Przepisy antynikotynowe – część 4

W pierwszych trzech częściach niniejszego cyklu artykułów omówiłem zakres znowelizowania ustawy z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996 r. Nr 10, poz. 55, z późn. zm. oraz z 2010 r. Nr 81, poz. 529), który wejdzie w życie z dniem 15 listopada 2010 r.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Z uwagi na to, że zakaz palenia tytoniu dotyczy m.in. pomieszczeń zakładów pracy, a sama omawiana ustawa stanowi w tym zakresie przepisy prawa pracy o charakterze higieny pracy, konieczne jest przeanalizowanie konkretnych problemów związanych ze stosowaniem tej ustawy w nowym brzmieniu pod kątem kontrolujących te zagadnienia inspektorów pracy.

Liczba pracowników palących nadal tytoń, mimo powszechnej wiedzy na temat jego szkodliwości, jest nadal znaczna, dlatego do PIP wpływają wnioski i skargi pracowników oraz organizacji związkowych dotyczące zarówno ochrony niepalących jak i ochrony praw tych osób, które chcą na terenie zakładu pracy zapalić papierosa.

Omawiana nowelizacja ustawy z 9 listopada 1995 r. wprowadziła dość radykalne zmiany, powodujące bardzo istotne konsekwencje prawne przede wszystkim dla samych pracodawców, których możliwość decydowania w tym zakresie została znacznie ograniczona.

Trzeba więc podkreślić, że nowe przepisy nadają właścicielowi lub zarządzającemu danym obiektem prawo do zorganizowania palarni (art. 5a ust. 3 ustawy). Z takiego zapisu wynikają bardzo istotne skutki prawne.

Przede wszystkim w chwili obecnej inspektor pracy nie ma już prawa do wydawania decyzji administracyjnej zobowiązującej pracodawcę do zorganizowania palarni, ponieważ ustawodawca stwierdza, że to pracodawca ma prawo taką palarnię zorganizować.

W konsekwencji przyznania pracodawcy prawa do decyzji co do zorganizowania palarni, organ kontroli i nadzoru nad warunkami pracy nie może już wkraczać decyzyjnie w tę sferę. Wszelkie skargi płynące do urzędu Państwowej Inspekcji Pracy, zmierzające do tego, aby inspektor pracy zobowiązał pracodawcę do zorganizowania palarni, będą załatwiane negatywnie, poprzez wyjaśnienie, że od 15 listopada 2010 r. inspektor pracy takiego prawa już nie posiada.

Jeśli taki wniosek wpłynie przed wejściem w życie omawianej nowelizacji, czyli przed 15 listopada 2010 r., moim zdaniem, powinien on zostać załatwiony identycznie, to znaczy poprzez wyjaśnienie braku kompetencji inspektora pracy w tym zakresie, z powołaniem się na stan prawny obowiązujący od 15 listopada 2010 r.

Taki sposób rozpoznania wniosku o zorganizowanie palarni na terenie zakładu pracy wynika stąd, że jeśli pracodawca dobrowolnie nie chce jej zorganizować, to wydawanie nawet w czerwcu 2010 r. decyzji w takiej sprawie jest nonsensowne, gdyż tryb odwoławczy – zakładający wyczerpanie przez pracodawcę wszystkich środków zaskarżenia, włącznie ze skargą do sądu administracyjnego – musi wykroczyć czasowo poza 15 listopada 2010 r. i tym samym decyzja taka po prostu nie ma sensu.

Tak więc już dzisiaj można powiedzieć, że palacze nie mają możliwości korzystania z pomocy inspektora pracy w celu zorganizowania im palarni. Muszą sami rozwiązywać ten problem wewnętrznie, negocjując tę sprawę z pracodawcą.

Drugi problem wynikający z nowelizacji polega na tym, że nie zawsze pracodawca będzie mógł zorganizować palarnię, nawet jeśli sam będzie tego chciał. Ustawodawca wyraźnie bowiem mówi o właścicielu lub zarządzającym danym obiektem.

Wobec tego decyzje w sprawie zorganizowania palarni będzie mógł podejmować jedynie pracodawca, który jest równocześnie właścicielem albo zarządzającym danym obiektem. W sytuacji, gdy takiego przymiotu nie posiada, wówczas decyzja co do zorganizowania palarni należeć będzie do właściciela lub zarządzającego danym obiektem, w którym jest wykonywana praca.

