Kwalifikacje zawodowe pracownika – część 3

Na pracodawcy, a także odpowiednio innej osobie organizującej proces pracy ciąży obowiązek określony w art. 207 § 2 pkt 1 i 2 K.p. polegający na organizowaniu pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy a także zapewnianie przestrzegania w zakładzie przepisów i zasad bhp.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

W powinność tę wpisuje się bezpośrednio podstawowa zasada wynikająca z art. 237³ § 1 K.p., zgodnie z którą nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp.

Użyte przez ustawodawcę pojęcie wymaganych kwalifikacji w kontekście problematyki bhp, ma nieco inne znaczenia aniżeli ten sam zwrot używany w pozostałych przepisach kodeksu.

W strukturze warunków uprawniających pracodawcę do dopuszczenia pracownika do pracy, ustawodawca wyraźnie wyodrębnia:

• wymagane kwalifikacje,
• potrzebne umiejętności,
• dostateczną znajomość przepisów oraz zasad bhp.

Ten trójstronny podział sprawia, że warunki sprawdzające dopuszczalność dopuszczenia pracownika do pracy trzeba analizować oddzielnie z każdego punktu widzenia, zaś dopuszczenie do pracy będzie legalne wówczas, gdy pod każdym względem pracownik będzie odpowiadał ustawowym wymaganiom.

Najprostsza jest kwestia dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bhp, ponieważ odwołać się tutaj należy do ukończenia przez pracownika stosowanego przeszkolenia w zakresie bhp oraz odpowiedniego pisemnego potwierdzenia tego faktu, o czym mowa w art. 237⁴ K.p.

Wymagane kwalifikacje do wykonywania określonej pracy pracodawca może ocenić na podstawie:

• wykształcenia, potwierdzonego stosownym dyplomem, świadectwem,
• kursów szkoleniowych potwierdzonych stosownym zaświadczeniem,
• uprawnień do wykonywania określonej pracy zdobytych wedle zasadniczo ustawowo określonych wymagań i potwierdzonych stosownym dokumentem,
• zawodowego stażu pracy w określonej dziedzinie potwierdzonego świadectwem pracy, czy innym stosownym zaświadczeniem,
• faktycznych umiejętności w zakresie wykonywania określonej pracy wynikających z czynności realizowanych poza stosunkiem pracy potwierdzonych stosownymi dokumentami.

Problem sprowadza się do oceny potrzebnych umiejętności do wykonywania danej pracy. Z pozoru, wydawać się może, że ich ocena sprowadza się do kwestii kwalifikacyjnych, jednakże w rzeczywistości tak nie jest.

Potrzebne umiejętności do wykonywania określonej pracy muszą się łączyć z oceną samego pracownika przeświadczonego o tym, że podoła wykonać określoną pracę. Ocena ta musi się także sprowadzać do określonej chwili, w której praca ma być wykonywana, zwłaszcza jeśli stopień jej skomplikowania, czy niebezpieczeństwa jest znaczny.

W tym zakresie nie można opierać się wyłącznie na formalnych wymaganiach kwalifikacyjnych, które dany pracownik może spełniać nawet z naddatkiem, ale w rzeczywistości nie będzie posiadał niezbędnych umiejętności do wykonania określonej pracy.

Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków wykonywania pracy jako obowiązek ciążący na pracodawcy musi się oczywiście łączyć z odpowiednim współdziałaniem stron stosunku pracy, o czym wyraźnie stanowi art. 211 pkt 7 K.p.

W konsekwencji, zwłaszcza przy pracy skomplikowanej, wysoce odpowiedzialnej, czy niebezpiecznej, pracodawca lub inna osoba kierująca pracownikami powinna zyskać zapewnienie ze strony pracownika co do jego umiejętności wykonania określonej pracy w danej chwili.

Przy tego rodzaju pracach, sprawność psychofizyczna do wykonania pracy odgrywa bardzo istotne znaczenie i dlatego dokonanie oceny tylko na podstawie formalnych wymagań kwalifikacyjnych nie jest wystarczające.

