Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych

Masz podobny problem prawny?
Kliknij tutaj, opisz nam swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)

Pojęcie podróży służbowej – część 3

Autor: Tadeusz M. Nycz

Artykuł stanowi kontynuację omawiania zagadnień dotyczących podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 Kodeksu pracy w związku z pojawiającymi się na ten temat rozbieżnymi rozstrzygnięciami sądowymi i tym samym niezrozumieniem istoty tej instytucji.

Art. 775 § 1 Kodeksu pracy posługuje się pojęciem stałego miejsca wykonywania pracy, które w kontekście tego przepisu musi być rozumiane jako miejsce pracy sprecyzowane z dokładnością do nazwy miejscowości.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Na taki kierunek wykładni wskazują wyraźnie sformułowania użyte przez ustawodawcę, który nie posłużył się tak jak w art. 29 § 1 pkt 2 K.p. pojęciem „miejsca wykonywania pracy”, lecz bardziej sprecyzowanym zwrotem w postaci „stałego miejsca pracy”.

Już ten sam różny gramatycznie zapis ustawodawcy świadczy o odmienności znaczeniowej, ponieważ posługując się poprawnymi regułami wykładniowymi nie sposób tych dwóch sformułowań rozumieć w sposób tożsamy.

Wedle przyjętych powszechnie zasad wykładni prawa tym samym zwrotom użytym w danej ustawie należy przypisywać to samo znaczenie, a różnym zwrotom odmienne znaczenie (por. np. A. Łopatka „Encyklopedia prawa”, Warszawa 1994, s. 120).

Skoro w art. 29 § 1 pkt 2 K.p. ustawodawca używa zwrotu „miejsce wykonywania pracy”, a w art. 775 § 1 K.p. użył zwrotu „...poza stałym miejscem pracy”, to z punktu widzenia gramatycznej wykładni tych przepisów nie wolno tych dwóch odmiennych sformułowań utożsamiać pojęciowo.

 

Prawidłowa wykładnia obu wskazanych przepisów prowadzi więc do wniosku, że ustawodawca posługuje się dwoma sformułowaniami o nieco innym znaczeniu, choć w obu przypadkach mamy do czynienia z miejscem wykonywania pracy.

Kontekst budowy art. 29 § 1 pkt 2 K.p., wskazujący na zapis, jaki ma się znaleźć w treści umowy o pracę na temat miejsca wykonywania pracy, prowadzi do logicznego wniosku, że pod tym pojęciem należy rozumieć każde miejsce, w jakim praca może być wykonywana. Takim miejscem wykonywania pracy może być stałe miejsce wykonywania pracy, czasowe miejsce wykonywania pracy, czy okresowe miejsce wykonywania pracy.

Z uwagi na obowiązek sprecyzowania miejsca wykonywania pracy w umowie o pracę, zapis ten może przybierać różną formułę rodzajową i w każdym przypadku będzie spełnieniem powinności pracodawcy zapisanej w tym przepisie.

Ratio legis (sens ustawodawczy) artykułu 29 § 1 pkt 2 K.p. sprowadza się do tego, aby strony uzgodniły między sobą, w jakim miejscu – lub szerzej – w jakich miejscach pracownik zobowiązuje się wykonywać pracę.

Zapis w umowie o pracę na ten temat może więc przybierać różną zakresowo formułę miejsca wykonywania pracy i każda z nich jest dopuszczalna, gdyż ustawodawca w tym zakresie nie czyni ograniczeń.

Oznacza to, że miejscem wykonywania pracy może być np. teren Unii Europejskiej. Konsekwencją takiego zapisu będzie to, że pracownik, godząc się na taki zapis w umowie o pracę, musi się liczyć z możliwością częstego, czy nawet stałego przebywania w podróży służbowej na tak szerokim terenie.

Wysyłanie więc pracownika w podróż służbową w sposób stały po terenie UE nie będzie stanowić żadnego naruszenia obowiązujących zasad zlecania pracy, gdyż pracownik w treści umowy o pracę zgodził się na taki charakter pracy.

Taki zapis w treści umowy o pracę określający miejsce wykonywania pracy nie ma jednak wpływu na pojęcie przebywania pracownika w podróży służbowej, ponieważ w art. 775 § 1 K.p. ustawodawca zdefiniował pojęcie podróży służbowej jako alternatywę rozłączną, czyli podróżą służbową jest:

  • podróż poza siedzibę pracodawcy sprecyzowana z dokładnością do nazwy miejscowości,
    lub
  • podróż poza stałe miejsce pracy sprecyzowane z dokładnością do nazwy miejscowości.

Tak skonstruowana alternatywa rozłączna oznacza, że podróżą służbową będzie wyjazd poza jedną ze wskazanych miejscowości. Oznacza to, że jeśli siedzibą pracodawcy jest Kraków, a stałym miejscem wykonywania pracy jest Nowy Sącz, to wyjazd pracownika poza Nowy Sącz do dowolnej miejscowości, w tym również do Krakowa, będzie stanowić podróż służbową, ponieważ pracownik, wyjeżdżając ze stałego miejsca pracy do siedziby pracodawcy, spełnia jeden z wyżej wymienionych alternatywnych warunków.

Należy przy tym wyjaśnić, że zarówno siedziba pracodawcy, jak i stałe miejsce wykonywania pracy muszą być sprecyzowane z dokładnością do nazwy miejscowości, co wynika wyraźnie z gramatycznego brzmienia art. 775 § 1 K.p.

