Kontrola przedsiębiorcy a PIP – część 1

Z dniem 7 marca 2009 r. dokonano nowelizacji ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97) – zwanej dalej ustawą sdg. Znowelizowano rozdział 5 tej ustawy, którego dotychczasowy tytuł brzmiał: „Kontrola przedsiębiorcy”.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

W obecnym stanie prawnym tytuł rozdziału 5 ustawy sdg brzmi: „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy”. Dokonana wyraźna zmiana tytułu rozdziału 5 wskazuje na to, że ustawodawca w tej ustawie zawęził znaczenie kontroli realizowanej względem przedsiębiorcy.

W poprzednim stanie prawnym tytuł „Kontrola przedsiębiorcy” obejmował wszelkie możliwe czynności sprawdzające przestrzeganie prawa podejmowane względem przedsiębiorcy. Obecnie mamy natomiast do czynienia z regulacją zagadnień dotyczących węziej pojmowanej kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy.

Sama zmiana nazwy tytułu rozdziału 5 ustawy sdg mogłaby mieć charakter czysto stylistyczny i nie wywoływać istotnych skutków prawnych, gdyby nie towarzyszyły jej inne wyraźne zabiegi legislacyjne.

Niniejszy artykuł – z racji specjalistycznych zagadnień prawa pracy, jakimi zajmuje się serwis – dotyczy omówienia wskazanej nowelizacji ustawy sdg w aspekcie jej wpływu na kontrolę realizowaną przez organy PIP, działające na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.).

Analizując ustawę sdg pod tym kątem, należy zauważyć, że w ramach omawianej nowelizacji nie zmieniono przepisów ustawy o PIP. W stosunku do wszystkich innych organów kontrolnych ustawodawca dokonał stosownych zabiegów legislacyjnych w sposób typowy, polegający na stwierdzeniu, iż do czynności kontrolnych realizowanych np. przez Państwową Inspekcję Sanitarną stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy sdg pt. „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy” (por. art. 3 ustawy nowelizacyjnej z dnia 19 grudnia 2008 r. Dz. U. z 2009 r. Nr 18, poz. 97).

W przypadku ustawy o PIP takiego zapisu do jej treści nie wprowadzono. Połączenie tego faktu ze zmianą nazwy rozdziału 5 ustawy sdg prowadzi do wniosku, że ustawodawca w rozdziale 5 zawęził pojęcie kontroli przedsiębiorcy do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, co w skutkach prawnych powoduje, że przeprowadzona nowelizacja ustawy sdg nie dotyczy organów PIP.

Czyli od dnia 7 marca 2009 r. ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie stosuje się w ogóle do czynności kontrolnych podejmowanych przez inspektorów pracy na podstawie ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.).

Rozważania dotyczące dopuszczalności stosowania do kontroli PIP przepisów ustawy sdg powinny być przedmiotem analizy zarówno na tle regulacji tej ustawy jak i ustawy o PIP. Treść ustawy sdg, jak wykazałem wyżej, nie przewiduje, aby do kontroli PIP stosować jej postanowienia, skoro brak jest zapisu na ten temat – zarówno w jej poprzednim brzmieniu, jak i w noweli ustawy sdg.

Z ustawy nowelizacyjnej z dnia 19 grudnia 2008 r. można natomiast wyciągnąć wnioski wręcz przeciwne, czyli takie, które potwierdzają tezę o tym, że do kontroli z zakresu inspekcji pracy stosuje się tylko regulacje precyzujące funkcjonowanie PIP.

Wniosek taki można wyprowadzić z art. 37 ustawy nowelizacyjnej, dokonującej zmiany ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, z późn. zm.). W myśl nowego art. 89a ust. 1 ustawy o transporcie drogowym inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy dokonują kontroli w zakresie przewozu drogowego na warunkach i w trybie określonym w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

Gramatycznie jednoznaczny zapis oznacza, że czynności inspektorów pracy związane z kontrolą transportu drogowego wykonywane mają być wyłącznie na podstawie przepisów regulujących status PIP.

Oznacza to stosowanie w tym zakresie przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589 z późn. zm.) oraz postanowień Konwencji Nr 81 MOP w sprawie inspekcji pracy... (Dz. U. z 1997 r. Nr 72, poz. 450).

