Prawo do urlopu niepełnosprawnego

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123, poz. 776, z późn. zm. oraz z 2005 r. Nr 164, poz. 1366 – zwanej dalej „uozn”) – osobie zaliczonej do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności przysługuje dodatkowy urlop wypoczynkowy w wymiarze 10 dni roboczych w roku kalendarzowym.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Prawo do pierwszego urlopu dodatkowego osoba niepełnosprawna nabywa po przepracowaniu roku po dniu zaliczenia jej do jednego z tych stopni niepełnosprawności.

W artykule pt. Urlop dodatkowy niepełnosprawnego wyjaśniłem zasady nabywania prawa do urlopu dodatkowego z punktu widzenia przyjęcia daty, od której należy liczyć bieg rocznego zatrudnienia, po którym dochodzi do nabycia prawa do urlopu dodatkowego.

Zgodnie z art. 19 ust. 2 i 3 cyt. ustawy, urlop dodatkowy nie przysługuje osobie uprawnionej do urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych lub do urlopu dodatkowego na podstawie odrębnych przepisów.

Jeżeli jednak wymiar urlopu dodatkowego, należnego na podstawie innych przepisów niż omawiana ustawa, jest niższy niż 10 dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop dodatkowy na podstawie art. 19 cyt. ustawy.

Ustawa uozn nie przewiduje innych regulacji dotyczących problematyki urlopu wypoczynkowego pracownika niepełnosprawnego poza wskazanymi zapisami art. 19. W tym stanie prawnym ewentualne wątpliwości interpretacyjne w różnych sytuacjach faktycznych związanych z urlopem dodatkowym pracownika niepełnosprawnego należy zasadniczo oceniać na ogólnych zasadach dotyczących urlopów dodatkowych.

Urlop dodatkowy pracownika niepełnosprawnego podlega więc ogólnym zasadom proporcjonalności urlopu w razie ustania stosunku pracy przed końcem roku kalendarzowego, za który ten urlop przysługuje (art. 155¹ K.p.), bądź w przypadku zaistnienia innych okoliczności uzasadniających zastosowanie zasady proporcjonalności urlopu, o których mowa w art. 155² K.p.

Pracownik, którego niepełnosprawność została ustalona czasowo np. od 1.07.2008 r. do 30.06.2010 r., który we wskazanym okresie był zatrudniony, nie traci prawa do całego urlopu dodatkowego za rok 2010 r., mimo że skończył się jego okres niepełnosprawności, ponieważ okoliczność ta nie ma znaczenia w zakresie stosowania urlopu proporcjonalnego.

Innymi słowy nabyty urlop dodatkowy w wymiarze 10 dni za 2010 r. nie może ulec żadnemu obniżeniu, jeżeli stosunek pracy trwać będzie do końca bieżącego roku kalendarzowego, ponieważ ku temu nie ma żadnej podstawy prawnej, która uzasadniałaby zastosowanie proporcjonalności urlopu dodatkowego.

We wskazanym przykładzie pracownik zatrudniony nadal w 2011 r. nie nabędzie prawa do urlopu dodatkowego, ponieważ nie spełnia przesłanki bycia pracownikiem niepełnosprawnym. Jednakże w razie niewykorzystania urlopu dodatkowego przysługującego temu pracownikowi za 2010 r. urlop ten będzie mógł być wykorzystany w 2011 r. na ogólnych zasadach udzielania urlopów zaległych.

Dodatkowy niewykorzystany urlop wypoczynkowy podlega bowiem ogólnym zasadom przedawnienia roszczeń, o których mowa w art. 291 § 1 K.p., to znaczy takim zasadom przedawnienia jak urlop podstawowy.

Oznacza to, że w przypadku tak urlopu podstawowego jak i urlopu dodatkowego przedawnienie roszczeń może nastąpić najwcześniej po upływie trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, za który dany urlop przysługuje.

W podanym przykładzie, jeśli pracownik niepełnosprawny uzyska kolejne orzeczenie o niepełnosprawności co najmniej umiarkowanej np. z dniem 1.11.2010 r., przewidujące ciągłość jego niepełnosprawności od 1.07.2010 r., oznacza to, że z dniem 1 stycznia 2011 r. nabędzie prawo do kolejnego urlopu dodatkowego za 2011 r.