Przykładowo, praca kierowcy samochodu, czy innego sprzętu mechanicznego związana jest z dużym ryzykiem jej wykonywania w sytuacji braku niezbędnej sprawności psychofizycznej do pracy, co może skutkować wypadkami przy pracy a na drogach publicznych nawet tragicznymi katastrofami.

Jak się wydaje, pracodawcy nie zwracają dostatecznej uwagi na te kwestie. Przeciwnie, zaobserwować można dość powszechne dopuszczanie pracowników – kierowców do pracy w warunkach nie tylko braku rzeczywistej sprawności psychofizycznej do pracy, jako elementu ocennego ze strony wykonawcy pracy, ale także w warunkach ewidentnego naruszenia przepisów ochronnych dotyczących czasu pracy kierowcy.

Sytuacje takie stwarzają potencjalne zagrożenie wypadkowe i niestety skutkują dość częstymi katastrofami na drogach publicznych. Mimo członkostwa w Unii Europejskiej zdajemy się nadal stosować dualistyczne zasady postępowania w zakresie bezpieczeństwa pracy – inne na drogach publicznych krajowych a inne na drogach zagranicznych.

Takie dualistyczne podejście do tego zagadnienia nie jest niczym uzasadnione z punktu widzenia poprawnego realizowania przepisów i zasad bhp. Przeciwnie, stwarza możliwość lekceważenia ryzyka i zagrożeń, tym groźniejsze im więcej osób jest przewożonych i narażonych na możliwość wystąpienia katastrofy, nie mówiąc już o zagrożeniu innych użytkowników dróg publicznych.

Czas więc najwyższy, aby nasze członkostwo w UE traktować w sposób kompleksowy i jednakowy na terenie całej Unii bez względu na to, w którym kraju praca jest wykonywana, gdyż kwestie bezpieczeństwa, w tym bezpieczeństwa pracy, stwarzają jednakowe zagrożenia wszędzie, bez względu na teren, na którym dochodzi do wykonywania pracy obciążonej dużym ryzykiem zawodowym.

Reasumując, niezależnie od formalnych wymagań kwalifikacyjnych i posiadanych szkoleń w zakresie bhp, podstawowym elementem bezpiecznego wykonywania pracy jest przeświadczenie pracownika o jego rzeczywistej zdolności psychofizycznej do pracy.

W braku takiego poczucia, pracownik powinien przekazać pracodawcy stosowną informację, a pracodawca jest zobowiązany odsunąć pracownika od wykonywania danej pracy. Rozbieżności w zakresie oceny istnienia umiejętności do wykonania danej pracy w danej chwili spoczywają oczywiście w pierwszym rzędzie na samym pracowniku, który nawet w razie odmiennego zdania ze strony pracodawcy, ma prawo powstrzymać się od wykonywania danej pracy na podstawie art. 210 § 1 lub § 4 K.p.

Art. 210 § 1 K.p. znajdować będzie zastosowanie, w szczególności wówczas, gdy np. w ocenie kierowcy stan techniczny pojazdu nie jest prawidłowy i tym samym nie gwarantuje bezpieczeństwa drogowego.

W razie podniesienia takiego argumentu przez kierowcę, pracodawca jest obowiązany podjąć odpowiednie działania sprawdzające stan techniczny pojazdu, nawet jeśli posiada stosowne aktualne wyniki takich badań.

Zważyć bowiem trzeba, że stan techniczny danego urządzenia ma charakter zmienny i okresowa długoterminowa akceptacja formalna na eksploatację, nie jest równoznaczna z rzeczywistą, bieżącą sprawnością pojazdu.

Art. 210 § 4 K.p. może mieć miejsce wówczas, gdy ze względów osobistych, chwilowych pracownik uważa, że podjęcie przez niego określonej pracy może stwarzać zagrożenie dla innych osób.

Wobec powtarzających się ostatnio katastrof drogowych na terenie Polski i na terenie Unii z udziałem polskich pojazdów, wskazane byłoby, aby pracodawcy zatrudniający takich kierowców, podjęli odpowiednie środki profilaktyczne zarówno w zakresie bieżącego badania sprawności technicznej pojazdów, jak i oceny i odnotowywania sprawności psychofizycznej kierowców, na podstawie potwierdzonych pisemnie przez nich oświadczeń.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>