Status zakładowej organizacji związkowej – część 1

Zgodnie z art. 25¹ ust. 1 ustawy o związkach zawodowych, uprawnienia zakładowej organizacji związkowej przysługują organizacji zrzeszającej co najmniej 10 członków będących:

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

1. pracownikami lub osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy o pracę nakładczą u pracodawcy objętego działaniem tej organizacji, albo
2. funkcjonariuszami, o których mowa w art. 2 ust. 6 ustawy o związkach zawodowych, pełniącymi służbę w jednostce objętej działaniem tej organizacji.

W myśl art. 25¹ ust. 2 ustawy o związkach zawodowych zakładowa organizacja związkowa przedstawia co kwartał – według stanu na ostatni dzień kwartału, w terminie do 10 dnia miesiąca następującego po tym kwartale, pracodawcy albo dowódcy jednostki, o której mowa w art. 1 pkt 2 tej ustawy, informację o łącznej liczbie członków, w tym o liczbie członków wskazanych w art. 25¹ ust. 1.

Przy dalszym omawianiu zagadnień regulowanych przepisem art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych – dla uproszczenia i łatwiejszego zrozumienia istoty zagadnienia – problematykę ograniczam do liczby członków zakładowej organizacji związkowej będących pracownikami u danego pracodawcy.

Art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych ma charakter legitymizacji uprawnień przez dany związek zawodowy działający u określonego pracodawcy. Przepis ten nie ogranicza niezależności związku zawodowego i realizacji przez niego uprawnień przynależnych związkowi na mocy ustawy o związkach zawodowych.

Oznacza to, że w razie niespełnienia przez związek zawodowy warunków wskazanych w art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych podmiot ten posiada cechy związku zawodowego i może korzystać z ogólnych uprawnień przynależnych organizacji związkowej, z wyłączeniem tych kompetencji, które są określone jako uprawnienia zakładowej organizacji związkowej.

W konsekwencji, do takiego związku zawodowego nie będzie znajdować zastosowania rozdział 4 ustawy o związkach zawodowych pt. „Zakładowa organizacja związkowa”, gdyż niespełnienie wskazanego przez art. 25¹ warunku spowoduje, że związek zawodowy nie będzie posiadał uprawnień zakładowej organizacji związkowej.

Dalszym skutkiem będzie uwolnienie pracodawcy od obowiązków zapisanych w innych przepisach prawa pracy niż ustawa o związkach zawodowych, które to przepisy odwołują się do uprawnień przynależnych zakładowej organizacji związkowej.

Na przykład pracodawca będzie zwolniony z obowiązku konsultacji zamiaru wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony z zakładową organizacją związkową, w trybie przewidzianym w art. 38 Kodeksu pracy.

Kluczowym uprawnieniem zakładowej organizacji związkowej jest ochrona wytypowanych działaczy związkowych przed zwolnieniem z pracy, czyli instytucja, o której mowa w art. 32 ustawy o związkach zawodowych.

Związek zawodowy, który nie spełnia warunków określonych w art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych, nie będzie posiadał uprawnień zakładowej organizacji związkowej i dlatego z chwilą niespełnienia tych warunków pracodawca będzie uwolniony ze swoich obowiązków względem zakładowej organizacji związkowej.

Spełnienie przez związek zawodowy powinności przewidzianej w art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych ma więc bardzo istotne praktyczne znaczenie, dlatego podmiot ten powinien ściśle przestrzegać terminów powiadamiania pracodawcy o liczbie swoich członków.

Przepis nie zastrzega pisemnej formy powiadomienia, ale należałoby taką formę stosować dla celów dowodowych. Nadto związek zawodowy powinien zachować sobie potwierdzenie przez pracodawcę otrzymania takiej informacji.

W strukturze treści przekazywanej informacji w trybie art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych powinny się znaleźć dwie liczby, a mianowicie ogólna liczba członków związku oraz liczba członków związku będących pracownikami u danego pracodawcy.

