Wcześniejsza emerytura, urlop na poratowanie zdrowia, choroba zawodowa

Prawo do emerytury pomostowej

Zgodnie z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych kryteriami, po spełnieniu których możliwe jest nabycie prawa do emerytury pomostowej są następujące warunki, które należy spełnić łącznie:

• pracownik urodził się po 31 grudnia 1948 r.;
• ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;
• osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;
• ma okres składkowy i nieskładkowy, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;
• przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze,
• po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
• nastąpiło z nim rozwiązanie stosunku pracy.

Od 2009 r. praca nauczycielska nie jest już traktowana jako praca w szczególnym charakterze. Jednak pewne wyjątki wynikają z ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. Nr 237, poz. 1656).

Zobacz też: Urlop dla poratowania zdrowia a emerytura

Prace w szczególnym charakterze

Zgodnie z załącznikiem nr 2 do ww. ustawy jako prace w szczególnym charakterze wymienione są prace nauczycieli, wychowawców i innych pracowników pedagogicznych zatrudnionych w:

• młodzieżowych ośrodkach wychowawczych,
• młodzieżowych ośrodkach socjoterapii,
• ośrodkach szkolno-wychowawczych,
• schroniskach dla nieletnich oraz
• w zakładach poprawczych, zgodnie z ustawą z 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Wobec powyższego należy uznać, że zatrudnienie w charakterze nauczyciela daje prawo do przejścia na emeryturę pomostową, jeśli nauczyciel nadal wykonuje pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze i spełnia poszczególne wymagania (w tym dotyczące wieku).

Zgodnie z art. 88 ust. 1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta Nauczyciela (j.t. Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.) nauczyciele mający trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze w szkolnictwie specjalnym, mogą – po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku pracy – przejść na emeryturę.

Przeczytaj też: Dodatek do emerytury za chorobę zawodową nauczyciela

Wcześniejsza emerytura

Nauczyciele urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r. a przed dniem 1 stycznia 1969 r. mogą przejść na wcześniejszą emeryturę bez względu na wiek, jeśli spełniają łącznie następujące warunki:

• do dnia 31 grudnia 2008 r. osiągną 30-letni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym charakterze; tj. w charakterze nauczyciela (w przypadku nauczycieli szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów poprawczych i schronisk dla nieletnich wymagany jest 25-letni okres zatrudnienia, w tym 20-letni okres zatrudnienia w charakterze nauczyciela w szkolnictwie specjalnym);
• zatrudnieni są w wymiarze nie niższym niż połowa obowiązującego wymiaru zajęć;
• rozwiązali na swój wniosek stosunek pracy;
• nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, na dochody budżetu państwa.

Oznacza to, że nawet jeśli Pani spełnia wymaganie dotyczące pracy w szczególnych warunkach, to nie ma Pani wymaganego wieku, aby skorzystać z emerytury pomostowej. Niestety emerytura z KN bez względu na wiek jest dostępna jeszcze jedynie dla tych nauczycieli, którzy spełnili wymagane warunki (co najmniej 25-letni staż pracy w szkołach specjalnych) do grudnia 2008 r., a tego warunku Pani nie spełniła.

Zobacz również: Fundusz zdrowotny dla nauczycieli okulary

Urlop dla poratowania zdrowia

Zgodnie z treścią art. 73 KN, nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony, po przepracowaniu co najmniej 7 lat w szkole, dyrektor szkoły udziela urlopu dla poratowania zdrowia, w celu przeprowadzenia zaleconego leczenia, w wymiarze nieprzekraczającym jednorazowo roku.

Urlop przysługuje nauczycielowi zatrudnionemu w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony. Oznacza to, że prawo do tego urlopu posiada nauczyciel mianowany lub dyplomowany zatrudniony na podstawie mianowania (art. 10 ust. 5 KN) lub nauczyciel kontraktowy zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony (art. 10 ust. 4 KN) – pod warunkiem zatrudnienia w pełnym wymiarze zajęć. Wszyscy inni nauczyciele, niezależnie od posiadanego stopnia awansu zawodowego, nie mają prawa do urlopu dla poratowania zdrowia, gdyż albo nie są zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć albo ich umowa o pracę została zawarta na czas określony.

