O noweli ustawy o PIP – część 1

W dniu 7 maja 2012 r. wpłynął do Marszałka Sejmu projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Inspekcji Pracy oraz niektórych innych ustaw, oznaczony jako sejmowy druk nr 511.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Grupa kilkudziesięciu posłów zainicjowała propozycję rozwiązania problemu tzw. umów śmieciowych poprzez projekt wzmocnienia uprawnień Państwowej Inspekcji Pracy oraz pewne zmiany w Kodeksie pracy i w Kodeksie postępowania cywilnego.

W ustawie o Państwowej Inspekcji Pracy wnioskodawcy proponują:

1. w art. 10 ust. 1 punktowi 11 nadać brzmienie:
   „11) uczestnictwo – za zgodą osoby zainteresowanej – w postępowaniu przed sądem pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy”;
2. w art. 11 po punkcie 6a dodać punkty 6b i 6c w brzmieniu:
   „6b) nakazania zastąpienia umowy cywilnoprawnej umową o pracę w przypadku, gdy wykonywana praca odpowiada warunkom określonym w art. 22 § 1 Kodeksu pracy,
   6c) nakazanie potwierdzenia pracownikowi na piśmie ustaleń co do stron, rodzaju oraz warunków umowy o pracę”;
3. w art. 33 ust. 1 pkt 3 skreślić wyrazy „wnosi powództwa oraz”.

W Kodeksie pracy artykuł 29 § 2 otrzymałby brzmienie:

„§ 2. Umowę o pracę zawiera się na piśmie. Jeżeli umowa o pracę nie została zawarta z zachowaniem formy pisemnej, pracodawca powinien przed dopuszczeniem pracownika do pracy potwierdzić pracownikowi na piśmie ustalenia co do stron umowy, rodzaju umowy oraz jej warunków”.

W Kodeksie postępowania cywilnego artykuł 63¹ otrzymałby brzmienie:

„Art. 63¹. W sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy inspektorzy pracy mogą wstępować, za zgoda powoda, do postępowania w tych sprawach w każdym jego stadium”.

W uzasadnieniu projektu, ogólnie mówiąc, stwierdzono, że nowela ma na celu wzmocnienie uprawnień inspektorów pracy w zakresie eliminowania umów cywilnoprawnych niesłusznie zastępujących umowy o pracę. Proponowane zmiany nie wiążą się z obciążeniem budżetu państwa, a także są zgodne z prawem Unii Europejskiej.

Do zgłoszonej noweli sporządzono w dniu 15 maja 2012 r. dwie opinie prawne. Pierwsza potwierdza, że projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej, a druga ocenia, że nie jest wykonującym prawo UE.

Odnosząc się do samego projektu nowelizacji tych ustaw, uznać trzeba, że zmierza on do rozwiązania istotnych problemów społecznych polegających na dość masowym zastępowaniu umów o pracę umowami cywilnoprawnymi.

Proceder ten z jednej strony stawia wykonującego pracę w niekorzystnej sytuacji prawnej, a z drugiej burzy porządek prawny stworzony przez ustawodawcę, oceniając sprawę przede wszystkim przez pryzmat definicji stosunku pracy zawartej w art. 22 K.p.

Koncepcja nowelizacji poprzez stosowne instytucjonalne rozwiązanie tego problemu wydaje się ze wszech miar korzystna. Moim zdaniem, projektowi w zakresie samego uzasadnienia brakuje jednak wskazania szeregu argumentów świadczących o pilnej potrzebie naprawy istniejącej, złej rzeczywistości.

Samo rozpoczęcie dyskusji na ten temat – poprzez złożenie projektu nowelizującego ustawę o PIP, Kodeks pracy oraz Kodeks postępowania cywilnego – uznać należy za działanie społecznie w pełni słuszne.

Omawiany projekt został zaopiniowany (uwzględniając opinie znajdujące się na stronie sejmowej) przez:

1. Prokuratora Generalnego – wpływ opinii 19.06.2012 r.
2. Komisję Krajową NSZZ „Solidarność” – wpływ opinii 21.05.2012 r.
3. Głównego Inspektora Pracy – wpływ opinii 20.06.2012 r.
4. Pracodawców RP – opinia z dnia 25.06.2012 r.
5. Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego – opinia z dnia 5.07.2012 r.
6. Stowarzyszenie Inspektorów Pracy RP – wpływ opinii 5.07.2012 r.

Zważywszy na to, że problem tzw. umów śmieciowych i tym samym obchodzenia przepisu art. 22 K.p. odgrywa istotną, negatywną społecznie rolę, analiza prawna omawianego projektu nowelizacji ustawy o PIP i ocena opinii prawnych, zwłaszcza przedstawionych przez szeroko rozumiane organy władzy publicznej, nabiera istotnego znaczenia.

Z tego powodu w dalszej części opracowania przeanalizuję opinie do projektu pod kątem ich słuszności, a także w aspekcie obowiązków ciążących na władzy publicznej, która jest powołana do rozwiązywania problemów społecznych.

Ad 1. Prokurator Generalny w konkluzji opinii stwierdza, że proponowane regulacje, nadające inspektorom pracy prawo podejmowania decyzji w sprawie rodzaju nawiązanego stosunku prawnego, prowadziłyby de facto do pozbawienia prawa do sądu – wymagają zatem ponownej, wnikliwej analizy ich słuszności i celowości.

Opowiada się za tym, że dotychczasowe uprawnienia inspektora pracy, mającego prawo wytaczania powództwa o ustalenie stosunku pracy, są wystarczające dla zapewnienia ochrony praw pracowniczych.

Projekt, zdaniem Prokuratora Generalnego, pozostaje w sprzeczności z systemem prawa, przewidującym, że spory ze stosunku pracy rozstrzygają sądy powszechne. Kwalifikacja kontraktu jako umowy o pracę wymaga uwzględnienia reguł wykładni oświadczenia woli i zbadania, jaki był zgodny zamiar stron i dlatego rozstrzygnięcie w tym zakresie nie może być oparte wyłącznie o przesłanki przedmiotowe polegające na ocenie wykonywanej pracy.

Co do zmiany treści art. 29 § 2 K.p. nie wyrażono jednoznacznie opinii, stwierdzając jedynie, że obecna treść tego przepisu sankcjonuje utrwalony pogląd w doktrynie i w orzecznictwie sądowym, iż stosunek pracy może powstać także w wyniku dopuszczenia pracownika do pracy.

Opinia Prokuratora Generalnego, choć krytyczna, w konkluzji jednak zwraca uwagę na potrzebę ponownej, wnikliwej analizy proponowanych zmian pod kątem ich słuszności i celowości, z czym oczywiście należy się zgodzić.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>