Związek zawodowy w ramach realizacji powinności określonej w art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych nie ma natomiast obowiązku przekazywania bardziej szczegółowych informacji, a w szczególności wykazu imiennego swoich członków, ponieważ wskazany przepis do tego go nie zobowiązuje.

W przypadku gdy składki związkowe są pobierane przez pracodawcę i odprowadzane na konto związku zawodowego, zgodnie z art. 33¹ ustawy o związkach zawodowych, wówczas pracodawca będzie posiadał pełną informację osobową dotyczącą członków danego związku.

W innych przypadkach, w braku udzielenia mu tak szczegółowej informacji, będzie jej pozbawiony. Powstaje wszakże pytanie, czy pracodawca może zażądać od zakładowej organizacji związkowej podania takiego wykazu, argumentując, iż jest to potwierdzenie informacji przekazywanej w trybie art. 25¹ ustawy o związkach zawodowych?

Moim zdaniem, pracodawca ma oczywiście takie prawo, czyli może zażądać od zakładowej organizacji związkowej wykazania liczby swoich członków, a jego pracowników, przy czym żądanie takie powinno być uzasadnione jakimiś wątpliwościami w tym zakresie.

Nawet jednak tak uzasadnione żądanie nie musi być przez zakładową organizację związkową spełnione. Wynika to stąd, że żaden przepis ustawy zakładowej organizacji związkowej do tego nie zobowiązuje.

W niektórych jednak przypadkach pracodawca może mieć uzasadnione wątpliwości co do tego, czy zakładowa organizacja związkowa rzeczywiście liczy co najmniej 10 członków, będących zatrudnionymi u niego pracownikami.

Zakładając, że wątpliwości na tym tle mogą pozostawać w ścisłym związku z instytucjami indywidualnego prawa pracy – czyli np. z oceną stosowania wobec konkretnej osoby ochrony przed zwolnieniem z pracy w związku z postanowieniem art. 32 ustawy o związkach zawodowych – pracodawca musi posiadać legalną możliwość wyjaśnienia tej kwestii.

Takim sposobem, w braku wyczerpania innych możliwości, jest skierowanie pozwu do sądu pracy na podstawie art. 189 K.p.c. o ustalenie uprawnienia danego pracownika członka związku zawodowego do ochrony przed zwolnieniem z pracy, o którym mowa w art. 32 ustawy o związkach zawodowych.

Prezentuję pogląd w zakresie dopuszczalności takiego pozwu o ustalenie. Podmiotem pozwanym byłby pracownik, w stosunku do którego pracodawca ma wątpliwości prawne co do objęcia go ochroną, czy też okresu objęcia ochroną przewidzianą w art. 32 ustawy o związkach zawodowych.

Oczywiście pozew taki powinien być poprzedzony wnioskiem do tego pracownika wzywającym go do wykazania, że jest rzeczywiście chroniony przez art. 32 ustawy o związkach zawodowych.

W braku takiego wykazania pracodawca będzie legitymowany do skierowania pozwu o ustalenie – uzasadnione interesem prawnym w postaci poprawnego stosowania art. 32 ustawy o związkach zawodowych.

Przesłanka występowania o ustalenie uprawnień zostanie spełniona, skoro pracodawca na drodze legalnej nie uzyskał niezbędnych informacji pozwalających na właściwe stosowanie bądź niestosowanie ochrony przed zwolnieniem z pracy w stosunku do określonego pracownika.

Należy przy tym zauważyć, że pozew o ustalenie zakresu takiej ochrony jest w pełni celowo uzasadniony, gdyż w momencie kierowania pozwu do sądu pracy pracownik zapewne będzie jeszcze chroniony przed zwolnieniem, ponieważ znajdzie wobec niego zastosowanie okres ochrony przewidziany po wygaśnięciu pełnienia swojego mandatu.

Tak więc w momencie składania pozwu pracodawca, nie chcąc ponosić negatywnych konsekwencji z powodu wadliwego np. wypowiedzenia umowy o pracę, jest w pełni legitymowany do tego, aby żądać przed sądem pracy ustalenia uprawnień w tym zakresie.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>