Wygaśnięcie mandatu społecznego inspektora pracy – część 2

W pierwszej części opracowania omówiłem kwestię związaną z zakresem regulacyjnym wygaśnięcia mandatu społecznego inspektora pracy na tle art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 24.06.1983 r. o społecznej inspekcji pracy (Dz. U. Nr 35, poz. 163) i doszedłem do wniosku, że przepis ten nie przewiduje wszystkich możliwych przypadków wygaśnięcia mandatu.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Jako oczywiste przykłady takiego wygaśnięcia mandatu sip, nieprzewidziane w powołanym przepisie, podałem awans pracownika pełniącego funkcje sip na stanowisko kierownicze podległe bezpośrednio pracodawcy lub przesunięcie go do zadań służby bezpieczeństwa i higieny pracy.

Niezależnie od powyższych sytuacji, aktualnych również w momencie uchwalania ustawy o sip, upływ czasu i zmiana ustroju spowodowały potrzebę spojrzenia interpretacyjnego w zakresie wygaśnięcia mandatu bądź nie, w sytuacji zaistnienia przekształceń własnościowych i reorganizacji pracodawcy.

Powstaje bowiem pytanie o sytuację prawną pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy w zakładzie pracy, który zostaje przejęty w całości, bądź w części przez nowego pracodawcę, a pracownik przechodzi do tego nowego pracodawcy w trybie art. 23¹ K.p.

Komisja Prawna Głównego Inspektora Pracy w swoim stanowisku z dnia 11.03.2002 r. (Biuletyn Urzędowy PIP z 2002/1/13) uznała, że ustawa o sip nie przewiduje w razie przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę wygaśnięcia mandatu z mocy prawa.

W takim przypadku najwłaściwsze byłoby przeprowadzenie nowych wyborów społecznych inspektorów pracy – po uprzednim ustąpieniu dotychczasowych społecznych inspektorów pracy, których liczba będzie dostosowana do zmienionej struktury organizacyjnej zakładu.

Jeżeli jednak zakładowe organizacje związkowe nie przeprowadzą takich wyborów, należy przyjąć, zdaniem Komisji Prawnej GIP, że dotychczasowi społeczni inspektorzy pracy pełnią swoje funkcje do upływu kadencji.

Stanowisko powyższe budzi poważne wątpliwości co do jego słuszności. Przede wszystkim zwrócić należy uwagę na to, że systemowa wykładnia art. 7 ustawy o sip prowadzi do jednoznacznego wniosku, iż przepis ten nie reguluje kompleksowo przypadków wygaśnięcia mandatu.

Sytuacje objęcia przez społecznego inspektora pracy stanowiska kierowniczego podległego pracodawcy, bądź stanowiska w służbie bhp praktycznie jednoznacznie uzasadniają wygaśnięcie mandatu z mocy prawa.

Zwrócić trzeba też uwagę na to, że konstrukcja art. 23¹ K.p. należy do instytucji indywidualnego prawa pracy, natomiast ustawa o sip należy generalnie do zbiorowego prawa pracy. Kontynuacja zatrudnienia na podstawie dotychczasowych umownych warunków pracy stwarza fikcję ciągłości pracy, ale jedynie oddziałuje w sferze indywidualnego prawa pracy.

Brak jest podstaw prawnych do tego, aby twierdzić, że ta fikcja prawna regulowana art. 23¹ K.p. oddziałuje w sferze zbiorowego prawa pracy, czyli w zakresie kontynuowania pełnienia funkcji społecznego inspektora pracy.

Przeciwnie, uznać należy, że z dniem przejęcia danego pracownika przez innego pracodawcę, mandat społecznego inspektora pracy wygasa, gdyż brakuje podmiotu, na rzecz którego jego działalność społeczna była realizowana.

Umowa o pracę, w której dochodzi przez fakty dokonane do zmiany nazwy pracodawcy, nie może być podstawą do twierdzenia, iż jest to kontynuacja działalności społecznej. Umowa o pracę w swej treści jest bowiem bez znaczenia w tym zakresie, gdy chodzi o samo dalsze pełnienie tej funkcji społecznej.

