Biegły w postępowaniu przed inspektorem pracy – część 2

W pierwszej części omówiłem ogólne zagadnienia wskazujące na potrzebę występowania biegłego w postępowaniu administracyjnym toczonym przez inspektora pracy na podstawie art. 11a ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.).

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Kierując się zarówno ostrożnością procesową jak i zasadą szybkości i prostoty postępowania (art. 12 K.p.a.), organy PIP już na etapie postępowania w I instancji powinny korzystać z pomocy biegłego z zakresu nauk medycznych dla celów wyjaśnienia kontrowersyjnych problemów z tej dziedziny wiedzy.

Korzystanie z pomocy biegłego dla wyjaśnienia problemów z zakresu nauk medycznych może polegać – zwłaszcza przy dużej liczbie wniosków o wydanie decyzji na podstawie art. 11a ustawy o PIP dotyczących tego samego pracodawcy – na powołaniu biegłego dla wszystkich tych spraw łącznie.

Wyjaśnienie zagadnień z zakresu nauk medycznych na tle stanu faktycznego dotyczącego jednego pracodawcy może się sprowadzać do udzielenia ogólnej opinii wyjaśniającej określone problemy, która będzie służyć do rozstrzygnięcia wszystkich spraw wszczętych na podstawie art. 11a ustawy o PIP w ramach danej kontroli inspektora pracy.

Jeżeli opinia wydana przez biegłego nie będzie ściśle powiązana z warunkami pracy u danego pracodawcy, lecz jej treść będzie miała charakter uniwersalny, wówczas taka opinia może służyć jako materiał dowodowy dla celów wydawania decyzji na podstawie art. 11a ustawy o PIP także u innych pracodawców.

Konstrukcja art. 11a ustawy o PIP wskazuje, że mamy do czynienia z kompetencją organu PIP do wydania z urzędu decyzji sprowadzającej się do nakazania pracodawcy:

1) umieszczenia pracownika w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,

2) wykreślenia pracownika z ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,

3) sporządzenia korekty dokonanego wpisu w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 41 ust. 6 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych, (Dz. U. Nr 237, poz. 1656)  w przypadku nieumieszczenia w ewidencji pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których jest przewidziany obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, pracownikowi przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy.

Porównanie obu wskazanych przepisów świadczy o tym, że decyzja wydawana na podstawie art. 11a ustawy o PIP ma charakter rozstrzygnięcia wydawanego przez inspektora pracy z urzędu.

Skarga pracownika, złożona w trybie art. 41 ust. 6  cyt. ustawy o emeryturach pomostowych, spowoduje wszczęcie postępowania administracyjnego zgodnie z art. 233 K.p.a., nie zmieniając jednak charakteru tego rozstrzygnięcia, które jest wszczynane z urzędu. Skarga pracownika zmusza jedynie organ PIP do wszczęcia postępowania o wydanie decyzji na podstawie art. 11a ustawy o PIP.

Przepis art. 233 K.p.a. wyjaśnia także kwestię podmiotowości pracownika jako strony postępowania o wydanie decyzji z art. 11a ustawy o PIP. Skarga pracownika złożona we własnym imieniu niewątpliwie powinna być rozumiana jako pochodząca od strony postępowania, mimo toczonego postępowania z urzędu.

W omawianej sprawie mamy do czynienia z nietypowym dla funkcjonowania organów PIP podwójnym trybem postępowania. Chodzi o to, że niezależnie od postępowania kontrolnego toczonego przez inspektora pracy względem danego pracodawcy, regulowanego przepisami ustawy o PIP, muszą być prowadzone równolegle czynności procesowe na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego względem stron tego postępowania czyli pracodawcy i pracownika.

Czynności kontrolne służące wydaniu decyzji z art. 11a ustawy o PIP nakładają się czasowo na typowe postępowanie administracyjne, w którym mamy do czynienia z dwoma stronami tego postępowania, a mianowicie z pracodawcą i pracownikiem.

Nie można jednak tylko w postępowaniu kontrolnym, czyli w treści samego protokołu z kontroli, odnotowywać wszystkich czynności administracyjnoprawnych, ponieważ w tym postępowaniu pracownik nie posiada żadnych uprawnień procesowych.