Nauczyciel zatrudniony w niepełnym wymiarze czasu pracy nie spełnia wymogów do ubiegania się o urlop dla poratowania zdrowia. Decydujące znaczenie przy badaniu, czy nauczyciel spełnia warunki do urlopu zdrowotnego ma moment złożenia wniosku o udzielenie urlopu. Jeśli na ten dzień spełnia warunki do urlopu, to dyrektor szkoły nie może nie uwzględnić takiego wniosku.

Warunki udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia

Warunkiem udzielenia nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia jest spełnienie łącznie następujących przesłanek:

• zatrudnienie w pełnym wymiarze czasu pracy na czas nieokreślony,
• posiadanie co najmniej 7-letniego stażu pracy w szkole,
• upłynięcie od poprzedniego urlopu dla poratowania zdrowia co najmniej 1 roku,
• niewykorzystanie przez nauczyciela jeszcze łącznie 3 lat urlopu zdrowotnego,
• nieposiadanie przez nauczyciela prawa do emerytury,
• otrzymanie orzeczenia lekarskiego o potrzebie udzielenia urlopu zdrowotnego.

Jeśli więc spełnia Pani warunki określone w przepisie – po uzyskaniu stosownego orzeczenia od lekarza ma Pani prawo do skorzystania z urlopu dla poratowania zdrowia.

Choroby zawodowe

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów w sprawie chorób zawodowych przewlekłe choroby narządu głosu spowodowane nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co najmniej 15 lat, takie jak:

• guzki głosowe twarde,
• wtórne zmiany przerostowe fałdów głosowych,
• niedowład mięśni wewnętrznych krtani z wrzecionowatą niedomykalnością fonacyjną głośni i trwałą dysfonią
  – uznaje się za choroby zawodowe.

Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej oraz jej rozpoznanie może nastąpić u pracownika lub byłego pracownika w okresie jego zatrudnienia w narażeniu zawodowym lub po zakończeniu pracy w takim narażeniu, nie później jednak niż w okresie, który został określony w wykazie chorób zawodowych. W przypadku chorób, o których mowa wyżej (chorób narządu głosu) okres, w którym wystąpienie udokumentowanych objawów chorobowych upoważnia do rozpoznania choroby zawodowej pomimo wcześniejszego zakończenia pracy w narażeniu zawodowym wynosi 2 lata.

Świadczenia z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej przysługują następujące świadczenia:

1. zasiłek chorobowy – dla ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
2. świadczenie rehabilitacyjne – dla ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie zdolności do pracy;
3. zasiłek wyrównawczy – dla ubezpieczonego będącego pracownikiem, którego wynagrodzenie uległo obniżeniu wskutek stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
4. jednorazowe odszkodowanie – dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu;
5. jednorazowe odszkodowanie – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty;
6. renta z tytułu niezdolności do pracy - dla ubezpieczonego, który stał się niezdolny do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
7. renta szkoleniowa – dla ubezpieczonego, w stosunku do którego orzeczono celowość przekwalifikowania zawodowego ze względu na niezdolność do pracy w dotychczasowym zawodzie spowodowaną wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową;
8. renta rodzinna – dla członków rodziny zmarłego ubezpieczonego lub rencisty uprawnionego do renty z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej;
9. dodatek do renty rodzinnej – dla sieroty zupełnej;
10. dodatek pielęgnacyjny;
11. pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii i szczepień ochronnych oraz zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne w zakresie określonym ustawą.

Przy ustalaniu prawa do świadczeń wymienionych w pkt 1-3, podstawy wymiaru i ich wysokości, a także przy ich wypłacie, stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia chorobowego, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Stały lub długotrwały uszczerbek na zdrowiu

Ubezpieczonemu, który wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, przysługuje jednorazowe odszkodowanie. Odszkodowanie to przysługuje również w razie śmierci wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z ubezpieczenia wypadkowego.

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej z tytułu ubezpieczenia wypadkowego, do ustalenia wysokości tych świadczeń oraz ich wypłaty stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Wysokość renty z tytułu choroby zawodowej

Wysokość renty z tytułu choroby zawodowej liczona jest w następujący sposób art. 62 u.e.r.:

• 24% kwoty bazowej,
• po 1,3% podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych – z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
• po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych – z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
• po 0,7% podstawy wymiaru za każdy rok okresu brakującego do pełnych 25 lat okresów składkowych oraz nieskładkowych, przypadających od dnia zgłoszenia wniosku o rentę do dnia, w którym rencista ukończyłby 60 lat, tzw. staż hipotetyczny.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