Nakaz płacowy inspektora pracy – wnioski de lege ferenda (na przyszłość) – część 3

Nakaz płacowy inspektora pracy, o którym mowa w art. 11 pkt 7 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.), nie jest instytucją prawną spełniającą zamierzenia ustawodawcy, który w 2001 r. wprowadził to rozwiązanie do poprzedniej ustawy o PIP z dnia 6 marca 1981 r. (Dz. U. Nr 6, poz. 23, z późn. zm.).

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

W pierwszej części cyklu wykazałem, że nakaz płacowy jest instrumentem prawnym możliwym do zastosowania jedynie w przypadku całkowitej oczywistości określonej należności wynagrodzeniowej, co w obecnych warunkach prawnych występuje dość rzadko.

W drugiej części, wskazując na wadliwość nakazu płacowego, zaproponowałem zmianę jego charakteru prawnego poprzez stworzenie instytucji przedsądowej, dającej prawo inspektorowi pracy do rozstrzygnięcia kwestii należności pracownika ze stosunku pracy.

Zgodnie z proponowanym rozwiązaniem inspektor pracy stałby się w zakresie prawa pracownika do wynagrodzenia i innego świadczenia ze stosunku pracy organem uprawnionym do rozstrzygnięcia spornych kwestii między stronami stosunku pracy.

Pozycja inspektora pracy polegałaby na tym, że byłby organem przedsądowym rozstrzygającym spory ze stosunku pracy w zakresie wynagrodzenia za pracę i innej należności ze stosunku pracy.

Strony, czyli pracodawca lub pracownik, którego decyzja dotyczy, miałyby prawo odwołać się od nakazu inspektora pracy do sądu pracy. Dalsze postępowanie sądowe toczyłoby się na dotychczasowych dwuinstancyjnych zasadach.

W konsekwencji proponowane rozwiązanie nie naruszałoby konstytucyjnej zasady rozstrzygania spraw spornych przez sądy, ponieważ dwuinstancyjny tryb postępowania przed sądem pracy zostałby zachowany.

Nadanie inspektorowi pracy uprawnień organu administracyjnego uprawnionego do rozstrzygnięcia sporu w tym zakresie zmierzałoby z jednej strony do uproszczenia trybu dochodzenia roszczeń wynagrodzeniowych przez pracowników, a z drugiej do ułatwień dowodowych tak dla pracowników jak i dla sądu pracy, który w następstwie odwołania rozpatrywałby daną sprawę.

Niezależnie od wskazanych motywów nadania inspektorowi pracy uprawnień do rozstrzygania sporów ze stosunku pracy w zakresie wynagrodzenia za pracę proponowane rozwiązanie likwidowałoby dotychczasowy nonsensowny charakter nakazu płacowego oceniany z administracyjno-prawnego punktu widzenia.

Zgodnie z powszechnie przyjętymi poglądami w doktrynie prawa administracyjnego decyzja administracyjna, a taki charakter posiada formalnie nakaz placowy, jest rozstrzygnięciem sprawy co do jej istoty, podczas gdy de lege lata (łac. w świetle prawa obowiązującego) nakaz placowy obecnie niczego nie rozstrzyga.

W konsekwencji jest całkowicie ułomną decyzją administracyjną. W nakazie płacowym nie można dopatrzyć się pierwiastka przejawu woli organu państwa, ponieważ inspektor pracy nie może wydać nakazu w sprawie należności spornej między stronami stosunku pracy.

W obecnym stanie prawnym wydawanie nakazu placowego nie ma żadnego sensu w aspekcie pojęciowym decyzji administracyjnej, poza ewentualną sferą fiskalną, wynikającą z wszczętej następnie egzekucji administracyjnej, która może spowodować nałożenie na pracodawcę grzywny w celu przymuszenia.

Nakaz płacowy jest zatem rozwiązaniem korzystnym dla skarbu państwa, któremu inspekcja pracy może przynosić określone dochody z tytułu niewykonania wydanych przez inspektorów nakazów płacowych.

Równolegle nakaz taki nie ma bezpośredniego przełożenia w aspekcie roszczeń pracownika względem pracodawcy, ponieważ nie zastępuje wyroku sądu pracy, na podstawie którego pracownik mógłby skutecznie wyegzekwować swoje należności.

Jest to więc całkowicie wadliwa konstrukcja prawna, która z punktu widzenia poprawy praworządności w stosunkach pracy nie ma prawie żadnego znaczenia, jeśli zważyć, że w większości nakazy takie dotyczą oczywistych, niespornych należności, w dużej mierze niewypłacanych przez jednostki służby zdrowia, nieposiadające po prostu odpowiednich środków na wynagrodzenia.

Instytucja ta jednocześnie, w wymiarze medialnym, wprowadza pracowników w błąd, poprzez fałszywe rozumienie rzekomo istotnych uprawnień decyzyjnych inspektora pracy, które w rzeczywistości sprowadzają się do swoistej, nic nieznaczącej namiastki.

W konsekwencji nakaz płacowy, o którym mowa w art. 11 pkt 7 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o PIP, posiadający formalnie charakter decyzji administracyjnej, w istocie nie spełnia doktrynalnego pojęcia rozstrzygnięcia administracyjno-prawnego.

W warunkach niewypłacenia przez pracodawcę oczywiście należnego pracownikowi wynagrodzenia nie ma uzasadnienia dla wydawania decyzji administracyjnej, gdyż nie występuje pierwiastek przejawu woli organu państwa.

Taki stan faktyczny nie kwalifikuje się w ogóle do wydawania jakiegokolwiek rozstrzygnięcia, lecz wyłącznie jest stanem wyczerpującym znamiona wykroczenia, o którym mowa w art. 282 § 1 pkt 1 K.p.

Wprowadzona przez ustawodawcę formuła nakazu płacowego jest więc wadliwa także z punktu widzenia administracyjno-prawnego, gdyż taki nakaz w rzeczywistości nie spełnia cech charakteryzujących decyzję administracyjną.

Tym samym ten środek prawny nadany inspektorowi pracy wprowadza zamieszanie wykładniowe i pojęciowe, niekorzystnie świadcząc o poziomie legislacyjnym. Cel, jaki przyświecał ustawodawcy, który chciał w 2001 r. zlikwidować patologiczne przypadki niewypłacania wynagrodzenia za pracę występujące w skali dość powszechnej, nie znalazł odzwierciedlenia w dobraniu odpowiedniego uprawnienia dla organu PIP.

Wszystko to nienajlepiej świadczy o poziomie legislacyjnym realizowanym przez nasz parlament, ale jednocześnie stanowi istotne uzasadnienie dla zmiany obecnego stanu prawnego i stworzenia instrumentu, przy pomocy którego będzie można skutecznie walczyć z patologicznymi zjawiskami, polegającymi na powszechnym niewypłacaniu przez pracodawców należnego pracownikowi wynagrodzenia za pracę.

Upływ ponad 9 lat stosowania nakazu płacowego pokazuje, że stan praworządności w zakresie prawidłowego wypłacania należności ze stosunku pracy nie uległ istotnej poprawie, zaś stale wzrastająca liczba skarg kierowanych przez pracowników, właśnie w sprawach dotyczących wynagrodzenia i innych należności ze stosunku prace, jedynie ten trend potwierdza.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>