W konsekwencji tego dualizmu konieczne jest równoległe toczenie dwóch postępowań, a mianowicie: kontrolnego – finalnie kończącego się podpisaniem protokołu kontroli przez inspektora pracy i pracodawcę, oraz administracyjnego – wedle zasad przewidzianych w K.p.a.

Praktycznym odzwierciedleniem tego dualizmu będzie potrzeba np. powołania biegłego w formie postanowienia inspektora pracy wydawanego na podstawie art. 123 § 1 w związku z art. 84 § 1 K.p.a. Adresatem takiego postanowienia będą strony postępowania administracyjnego czyli pracodawca i pracownik.

Skarga pracownika złożona w trybie art. 41 ust. 6 ustawy o emeryturach pomostowych wszczyna postępowanie administracyjne, zgodnie z art. 233 K.p.a. i dlatego musi być ono prowadzone wedle przepisów K.p.a. w sposób odrębny od trybu kontrolnego regulowanego ustawą o PIP.

Pierwszą czynnością inspektora pracy w ramach tego odrębnego postępowania administracyjnego jest powiadomienie stron, czyli pracodawcy i pracownika, o wszczęciu postępowania w sprawie wydania decyzji na podstawie art. 11a ustawy o PIP, zgodnie z art. 61 § 4 K.p.a.

Alternatywną czynnością jest postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania wydawane zgodnie z art. 61a K.p.a. wówczas, gdy skarga została złożona przez osobę niebędącą stroną lub z innych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, np. w razie likwidacji pracodawcy. Na takie postanowienie stronie przysługuje zażalenie do okręgowego inspektora pracy.

Wstępne ustalenia dowodowe dla celów wydania decyzji na podstawie art. 11a ustawy o PIP inspektor pracy podejmuje w trybie czynności kontrolnych regulowanych przepisami ustawy o PIP i w ramach tych ustaleń stanu faktycznego ustala okoliczności dotyczące zatrudnienia danego pracownika.

W przypadku gdy po dokonaniu niezbędnych ustaleń faktycznych zrodzą się wątpliwości pojmowania pewnych terminów, w naszym przypadku związanych z pracą w podmiocie leczniczym, inspektor pracy powinien rozważyć potrzebę powołania biegłego.

Powołanie biegłego przez inspektora pracy dla celów wydania decyzji na podstawie art. 11a ustawy o PIP powinno nastąpić w drodze postanowienia, zgodnie z art. 123 § 1 w związku z art. 84 § 1 K.p.a.

Warto w tym miejscu wyjaśnić, że biegły w postępowaniu administracyjnym powoływany jest na mocy rozstrzygnięcia administracyjnoprawnego, dlatego w świetle przepisów K.p.a. brak jest podstawy prawnej do nawiązywania z biegłym jakiejś umowy cywilnoprawnej na wykonane przez niego czynności, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

W przypadku biegłego powoływanego przez inspektora pracy nie mamy do czynienia z żadnymi takimi przepisami szczególnymi poza wskazanym już art. 23 ust. 1 pkt 10 ustawy o PIP, ustanawiającym jedynie prawo korzystania z pomocy biegłego.

Ewentualne błędne umocowanie umowne biegłego może być podstawą szeregu zarzutów co do jego osoby jak i względem organu, który go powołał. Przede wszystkim biegły w postępowaniu administracyjnym, podobnie jak w postępowaniu sądowym, musi mieć swobodę oceny i czas niezbędny do wydania opinii i dlatego umawianie się z góry na jakieś warunki w tym zakresie stanowiłoby podstawę zasadnego zarzutu o braku jego obiektywizmu, bezstronności i swobody działania.

W efekcie taka sytuacja mogłaby najprawdopodobniej prowadzić do formalnego podważenia osoby biegłego i tym samym wyeliminowania jego opinii jako nierzetelnie sporządzonej dla postępowania administracyjnego.

Od pozycji biegłego w postępowaniu administracyjnym należy odróżnić pozycję specjalisty czy eksperta, powoływanego celem uzyskania określonej opinii poza postępowaniem administracyjnym w rozumieniu art. 84 § 1 K.p.a.

Z taką osobą trzeba oczywiście nawiązać umowę cywilnoprawną, gdyż w tym przypadku nie mamy do czynienia z biegłym powołanym na mocy rozstrzygnięcia administracyjnoprawnego i dlatego podstawą działania takiej osoby nie jest postanowienie o powołaniu biegłego, lecz umowa cywilnoprawna.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>