Zgodnie z treścią art. 943 § 2 K.p. oraz uzasadnieniem Sądu Najwyższego do wyroku wydanego w dniu 27 stycznia 2004 r. (sygn. akt I PK 293/03) „mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników”. Innymi słowy, koniecznym byłoby wykazanie, że zachowanie kierownika referatu trwa co najmniej 6 miesięcy. Zarówno w praktyce, jak i doktrynie przyjmuje się – zakładając, że mobbing nie jest stosowany codziennie – że zachowanie mobbera musi trwać minimum 5–6 miesięcy, by można było mówić o długotrwałości w rozumieniu kodeksowym. Niestety Kodeks pracy nie definiuje długotrwałości. Powyższe wymaga, aby każdy tego rodzaju przypadek był oceniany osobno.
Wytoczenie powództwa przeciwko przełożonemu
Jeżeli myśli Pani o wytoczeniu takiego powództwa, to proponuję zbierać dokumentację od psychologa, albowiem w tego rodzaju sprawach dowód z opinii psychologa, zaświadczenie o uczęszczaniu na terapię, zeznania świadków, czyli najbliższych członków rodziny (o stanie Pani zdrowia), są najmocniejszymi dowodami. Niestety nie wskazuje Pani, od jak dawna kierowniczka zachowuje się wobec Pani w taki sposób. W tym miejscu wskazać należy jednak na pogląd przyjęty przez Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 17 stycznia 2007 r., sygn. akt I PK 176/2006 r., zgodnie z którym „długotrwałość nękania lub zastraszania pracownika w rozumieniu art. 943§ 2 K.p. musi być rozpatrywana w sposób zindywidualizowany i uwzględniać okoliczności konkretnego przypadku. Nie jest zatem możliwe sztywne wskazanie minimalnego okresu niezbędnego do zaistnienia mobbingu. Z art. 943 § 2 i 3 K.p. wynika jednak, że dla oceny długotrwałości istotny jest moment wystąpienia wskazanych w tych przepisach skutków nękania lub zastraszania pracownika oraz uporczywość i stopień nasilenia tego rodzaju działań”.
Nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania? Opisz nam swoją sprawę wypełniając formularz poniżej ▼▼▼ Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje.
Zapytaj prawnika - porady prawne online
O autorze: Marek Gola
Radca prawny, doktorant w Katedrze Prawa Karnego Procesowego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Śląskiego, zdał aplikację radcowską w Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Katowicach. Specjalizuje się w szczególności w prawie karnym materialnym i procesowym, bliskie jest mu też prawo pracy, prawo rodzinne oraz prawo handlowe. Udzielił już ponad 2000 porad prawnych, pomagając osobom pokrzywdzonym przez nieuczciwych pracodawców, a także tym, w których życie (nie zawsze słusznie) wtargnęła policja i prokuratura.
prawnicy z dużym doświadczeniem
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy
