Transport drogowy – uprawnienia PIP (część 1)

Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, z późn. zm.) reguluje ona zasady podejmowania i wykonywania krajowego i międzynarodowego transportu drogowego zarobkowego i niezarobkowego oraz zasady działania Inspekcji Transportu Drogowego.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

W związku z tym, że ustawa dotyczy w swej treści problematyki wymagań związanych z transportem drogowym, w tym zagadnień czasu pracy kierowców, w jej treści znajduje się szereg odniesień do kompetencji organów Państwowej Inspekcji Pracy, którym poświęcone jest niniejsze opracowanie, w związku z powstałymi w tym zakresie wątpliwościami interpretacyjnymi.

W rozdziale 9 ustawy o transporcie drogowym pt. „Inspekcja Transportu Drogowego”, w art. 75 przewidziano, że wyniki kontroli wykorzystywane są do formułowania wniosków o wszczęcie postępowania:

1. administracyjnego o cofnięcie uprawnień przewozowych przedsiębiorcy, określonych przepisami ustawy,
2. karnego lub karno-skarbowego,
3. w sprawach o wykroczenia,
4. przez organy Państwowej Inspekcji Pracy,
5. przewidzianego w umowach międzynarodowych w stosunku do przedsiębiorców zagranicznych.

Zapis ten oznacza, że czynności kontrolne Inspekcji Transportu Drogowego mogą być podstawą wniosków do właściwych organów PIP o wszczęcie stosownego postępowania należnego do kompetencji PIP. Można uznać, że chodzi tutaj głównie o problematykę bhp związaną z funkcjonowaniem transportu drogowego oraz o szerokie zagadnienia problematyki czasu pracy kierowców.

W rozdziale 10 ustawy pt. „Nadzór i kontrola”, art. 89 ust. 1 pkt 6 stanowi, że do kontroli dokumentów, o których mowa w art. 87 ustawy o transporcie drogowym, oraz warunków w nich określonych uprawnieni są inspektorzy pracy w odniesieniu do zapisów urządzeń rejestrujących samoczynnie prędkość pojazdu oraz czas jazdy i postoju.

Jednocześnie w art. 89 ust. 4 ustawy stwierdzono, że podmioty uprawnione do kontroli zapisów urządzenia rejestrującego samoczynnie prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, obowiązkowe przerwy i czas odpoczynku zaopatruje się w wykaz podstawowych elementów podlegających kontroli na drodze i na terenie podmiotu wykonującego przewozy drogowe oraz standardowe wyposażenie.

Analiza porównawcza art. 89 ust. 1 pkt 6 i art. 89 ust. 4 omawianej ustawy prowadzi do wniosku, że inspektorzy pracy upoważnieni są jedynie do kontroli zapisów urządzeń rejestrujących prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju w zakresie problematyki czasu jazdy i czasu postoju kierowcy, gdyż te sprawy należą do kompetencji PIP, w odróżnieniu od prędkości jazdy, którą, co do zasady, inspektorzy pracy się nie zajmują.

Art. 89 ust. 4 ustawy, przewidujący odpowiednie standardowe wyposażenie podmiotów uprawnionych do kontroli zapisów urządzenia rejestrującego prędkość jazdy, czas jazdy i czas postoju, nie odnosi się do organów PIP.

Potwierdza to przepis wykonawczy wydany na podstawie art. 89 ust. 2 ustawy o transporcie drogowym, a mianowicie rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie warunków i trybu wykonywania kontroli w zakresie przewozu drogowego (Dz. U. Nr 19, poz. 153).

Co prawda, zgodnie z § 1 ust. 1 pkt 1 cyt. rozporządzenia, jego postanowienia znajdują zastosowanie do inspektorów pracy, jednakże w § 2 ust. 1 wyraźnie stwierdzono, że inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy dokonują kontroli w zakresie przewozu drogowego na warunkach i w trybie określonych w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy.

Oznacza to, że do inspektorów pracy nie znajdują zastosowania ani warunki, ani tryb przeprowadzania kontroli w zakresie przewozu drogowego, co tym samym potwierdza tezę o odrębności postępowania inspektorów pracy oraz o tym, że przepisy ustawy o transporcie drogowym nadają inspektorom pracy wyłącznie cząstkowe uprawnienia kontrolne w zakresie problematyki czasu pracy kierowców.

Wskazane rozporządzenie powtarza więc jedynie zapisy z rozdziału 10 ustawy o transporcie drogowym, gdzie w art. 89a ust. 1 stwierdzono, że inspektorzy pracy dokonują kontroli w zakresie przewozu drogowego na warunkach i w trybie określonych w przepisach o Państwowej Inspekcji Pracy, czyli obecnie w przepisach ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.).