W razie gdyby ze względu na długi tok postępowania orzeczenie o zakwalifikowaniu do grona niepełnosprawnych od dnia 1.07.2010 r. zostało wydane na przykład dopiero 1 lutego 2011 r., wówczas pracownik także nabędzie prawo do urlopu dodatkowego za 2011 r. w pełnym wymiarze.

Skutkiem takiego późnego wydania orzeczenia o niepełnosprawności będzie jedynie to, że z urlopu dodatkowego będzie mógł skorzystać dopiero od 1 lutego 2011 r., zakładając, że z tym dniem orzeczenie przekazał pracodawcy.

Z bardziej skomplikowaną sytuacją będziemy mieli do czynienia, gdy pracownik z naszego przykładu otrzyma orzeczenie o kolejnej niepełnosprawności dopiero na przykład od dnia 1.07.2011 r. Czyli de facto w okresie od 1.07.2010 r. do 30.06.2011 r. będzie uznawany za pracownika pełnosprawnego.

Taki stan faktyczny kwalifikować trzeba jako nabycie prawa do urlopu dodatkowego na warunkach przewidzianych w art. 19 ust. 1 cyt. ustawy. Oznacza to, że taki pracownik nabędzie prawo do urlopu dodatkowego dopiero z dniem 1 lipca 2012 r., gdyż wówczas upłynie mu rok pracy, licząc od daty zakwalifikowania do grona niepełnosprawnych, oczywiście w stopniu uprawniającym do urlopu dodatkowego, czyli co najmniej w stopniu umiarkowanym.

Brak jest podstawy prawnej do twierdzenia, aby w podanym stanie faktycznym, tzn. zakwalifikowania do grona niepełnosprawnych w stopniu umiarowym od 1.07.2008 r. do dnia 30.06.2010 r. a następnie od 1.07.2011 r. do 30.06.2013 r., pracownik mógł nabyć prawo do urlopu dodatkowego od razu z dniem 1 lipca 2011 r.

Wynika to stąd, że urlop dodatkowy niepełnosprawnego uzależniony jest od występowania łącznie dwóch przesłanek, a mianowicie zatrudnienia pracownika oraz przymiotu jego niepełnosprawności w odpowiednim stopniu.

Przerwa w kwalifikacji pracownika do grona niepełnosprawnych nie ma znaczenia prawnego dla celów nabycia kolejnego urlopu dodatkowego tylko wówczas, gdy w efekcie na podstawie orzeczenia zostanie potwierdzony ciąg czasowy niepełnosprawności pracownika.

W sytuacji natomiast, gdy dochodzi do okresów, w których pracownik nie posiada przymiotu niepełnosprawności, to oczywiście w razie zakwalifikowania do grona niepełnosprawnych kolejny raz musi również kolejny raz nabywać prawo do urlopu dodatkowego, na zasadach przewidzianych w art. 19 ust. 1 cyt. ustawy.

Brak ciągłości zakwalifikowania do grona niepełnosprawnych dotyczy niepełnosprawności umiarkowanej i znacznej, przy czym ciągłość nie musi być zachowana w sposób jednolity. To znaczy może być orzeczenie o zakwalifikowaniu do grupy umiarkowanej po czym do znacznej, lub odwrotnie, byleby ciągłość czasowa była zachowana.

Jeśli jednak w podanym przykładzie pracownik zostanie zakwalifikowany do grona niepełnosprawnych o stopniu lekkim w okresie od 1.07.2010 r. do 30.06.2011 r., to powiemy, że nie zachowuje ciągłości zakwalifikowania do grona niepełnosprawnych uprawniającej do urlopu dodatkowego.

Z tego powodu taki pracownik zakwalifikowany od dnia 1 lipca 2011 r. do grona niepełnosprawnych o stopniu umiarkowanym będzie musiał nabywać prawo do urlopu dodatkowego ponownie, mimo że przed dniem 1 lipca 2010 r. był już zakwalifikowany wcześniej do stopnia umiarkowanego.

Reasumując, prawo do urlopu dodatkowego pracownika zakwalifikowanego do odpowiedniego stopnia niepełnosprawności musi mieć charakter ciągły czasowo, aby można było mówić o nabywaniu prawa do urlopu dodatkowego w sposób typowy, to znaczny z dniem 1 stycznia kolejnego roku kalendarzowego.

W razie wystąpienia przerwy w zakwalifikowaniu do wymaganej kategorii prawo do urlopu dodatkowego trzeba nabywać ponownie, na zasadach przewidzianych w art. 19 ust. 1 omawianej ustawy uozn.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>