Wypłata zawyżonego wynagrodzenia

Świadczenia nienależne

Odpowiadając na Pani pytanie uprzejmie informuję, że świadczenia, do wypłaty których pracodawca nie był wobec pracownika zobowiązany, a które zostały pracownikowi wypłacone wskutek błędu czy pomyłki, a także świadczenia, do wypłaty których przestała istnieć podstawa prawna, są świadczeniami nienależnymi.

W razie wypłacenia pracownikowi świadczenia w kwocie wyższej niż należna, pozornie najprostszym rozwiązaniem byłoby automatyczne pomniejszenie kolejnej wypłaty o uiszczoną nadpłatę (dokonanie potrącenia). Trzeba jednak pamiętać, że prawo pracy dopuszcza dokonywanie przez pracodawcę jednostronnych potrąceń z wynagrodzenia pracownika (po odliczeniu składek na ubezpieczenie społeczne oraz zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych) jedynie w przypadku niektórych należności, do których należą: zajęcia komornicze, zaliczki pieniężne udzielone pracownikowi oraz kary pieniężne. Jeśli pracodawca samowolnie dokona potrącenia w innych sytuacjach niż enumeratywnie wymienione w przepisach prawa pracy, naraża się na wysunięcie przez pracownika roszczenia o zapłatę wynagrodzenia potrąconego niezgodnie z prawem.

Zobacz też: Zwrot za okulary dla nauczyciela

Potrącenie nienależnego świadczenia

W braku możliwości jednostronnego umniejszenia wynagrodzenia pracownika o nadpłaconą sumę, takie umniejszenie będzie dopuszczalne tylko, o ile dokonane zostanie za zgodą pracownika. W praktyce, w większości sytuacji pracownicy po uzyskaniu od pracodawcy informacji, iż część wypłaconego świadczenia uzyskali niesłusznie, akceptują konieczność zwrotu nadwyżki. Trzeba jednak podkreślić, że pracownikowi przysługuje w tym zakresie swoboda decyzji i ma on prawo do odmowy wyrażenia zgody na potrącenie, jeśli nie zgadza się z oceną pracodawcy.

Zgoda pracownika powinna mieć formę pisemną i powinna dotyczyć konkretnej, istniejącej wierzytelności, której wysokość jest już ustalona. Nie może być to zgoda blankietowa – czyli zgoda co do wierzytelności mogących dopiero powstać w przyszłości, których wysokość jest jeszcze nieznana.

Jeśli pracownik nie wyraża zgody na potrącenie nienależnego świadczenia, pracodawcy pozostaje wystąpienie na drogę sądową z roszczeniem o jej zwrot na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego o bezpodstawnym wzbogaceniu. Z przepisów tych wynika, iż ten kto uzyskał świadczenie bez podstawy prawnej (nienależne), powinien je zwrócić. Jednak obowiązek zwrotu świadczenia wygasa, jeżeli ten, kto je uzyskał, zużył je lub utracił w taki sposób, że nie jest już wzbogacony – chyba że powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Zwrot nadwyżki

Oznacza to, że co do zasady pracownik nie będzie miał obowiązku zwrotu nadwyżki, jeśli zdążył już wydać nienależnie wypłacone mu pieniądze. W praktyce taka sytuacja jest dość powszechną, albowiem pracownik ma prawo do swobodnego dysponowania otrzymanym wynagrodzeniem za pracę i zużycia go na własne potrzeby. W sytuacji, gdy pracownik wyzbył się niesłusznie wypłaconych mu przez pracodawcę pieniędzy, pracodawca, aby wygrać spór sądowy musiałby udowodnić, że pracownik miał lub z obiektywnego punktu widzenia powinien mieć świadomość, że świadczenie było nienależne – i dlatego powinien był liczyć się z obowiązkiem zwrotu.

Jednak orzeczenia sądowe są w tej kwestii bardzo niekorzystne dla pracodawcy.

W wyroku z dnia 8 czerwca 2010 r. (sygn. akt I PK 31/2010) Sąd Najwyższy stwierdził, że pracodawca nie może domagać się od pracownika zwrotu nienależnie wypłaconej pensji, jeśli księgowa lub elektroniczny system pomylił się w wyliczeniach, zwłaszcza gdy pracownik sam nie zawinił ani nie przyczynił się do wypłaty nienależnego mu składnika wynagrodzenia. W takiej sytuacji nie ma mowy o bezpodstawnym wzbogaceniu w rozumieniu art. 405 Kodeksu cywilnego w zw. z art. 300 Kodeksu pracy.

Sąd Najwyższy stwierdził, że pracownik ma prawo uznawać za zgodną z prawem prowizję (o taką bowiem postać wynagrodzenia chodziło w sprawie) naliczoną przez profesjonalnych pracowników działu płac i swobodnie takim wynagrodzeniem dysponować.

Wobec powyższego obawiam się, że jedyne co Pani pozostaje, to skierować sprawę do sądu, ale patrząc na kierunek obrany przez orzecznictwo szansa na wygranie takiej sprawy i odzyskanie nienależnie wypłaconego wynagrodzenia jest minimalna.

Ewentualnie może Pani zwrócić się do pracownika z prośbą o zgodę na potrącenie kwoty z wynagrodzenia. Jednak obawiam się, że pracownik takiej zgody nie udzieli.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