Sytuacja zatrudnieniowa korpusu służby cywilnej – część 1

Pozycja prawna członków korpusu służby cywilnej regulowana jest ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz. U. Nr 227, poz. 1505 – zwanej dalej usc). Wskazana regulacja prawna, obowiązująca zasadniczo od dnia 24 marca 2009 r., jest kolejną ustawą o służbie cywilnej, której tekst normatywny nie jest sprecyzowany w sposób jednoznaczny i budzi szereg wątpliwości interpretacyjnych.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Odnosi się to przede wszystkim do kwestii dotyczących stosunku pracy członków korpusu służby cywilnej i możliwości stosowania w sprawach nieuregulowanych w ustawie usc przepisów Kodeksu pracy, a także innych ustaw z zakresu prawa pracy.

Zgodnie z art. 3 ustawy usc, pojęcie korpusu służby cywilnej obejmuje ogół pracowników zatrudnionych w tej służbie, złożony strukturalnie z:

• pracowników służby cywilnej zatrudnionych na podstawie umowy o pracę,
• urzędników służby cywilnej, czyli osób zatrudnionych na podstawie mianowania.

Art. 9 ustawy usc przewiduje, że w sprawach dotyczących stosunku pracy w służbie cywilnej, nieuregulowanych w tej ustawie, stosuje się przepisy Kodeksu pracy i inne przepisy prawa pracy, a spory ze stosunku pracy rozpatrują sądy pracy.

Na tle tej regulacji powstaje przede wszystkim pytanie o zakres spraw regulowanych ustawą usc, gdyż precyzyjne określenie tych uregulowań prawnych rzutuje bezpośrednio na możliwość, względnie brak możliwości, sięgania do Kodeksu pracy i innych ustaw z zakresu prawa pracy.

Rozdział 5 ustawy usc zatytułowany „Zmiana i ustanie stosunku pracy w służbie cywilnej” już w samej nazwie wskazuje, że ustawodawca w sposób szczególny w stosunku do przepisów Kodeksu pracy reguluje kwestie związane z zasadniczymi instytucjami dotyczącymi zmiany i ustania stosunku pracy, co powoduje ten skutek, że możliwość sięgnięcia do przepisów Kodeksu pracy jest ograniczona.

W rozdziale tym sprecyzowano dość szczegółowo sytuację prawną urzędnika służby cywilnej i w tym zakresie nie powinno być żadnych wątpliwości co do tego, że sięgnięcie do przepisów Kodeksu pracy w tym zakresie jest wykluczone.

Wątpliwości budzi natomiast sytuacja prawna pracowników służby cywilnej, w stosunku do których istnieją mniej konkretne postanowienia w tym zakresie. W szczególności art. 64 ustawy usc przewiduje, że przeniesienie członka korpusu służby cywilnej do innego urzędu, także w innej miejscowości, na jego wniosek lub za jego zgodą, może nastąpić w każdym czasie.

Na tle tej regulacji powstaje pytanie, czy do pracowników służby cywilnej dopuszczalne jest stosowanie art. 23¹ K.p., w szczególności wówczas, gdy pewne zadania realizowane dotychczas przez urząd miałyby zostać przeniesione do pracodawcy niebędącego urzędem, np. do gospodarstwa pomocniczego będącego odrębnym podmiotem zatrudniającym, funkcjonującym na podstawie przepisów Kodeksu pracy, gdy chodzi o status prawny pracowników.

Chcąc poprawnie odpowiedzieć na to pytanie, trzeba przeanalizować użyty przez ustawodawcę zwrot dotyczący kwestii uregulowanych w ustawie usc. Co to znaczy, że jakaś sprawa jest uregulowana w ustawie i czy treść art. 64 ust. 1 i 2 ustawy usc świadczy o tym, że ustawodawca w sposób szczególny oraz wyczerpujący określa pozycję prawną członków korpusu służby cywilnej, czy też jedynie podkreśla możliwość przenoszenia pomiędzy urzędami?

Odpowiadając na to pytanie, trzeba zauważyć, że treść całego przepisu art. 64 ustawy usc jest niczym innym jak porozumieniem między dwoma pracodawcami na okoliczność przeniesienia pracownika na jego wniosek lub za jego zgodą do innego urzędu.

Taka konstrukcja prawna jest dopuszczalna w świetle ogólnych przepisów Kodeksu pracy. Stosunek pracy zostaje rozwiązany na zasadzie porozumienia stron, a kwestia porozumienia między dwoma pracodawcami ma charakter jedynie dodatkowy, który nie rzutuje na formę rozwiązania stosunku pracy.

Wobec tego, czy art. 64 ustawy usc wnosi jakieś nowe treści, zważywszy na to, że opisana w nim formuła jest dopuszczalna w świetle powszechnych zasad postępowania? W tych warunkach, gdyby ustawodawcy chodziło jedynie o zasygnalizowanie opisanej możliwości i dalej idący skutek prawny miałby z tego artykułu nie wynikać, to jego zapis byłby de facto bez znaczenia prawnego, a taki sposób interpretacji byłby sprzeczny z zasadą racjonalnego ustawodawcy.

Konsekwentnie rozumując, uznać trzeba, że art. 64 ustawy usc przesądza swoją treścią o tym, że kwestia zmiany pracodawcy w służbie cywilnej została w określony sposób uregulowana w ustawie usc, co tym samym wyklucza możliwość sięgania do przepisów Kodeksu pracy, w szczególności w zakresie stosowania art. 23¹ K.p.

