PIP a kontrola działalności gospodarczej

W wyroku z dnia 11.03.2010 r. (sygn. akt III S.A./Kr 1002/09) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie stwierdził, że PIP nie została powołana do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy, a tym samym brak jest podstaw prawnych do stosowania przez organy inspekcji pracy rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Rozstrzygnięcie powyższe ma istotne znaczenie, gdyż pokazuje poprawny sposób wykładni ustawy o swobodzie działalności gospodarczej w relacji do przepisów ustawy o PIP. Sąd przypisał istotne znaczenie zmienionej nazwie rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, który w pierwotnej wersji brzmiał: „Kontrola przedsiębiorcy”, a obecnie brzmi: „Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy”.

Zgodnie z poprawnymi zasadami wykładni prawa niewątpliwie zmianie nazwy tego rozdziału należy przypisać określone znaczenie, ponieważ każda wykładnia mieszcząca się w regułach poprawności musi następnie zakładać tzw. zasadę racjonalnego ustawodawcy. Oznacza ona w uproszczeniu założenie polegające na tym, że zasadniczo każda zmiana treści ustawy dokonana przez ustawodawcę jest realizowana w jakimś celu. Zatem nie można uznać nowelizacji nazwy rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej za bezcelową.

Biorąc to pod uwagę, należy ustalić na drodze wykładni, jaki cel przyświecał ustawodawcy przeprowadzającemu tego rodzaju zmianę. Rozpocząć trzeba od oceny zakresu rozumienia obu zwrotów, to znaczy ustalenia, która nazwa rozdziału 5 ma charakter pojęcia szerszego.

Dokonujemy tego przy pomocy reguł wykładni gramatycznej, odczytując znaczenie potoczne rozumienia tych obu pojęć, zważywszy na to, że ustawodawca nie dokonał ich zdefiniowania. Pojęcie „kontrola przedsiębiorcy” jest niewątpliwie sformułowaniem szerszym aniżeli zwrot „kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy”. W ogólnym ujęciu kontroli przedsiębiorcy mieści się zatem kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy.

Kontrola działalności gospodarczej jest zatem jednym z rodzajów kontroli przedsiębiorcy. Abstrahuję w tym miejscu od celowości w sensie słuszności przeprowadzonego przez ustawodawcę zabiegu legislacyjnego i ograniczam się wyłącznie do literalnego odczytania treści. Z tego punktu widzenia niewątpliwie powiemy, że zabieg ustawodawcy polegał na ograniczeniu rodzajów kontroli przedsiębiorcy realizowanych na zasadach przewidzianych w rozdziale 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Następnym krokiem jest ustalenie, czy kontrola organów PIP realizowana względem przedsiębiorcy na podstawie przepisów ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o PIP (Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.) jest kontrolą działalności gospodarczej przedsiębiorcy, czy też jest to inny rodzaj kontroli?

Odpowiadając na to pytanie, uznać należy, że kontrola przeprowadzana przez inspektora pracy w zakresie prawa pracy nie jest kontrolą działalności gospodarczej przedsiębiorcy, gdyż przepisy ustawy o PIP, na które WSA szczegółowo się powołuje, nie odnoszą się do kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorcy.

Są to przepisy regulujące problematykę prawa pracy, która dotyczy przedsiębiorcy jedynie o tyle, o ile przybierze on postać pracodawcy, czyli zatrudni choćby jednego pracownika.

Jeżeli przedsiębiorca nie zatrudnia pracowników, ani innych osób świadczących pracę najemną na jego rzecz, to nie podlega w ogóle kontroli PIP, czyli jego działalność gospodarcza wyłączona jest spod kompetencji kontrolnych PIP.

Prowadzi to do wniosku, że kontrola wykonywana przez inspektora pracy w zakresie problematyki prawa pracy nie jest elementem nierozłącznie związanym z działalnością gospodarczą i dlatego stanowi inny rodzaj kontroli, aniżeli kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy.

Inspektorzy pracy prowadzić jednak będą kontrolę działalności gospodarczej przedsiębiorcy w sprawach poruczonych im na podstawie przepisów ustawy z dnia 22 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. z 2004 r. Nr 204, poz. 2087).

Problematyka objęta tą ustawą, w tym ocena systemu zgodności jest nie tylko ściśle związana z działalnością gospodarczą przedsiębiorcy, ale także zakres tej kontroli wkracza w zagadnienia objęte, czy też takie, które najczęściej mogą być objęte tajemnicą przedsiębiorcy.

Kompetencje pokontrolne organów PIP, realizowane na podstawie ustawy o systemie oceny zgodności, wkraczają także bezpośrednio w zagadnienia dotyczące działalności gospodarczej przedsiębiorcy. Z tego powodu, jeżeli inspektor pracy będzie przeprowadzał kontrolę systemu oceny zgodności, działając na podstawie przepisów powołanej ustawy, to wówczas musi przestrzegać reguł kontrolnych określonych w rozdziale 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Świadczy o tym ponadto wyraźny zapis art. 40 ust. 3 ustawy o systemie oceny zgodności, który stwierdza, że do kontroli prowadzonej przez organy wyspecjalizowane stosuje się przepisy dotyczące zakresu działania tych organów oraz przepisy rozdziału 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, z późn. zm.).

Inaczej jest w przypadku kontroli realizowanej przez inspektora pracy na podstawie ustawy o PIP, której zakres nie dotyczy i zasadniczo nie wkracza w problematykę działalności gospodarczej przedsiębiorcy i dlatego do takiej kontroli rozdział 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie znajduje zastosowania.

W konsekwencji tego faktu organy PIP, w razie złożenia sprzeciwu w zakresie kontroli prawa pracy, nie mają podstaw prawnych do wydawania postanowienia w trybie przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.

Taki złożony przez podmiot kontrolowany sprzeciw powinien się spotkać ze stosownym pisemnym wyjaśnieniem wystosowanym do tegoż podmiotu, że rozdział 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej nie znajduje tutaj w ogóle zastosowania, co oznacza, że złożony sprzeciw nie posiada tego charakteru prawnego, lecz jest zwykłym pismem wymagającym odpowiedzi w trybie postępowania skargowego.

Reasumując, wobec omawianego wyroku WSA w Krakowie z dnia 11.03.2010 r. inspektorzy pracy nie stosują do kontroli przepisów prawa pracy, w tym legalności zatrudnienia, rozdziału 5 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, natomiast stosują te przepisy do wykonywania zadań kontrolnych na podstawie ustawy o systemie oceny zgodności.

Wskazany poprawny kierunek wykładniowy wymaga stosownego dostosowania wydawanych upoważnień do kontroli przedsiębiorcy oraz dołączanych do nich pouczeń tak, aby przedsiębiorcy wskutek nietrafnych, bądź nieprecyzyjnych sformułowań nie byli wprowadzani w błąd co do poprawnego stosowania omawianych uregulowań prawnych.

Obowiązek takiego uregulowania typowych zasad postępowania wywodzi się z podstawowych zasad wynikających z art. 6 i art. 8 Kodeksu postępowania administracyjnego.

Zasady te, przez art. 12 ustawy PIP, znajdują odpowiednie zastosowanie w postępowaniu przed organami PIP.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>