W przepisie tym ustawodawca zdefiniował podróż służbową jako wykonywanie zadania na polecenie pracodawcy poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem wykonywania pracy.

Wyjazd w podróż służbową oznacza więc zawsze wyjazd poza jakąś miejscowość, która to miejscowość jest albo siedzibą pracodawcy, albo stały miejscem pracy. Z logicznego punktu widzenia można sobie wytłumaczyć możliwość wyjazdu poza stale miejsce wykonywania pracy np. poza województwo, jednakże do takiego wniosku brak jest podstaw prawnych w zapisanej przez ustawodawcę treści art. 775 § 1 K.p.

W przepisie tym bowiem użyto zwrotu dotyczącego nazwy miejscowości zarówno w stosunku do siedziby pracodawcy jak i w stosunku do stałego miejsca pracy, o czym przesądza poprawna wykładnia prawa, przewidująca, iż niedopuszczalna jest taka wykładnia przepisu, w wyniku której określone zwroty użyte przez ustawodawcę pozostawałyby bez znaczenia prawnego.

Gdyby pojęcie miejscowości użyte przez ustawodawcę w tym przepisie miało charakteryzować tylko siedzibę pracodawcy, to byłby to zwrot pozbawiony znaczenia prawnego, ponieważ siedziba pracodawcy określana jest zawsze z dokładnością do nazwy miejscowości, o czym świadczą wszystkie stosowane dotychczas zasady ewidencyjne podmiotów zatrudniających.

W tych warunkach użycie zwrotu odnoszącego się do miejscowości musi dotyczyć także stałego miejsca pracy, bo w przeciwnym wypadku przy wykładni doszłoby do naruszenia dyrektyw językowej wykładni prawa (por. np. A. Łopatka, „Encyklopedia prawa” Warszawa 1994, s. 120).

W konsekwencji miejscowość użyta jako zwrot określający w art. 775 § 1 K.p. dotyczy zarówno siedziby pracodawcy, jak i stałego miejsca wykonywania pracy. Ten kierunek wykładni pozostaje także w zgodzie z wykładnią porównawczą art. 775 § 1 K.p. oraz art. 29 § 1 pkt 2 K.p., ponieważ pozwala na logiczne zrozumienie odmienności użytych przez ustawodawcę zwrotów.

Przy takim rozumieniu stałego miejsca pracy, jako scharakteryzowanego z dokładnością do nazwy miejscowości, pojęcie miejsca wykonywania pracy, jako zwrotu szerszego, może być określane także przy pomocy szerszego obszaru niż miejscowość, co jednak nie będzie miało żadnego wpływu na uprawnienia pracownika z tytułu przebywania w podróży służbowej.

W przypadku, gdy w treści umowy o pracę strony nie określiły stałego miejsca wykonywania pracy, jako odnośnego punktu rzutującego na przebywanie pracownika w podróży służbowej, lecz to miejsce zostało sprecyzowane nazwą większego obszaru geograficznego, wówczas podróżą służbową będzie wyjazd pracownika poza miejscowość będącą siedzibą pracodawcy.

Także i w tym przypadku dojdzie do spełnienia jednej z alternatywnych przesłanek z art. 775 § 1 K.p. koniecznych do zaistnienia pojęcia podróży służbowej. Przytoczona wykładnia pozwala na jasne, logiczne i konsekwentne rozumienie pojęcia podróży służbowej, zgodne z zapisami dokonanymi w kodeksie przez ustawodawcę i zgodne z powszechnie przyjętymi zasadami wykładni prawa.

Na koniec wypada też odwołać się do wykładni systemowej, która także uzasadnia wskazany kierunek pojęciowy podróży służbowej. Pamiętać bowiem należy o tym, że art. 775 K.p. w swoim zakresie podmiotowo-przedmiotowym stanowi przepis powszechnie bezwzględnie obowiązujący.

Niedopuszczalne byłoby zatem, aby strony stosunku pracy przy pomocy określonego zapisu umowy o pracę dotyczącego miejsca jej wykonywania przez pracownika mogły wyłączyć prawo pracownika do tych należności o charakterze obligatoryjnym, skoro taka możliwość nie wynika wyraźnie z przepisu prawa.

W konsekwencji ewentualny zamiar wyłączenia pojęciowego podróży służbowej za pomocą określenia miejsca wykonywania pracy w sposób obszarowy, wykraczający poza teren danej miejscowości, musiałby zostać uznany za nieważny w rozumieniu art. 18 § 2 K.p.

Reasumując, pojęcie podróży służbowej zostało przez ustawodawcę jednoznacznie skonstruowane w postaci wyjazdu pracownika poza miejscowość będącą siedzibą pracodawcy, lub poza miejscowość będącą stałym miejscem pracy i tylko taki sposób rozumienia podróży służbowej może być zgodny z obowiązującym stanem prawnym.

Usiłowanie przy pomocy pokrętnych wykładni prawa pozbawiania pracowników należnych im świadczeń delegacyjnych nie może być akceptowane w demokratycznym państwie prawa, w którym o uprawnieniach pracowniczych decyduje ustawodawca i jego wola wyrażona w gramatycznym tekście ustawy musi być honorowana.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>

Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych

Masz podobny problem prawny?
Kliknij tutaj, opisz nam swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Kodeks pracy

[Pobierz Kodeks pracy] Z zaznaczonymi zmianami.

Kodeks pracy

[Pobierz ustawę o PIP] Z zaznaczonymi zmianami.

Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

prawo-mieszkaniowe.info

prawo-karne.info

Szukamy prawnika »