W tym miejscu trzeba także odpowiedzieć na pytanie, czy istnieje jakiekolwiek ratio legis dla wykładni dopuszczającej przeniesienie pracownika korpusu służby cywilnej do innego pracodawcy nie tylko niestosującego przepisów o służbie cywilnej, ale ponadto niebędącego urzędem administracji publicznej?

Odpowiadając na to pytanie, stwierdzić trzeba, że nie ma żadnych racjonalnych argumentów uzasadniających twierdzenie, że pracownik korpusu służby cywilnej mógłby być przeniesiony do pracodawcy niebędącego urzędem administracji publicznej.

Wynika to z konstrukcji ustawy usc, która tworzy zbiorowość pracowniczą nazywaną korpusem służby cywilnej, nadaje tej zbiorowości określone prawa i nakłada określone obowiązki po to, aby pracownicy zatrudnieni w urzędach spełniali dalej idące niż powszechne kryteria kwalifikacyjno-zatrudnieniowe.

Uchwalenie ustawy o służbie cywilnej oznacza budowę kadry pracowniczej celowo nadającej się do wykonywania zadań w pierwszym rzędzie w urzędach stosujących ustawę usc, a w drugiej kolejności w innych urzędach poza korpusem służby cywilnej.

Ograniczenie takie ma swoje uzasadnienie w systematyce ustawy usc, jako akcie szczególnym w stosunku do Kodeksu pracy, którego zasadnicze przesłanie wyklucza możliwość stosowania tych regulacji Kodeksu pracy, które są sprzeczne z istotą stworzonej przez ustawodawcę kadry korpusu służby cywilnej.

W każdym wypadku jest to kadra specjalistyczna, przygotowywana odpowiednio do pracy w urzędzie publicznym, a nie gdzie indziej. W konsekwencji brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych ku temu, aby dopuszczać w stosunku do tej kadry stosowanie art. 23¹ K.p.

Takie rozwiązanie prawne, czyli zastosowanie w stosunku do członka korpusu służby cywilnej art. 23¹ K.p., stanowiłoby nieuprawnione sięgnięcie do instytucji wyłączonej przez założenia ustawy o służbie cywilnej, poprzez kompleksową regulację sytuacji zatrudnieniowej członków korpusu służby cywilnej, którzy z istoty tej regulacji są pracownikami wyłącznie urzędów administracji publicznej.

W konsekwencji zastosowanie do pracownika korpusu służby cywilnej mniej korzystnego rozwiązania prawnego aniżeli wynikającego z ustawy usc, musiałoby zostać ocenione jako nieważne w rozumieniu art. 18 § 2 K.p.

Ten kierunek wykładni potwierdza treść art. 65 ustawy usc, w którym ustawodawca stwierdza, że przeniesienie członka korpusu służby cywilnej poza korpus służby cywilnej następuje na podstawie odrębnych przepisów. W Lexie przyjęto w tym zakresie odniesienie do regulacji ustawy z dnia 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 86, poz. 953 z późn. zm.).

Oznacza to, że przez art. 65 ustawy usc nie można sięgnąć do art. 23¹ K.p., mimo że ustawodawca używa ogólnego sformułowania „przepisy odrębne”. Wynika to stąd, że ewentualne przeniesienie pracownika korpusu służby cywilnej w trybie art. 23¹ K.p. do pracodawcy niebędącego urzędem mieściłoby się w pojęciu „przeniesienia poza korpus służby cywilnej”.

W tych warunkach jasno widać, że kwestia przeniesienia została przez ustawodawcę w ustawie usc uregulowana odmiennie, niż czyni to Kodeks pracy i dlatego stosowanie art. 23¹ K.p. nie może mieć miejsca, gdyż ustawodawca uregulował w ustawie szczególnej do Kodeksu pracy kwestie przeniesienia pracownika poza korpus służby cywilnej.

Kodeks pracy w rozumieniu art. 65 ustawy usc nie jest przepisem odrębnym, a co za tym idzie, przy jego pomocy nie można sięgać do regulacji art. 23¹ K.p. Wynika to stąd, że kwestia sięgania do regulacji Kodeksu pracy jest w ustawie usc określona w art. 9, wobec tego wykluczone jest systemowo, aby takie sięganie było dopuszczalne przez art. 65.

Zakładając wobec tego, że przez art. 65 ustawy usc nie można stosować art. 23¹ K.p., oznacza to, że w ogóle nie jest dopuszczalne stosowanie tego przepisu, w myśl treści art. 9 ustawy usc, skoro ustawodawca uregulował kwestie związane ze zmianą i ustaniem stosunku pracy w sposób kompleksowy.

Wskazać bowiem trzeba, że treść art. 64 i 65 ustawy usc dowodnie świadczy o kompleksowej regulacji. Z przepisów tych wynika, że ustawodawca reguluje przeniesienie członka korpusu służby cywilnej:

• do innego urzędu w ramach korpusu służby cywilnej (art. 64 ustawy usc),
• do innego urzędu, poza korpus służby cywilnej (art. 65 ustawy usc).

Mamy zatem do czynienia z kompleksową regulacją w omawianym zakresie, co tym samym nie pozwala na zastosowanie do członka korpusu służby cywilnej przepisu art. 23¹ K.p.

Reasumując, art. 23¹ K.p. de lege lata (w świetle prawa obowiązującego) nie znajduje w ogóle zastosowania nie tylko do urzędników służby cywilnej, ale także do pracowników służby cywilnej, których status zatrudnieniowy i związane z tym zmiany zostały uregulowane kompleksowo w rozdziale 5 ustawy usc.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>