Jak wiadomo, mamy znaczną liczbę pracodawców wynajmujących obiekty budowlane dla celów realizowania w nich swoich zadań. W takiej sytuacji pracodawca jest jedynie najemcą danego lokalu i z tej racji nie może decydować o zorganizowaniu palarni.

W konsekwencji, jeżeli w takich przypadkach właściciel albo zarządzający danym obiektem wprowadzi całkowity zakaz palenia tytoniu, wykluczając możliwość zorganizowania palarni, to pracodawca i jego pracownicy będą musieli ten stan rzeczy zaakceptować.

Kolejny problem dotyczył będzie zakładów opieki zdrowotnej oraz jednostek oświaty, na terenie których ustawodawca nie przewiduje w ogóle możliwości palenia tytoniu jak i organizowania palarni.

W każdym razie taki wniosek wynika z wykładni porównawczej art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 z art. 5a ust. 3 omawianej ustawy. Łączy się to również z szerszym zakazem palenia tytoniu, który w stosunku do tych jednostek dotyczy nie tylko pomieszczeń ale terenów tych jednostek.

W przypadku np. szkoły podstawowej czy średniej, których teren jest ogrodzony, zakaz palenia tytoniu dotyczył będzie całego terenu szkoły, a nie tylko jej obiektów zamkniętych.

Pewne wątpliwości może budzić pytanie, czy na terenie zakładu opieki zdrowotnej lub jednostek oświaty, będących zakładami pracy, istnieje w ogóle możliwość zorganizowania palarni, czy też nie?

Możliwy jest bowiem taki kierunek wykładni, który zakłada, że zakaz palenia tytoniu dotyczyłby tych jednostek w sposób absolutny tylko wówczas, gdyby nie miały przymiotu zakładu pracy, czyli nie byli tam zatrudnieni pracownicy, ale osoby na innej podstawie prawnej niż stosunek pracy.

Taki kierunek wykładni wydaje się jednak całkowicie nonsensowny, ponieważ nie wiadomo dlaczego ustawodawca miałby inaczej, bardziej rygorystycznie traktować zakłady opieki zdrowotnej i jednostki oświaty niemające charakteru zakładu pracy, aniżeli te jednostki, które przymiot ten posiadają.

Z tego względu wykładnia logiczna, dokonana na zasadzie porównania art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 z art. 5a ust. 3 omawianej ustawy, prowadzi do wniosku, że na terenie zakładu opieki zdrowotnej oraz na terenie jednostek oświaty palić tytoniu w ogóle nie wolno, jak również nie wolno organizować palarni, bez względu na to, czy dana jednostka ma przymiot pracodawcy.

Nieco inaczej przedstawia się ta kwestia w przypadku uczelni, pod którym to pojęciem należy rozumieć uczelnie wyższe. W tym przypadku właściciel lub zarządzający obiektami uczelni będzie mógł decydować o zorganizowaniu palarni.

Jeżeli jednak rektor nie zdecyduje się na zorganizowanie palarni, to wówczas zakaz palenia tytoniu będzie dotyczył nie tylko obiektów zamkniętych uczelni, ale całego jej terenu, jeżeli będziemy mieli do czynienia z uczelnią, której obiekty zostały wyraźnie wydzielone na zasadzie ogrodzenia.

Teren zamknięty uczelni odpowiada bowiem pojęciu użytemu przez ustawodawcę i dlatego zakaz palenia tytoniu w takim przypadku będzie obejmował cały tak wydzielony teren uczelni.

Mimo korzystniejszej regulacji prawnej w przypadku wyższych uczelni, rektorzy mogą mieć z tymi sprawami poważne problemy, gdyż zważywszy na liczbę pracowników, już nie mówiąc o studentach, nie da się zorganizować jednej palarni, lecz musiałby to być cały system palarń funkcjonujący na danym terenie, co rzecz jasna generuje poważne koszty.

W następstwie tego problem z wyższymi uczelniami będzie też miała Państwowa Inspekcja Pracy, gdyż zasadniczo każda uczelnia jest zakładem pracy, a zatem wszelkie skargi na tym tle będą kierowane do inspektorów pracy, a może być ich wiele zwłaszcza w początkowym okresie wdrażania znowelizowanych przepisów.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>