Z zapisu art. 89a ust. 1 w związku z art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy o transporcie drogowym należy wnioskować, że ustawodawca poszerzył kompetencje kontrolne inspektorów pracy o czynności realizowane na drogach publicznych w zakresie problematyki czasu pracy kierowców, nie nadając im jednak żadnych innych dodatkowych uprawnień decyzyjnych.

Zapisy powyższych przepisów są o tyle istotne dla inspektorów pracy, że nie mają oni prawa zatrzymywania pojazdów na drogach publicznych w związku z potrzebą kontroli czasu pracy kierowców. W konsekwencji inspektorzy pracy, realizując zadania przewidziane w omawianej ustawie, czynią to jedynie w sposób dodatkowy w stosunku do innych organów upoważnionych do przeprowadzania kontroli tych spraw na drogach publicznych.

W następstwie tego należy stwierdzić, że inspektor pracy nie jest uprawniony do samodzielnej kontroli na drodze publicznej nawet w zakresie wyraźnie sprecyzowanym w art. 89 ust. 1 pkt 6 ustawy o transporcie drogowym, ponieważ nie może zatrzymać pojazdu na drodze publicznej. Musi więc zawsze działać z innym upoważnionym do tego organem.

Rozdział 11 ustawy o transporcie drogowym reguluje problematykę kar pieniężnych nakładanych m.in. na tego, kto wykonuje przewóz drogowy. Zgodnie z art. 92 ustawy, kto wykonuje przewóz drogowy lub inne czynności związane z tym przewozem, naruszając obowiązki lub warunki wynikające z przepisów ustawy o transporcie drogowym lub m.in. z przepisów o czasie pracy kierowców, podlega karze pieniężnej w wysokości od 50 do 15 tys. złotych.

Art. 92 ust. 4 ustawy przewiduje, że jeżeli czyn będący naruszeniem ustawy wskazanej w ust. 1 wyczerpuje jednocześnie znamiona wykroczenia, stosuje się wyłącznie przepisy ustawy o transporcie drogowym.

Art. 93 ustawy o transporcie drogowym stanowi, że uprawnieni do kontroli, o których mowa w art. 89 ust. 1 ustawy, mają prawo nałożyć na wykonującego przewozy drogowe lub inne czynności związane z tym przewozem karę pieniężną, w drodze decyzji administracyjnej.

Jednocześnie w art. 95 ust. 1 i 2 ustawy przewidziano, że uprawniony do kontroli zatrzymuje za pokwitowaniem dokumenty podlegające kontroli i kieruje lub usuwa pojazd, na koszt przedsiębiorcy, na najbliższy parking strzeżony do czasu m.in. uiszczenia kary grzywny. W zakresie zaś postępowania związanego z usuwaniem pojazdu stosuje się odpowiednio przepisy prawa o ruchu drogowym.

Na tle opisanego stanu prawnego kreowane są poglądy, jakoby inspektorzy pracy uprawnieni byli do stosowania kar administracyjnych za naruszenie przepisów ustawy o czasie pracy kierowców.

Już wstępna, pobieżna analiza wskazanych wyżej przepisów ujawnia poważne wątpliwości prawne co do nadania inspektorom pracy takich kompetencji decyzyjnych. Przede wszystkim patrząc na te upoważniające regulacje, należy ocenić ten stan prawny przez pryzmat art. 7 Konstytucji RP, który przewiduje, że każdy organ władzy publicznej działa na podstawie i w granicach prawa.

W prawie administracyjnym przyjmuje się powszechnie, że kompetencji decyzyjnych dla danego organu publicznego nie można domniemywać. Owo domniemanie jest dopuszczalne jedynie wówczas, gdy ustawodawca wyraźnie upoważnia dany organ do określonego rozstrzygnięcia, nie precyzując jednak jego rodzaju.

W takim i tylko w takim przypadku dopuszcza się domniemanie decyzji administracyjnej. Wszelkie natomiast wątpliwości interpretacyjne na temat tego, czy dany organ władzy publicznej jest uprawniony do rozstrzygnięcia danej kwestii, należy interpretować w sposób zawężający jego kompetencje, gdyż taki sposób wykładni odpowiada zasadzie konstytucyjnej sprecyzowanej w art. 7 Konstytucji RP.

Niezależnie od tego istnieje szereg innych argumentów wskazujących na to, że omawiane przepisy nie mogą być interpretowane w sposób rozszerzający kompetencje decyzyjne inspektorów pracy.

Zagadnienia te będę omawiał w kolejnej części niniejszego cyklu.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>