Ta wyraźna regulacja wyklucza stosowanie rozdziału 5 ustawy sdg. Mamy więc tutaj do czynienia z jednoznaczną wskazówką wyrażoną przez ustawodawcę, która potwierdza tezę o tym, że ustawy sdg nie stosuje się do kontroli z zakresu inspekcji pracy.

W opozycji do treści art. 89a ustawy o transporcie drogowym pozostaje art. 89c tej ustawy, zgodnie z którym do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy stosuje się przepisy rozdziału 5 ustawy sdg. Opozycja ta polega na tym, że mimo stosowania do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy przepisów rozdziału 5 ustawy sdg przez inspektora Inspekcji Transportu Drogowego, inspektorzy PIP współuczestniczący w tych czynnościach podejmują kontrolę w zakresie przewozu drogowego na zasadach i w trybie określonym w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

Dodatkowo tę opozycję podkreśla art. 9a ust. 2 ustawy o transporcie drogowym, stwierdzając, że inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego dokonują kontroli w trybie i na warunkach określonych w ustawie o transporcie drogowym.

Rozróżnienie tych trybów i podstaw prawnych funkcjonowania Inspekcji Transportu Drogowego i Państwowej Inspekcji Pracy jest więc na tyle czytelne i jednoznaczne, że nie powinno budzić wątpliwości interpretacyjnych.

Komentowana ustawa sdg przewiduje jednak pewien wyjątek, jeśli chodzi o tryb kontrolny PIP. Wynika on z art. 41 ustawy nowelizacyjnej z dnia 19 grudnia 2008 r., który dokonuje zmiany w przepisach ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087, z późn. zm.).

Wskazany przepis zmienia treść art. 41 ust. 3 ustawy o systemie oceny zgodności. Zgodnie z jego obecnym brzmieniem, do kontroli prowadzonej przez organy wyspecjalizowane stosuje się przepisy dotyczące zakresu działania tych organów oraz przepisy rozdziału 5 ustawy sdg.

W myśl natomiast art. 38 ust. 2 pkt 2 ustawy o systemie oceny zgodności, wśród organów wyspecjalizowanych, wykonujących taką kontrolę spełniania przez wyroby zasadniczych lub innych wymagań, wymienieni są inspektorzy pracy.

Ustawa o systemie oceny zgodności obejmuje swoim przedmiotem, w zakresie czynności podejmowanych przez różne organy wyspecjalizowane, kontrole obejmujące wyraźnie badanie działalności gospodarczej przedsiębiorcy, ponieważ ustalenia takiej kontroli dają podstawę do wydania decyzji administracyjnej dotyczącej m.in. zakazania dalszego przekazywania określonego wyrobu użytkownikowi, konsumentowi i dystrybutorowi.

Tego rodzaju decyzja administracyjna dotyczy ewidentnie prowadzonej przez przedsiębiorcę działalności gospodarczej. Z tego zapewne powodu ustawodawca uznał, że inspektorzy pracy występujący tutaj w charakterze organu wyspecjalizowanego wkraczają ewidentnie w sferę działalności gospodarczej przedsiębiorcy i dlatego powinni stosować tryb kontrolny przewidziany w rozdziale 5 ustawy sdg.

Kontrolując zjawiska wchodzące w sferę systemu oceny zgodności, inspektor pracy tylko formalnie występuje w imieniu PIP, natomiast rzeczowo podejmuje kompetencje organu wyspecjalizowanego, którego uprawnienia istotnie wkraczają w sferę działalności ściśle gospodarczej.

W tych warunkach jednolite i bez wyjątku objęcie wszystkich organów wyspecjalizowanych trybem kontroli przewidzianym w rozdziale 5 ustawy sdg wydaje się zasadne. Wskazany wyjątek stanowi jednak jedyną sytuację, w której de lege lata (w świetle prawa obowiązującego) inspektor pracy będzie zobowiązany stosować przepisy rozdziału 5 ustawy sdg.

Oznacza to, że zasadą jest, iż rozdział 5 ustawy sdg do kontroli z zakresu inspekcji pracy w ogóle od dnia 7 marca 2009 r. nie znajduje zastosowania.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>