W konsekwencji, w treści umowy o pracę nie można zamieszczać jakichkolwiek postanowień odnoszących się do kontynuowania funkcji społecznego inspektora pracy. Wobec tego zależności między postanowieniami indywidualnego prawa pracy a przepisami ustawy o sip, będącymi zasadniczo regulacjami zbiorowego prawa pracy, można jedynie rozważać w sferze konsekwencji w zakresie indywidualnego prawa pracy.

Takim przepisem jest bez wątpienia art. 13 ustawy o sip, przewidujący ochronę trwałości stosunku pracy pracownika pełniącego funkcję społecznego inspektora pracy. W związku z wygaśnięciem mandatu społecznego inspektora pracy i kontynuacji stosunku pracy w powiązaniu z działaniami restrukturyzacyjnymi, można przyjąć, że były społeczny inspektor pracy będzie chroniony przed zwolnieniem z pracy przez okres roku od wygaśnięcia mandatu, z dniem przejścia do nowego pracodawcy.

Przeszedł on, co prawda, do innego pracodawcy, ale przekształcenia organizacyjne między pracodawcami stosującymi art. 23¹ K.p. mogą stwarzać określone powiązania personalne w strukturze osób zarządzających i dlatego uzasadnione jest objęcie pracownika ochroną roczną po wygaśnięciu mandatu, tym bardziej że stosunek pracy byłego społecznego inspektora pracy trwa nadal.

Rozwiązanie powyższe zakładające wygaśnięcie mandatu społecznego inspektora pracy z dniem przejęcia pracownika przez innego pracodawcę jest też zgodne z innymi postanowieniami omawianej ustawy. Należy wskazać, że w każdym zakładzie pracy funkcjonuje jeden zakładowy społeczny inspektor pracy.

Przy odmiennej wykładni, zakładającej, że mandat sip nie wygasa, mielibyśmy do czynienia z możliwością funkcjonowania dwóch lub więcej zakładowych społecznych inspektorów pracy u jednego pracodawcy, co jest zjawiskiem nonsensownym i przeciwnym całkowicie ratio legis tej ustawy.

Taka sztuczna sytuacja funkcjonowania więcej niż jednego zakładowego sip oznaczałaby brak poczucia pewności organizacyjnej tej instytucji, co np. przy wielości zakładowych sip zobowiązywałoby państwowego inspektora pracy, aby w jego czynnościach kontrolnych uczestniczyli wszyscy zakładowi społeczni inspektorzy pracy, jacy funkcjonują u danego pracodawcy, powstałego w wyniku fuzji np. kilku, czy nawet kilkunastu podmiotów – zgodnie z art. 20 ustawy o sip.

Z drugiej strony brak możliwości ingerencji zewnętrznej w funkcjonowanie społecznej inspekcji pracy prowadziłoby do destabilizacji organizacyjnej pracodawcy, który mógłby posiadać znaczną i zbędną liczbę społecznych inspektorów pracy bezpodstawnie, formalnie podlegających ochronie na podstawie art. 13 ustawy o sip, aż do wygaśnięcia mandatu i dalej jeszcze przez rok.

Analiza istniejącego stanu prawnego prowadzi do logicznego wniosku, że kontynuacja instytucji społecznej inspekcji pracy przez formułę art. 23¹ K.p. jest błędnym kierunkiem wykładniowym, sprzecznym do tego ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem ustawy o społecznej inspekcji pracy.

W dalszej konsekwencji, ewentualne roszczenia takich społecznych inspektorów pracy oparte na art. 13 ustawy o sip, byłyby, w trybie rozstrzygania sporów przed sądami pracy, pozbawione zapewne skuteczności prawnej przez klauzulę z art. 8 K.p.

Reasumując, poprawnie uznać należy, że z dniem przejęcia pracownika przez innego pracodawcę w trybie art. 23¹ K.p. mandat społecznego inspektora pracy tak przenoszonego wygasa z mocy prawa, gdyż brak jest podmiotu zatrudniającego, w którym on swoją funkcję społeczną pełnił.

Kontynuacja stosunku pracy powoduje jednak z dniem przejęcia przez innego pracodawcę rozpoczęcie biegu 1-rocznego okresu, w czasie którego były społeczny inspektor pracy będzie chroniony przed zwolnieniem z pracy na podstawie art. 13 ustawy o sip.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>