Indywidualne porady prawne
• Autor: Marta Handzlik
Miałam umowę na czas nieokreślony. Aktualnie jestem w trakcie wypowiedzenia za porozumieniem stron z powodu likwidacji stanowiska pracy. Dowiedziałam się, że jestem w ciąży. Jakie prawa mi przysługują? Czy pracodawca musi mnie przyjąć do pracy? Czy po przyjęciu przysługuje mi prawo do zmniejszonego etatu? Czy mam prawo do urlopu i odprawy?
Odpowiadając na Pani pytania uprzejmie informuję, że pracodawca może rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę za porozumieniem stron. Pracownica, która zgodzi się na takie rozwiązanie, nie wiedząc o fakcie, że jest w ciąży – może powołać się na błąd i uchylić od skutków złożonego oświadczenia woli. Nie ma jednak takiej możliwości, jeżeli pracownica zaszła w ciążę po dacie wyrażenia zgody na porozumienie stron.
Wycofanie się z zawartego porozumienia wymaga zgody drugiej strony. Pracodawca może więc nie wyrazić zgody na zmianę zdania przez pracownika i uznać, że zawarte porozumienie jest skuteczne i powoduje rozwiązanie umowy.
Pracownik, który wyraził zgodę na rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem stron, może uchylić się od skutków tego porozumienia, powołując się na działanie pod wpływem błędu, który jest jedną z wad oświadczeń woli. Może powoływać się jednak tylko na błąd uzasadniający przypuszczenie, że gdyby składający oświadczenie woli nie działał pod wpływem błędu i oceniał sprawę rozsądnie, nie złożyłby oświadczenia tej treści.
Zobacz też: Likwidacja stanowiska a ciąża
W związku z ochroną kobiet w ciąży przyjmuje się, że jeżeli pracownica wyraziła zgodę na porozumienie dotyczące rozwiązania jej umowy o pracę, a nie wiedziała, że jest w ciąży, to może uchylić się od skutków swojego oświadczenia jako złożonego pod wpływem błędu. Tak też wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 19 marca 2002 r. (I PKN 156/01, OSNP 2004/5/78), gdzie stwierdzono, że błąd pracownicy, która złożyła pracodawcy ofertę rozwiązania umowy o pracę na mocy porozumienia stron, nie wiedząc, że jest w ciąży, polega na wadliwym powzięciu woli (mylnym wyobrażeniu o istniejącym stanie rzeczy) oraz że pracownica, która nie wiedząc, że jest w ciąży, złożyła oświadczenie woli zmierzające do rozwiązania umowy o pracę, może się uchylić od skutków tego oświadczenia niezależnie od tego, czy błąd został wywołany przez pracodawcę, czy wiedział on o błędzie lub mógł go z łatwością zauważyć. Podobnie wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 11 czerwca 2003 r. (I PK 206/02, OSNP/2004/16/278). Stanowisko orzecznictwa jest więc już w tym zakresie ugruntowane.
Przeczytaj też: Podpisałam umowę o pracę będąc w ciąży
Inaczej jest natomiast wówczas, gdy pracownica zaszła w ciążę później, już po zawarciu porozumienia o rozwiązaniu umowy o pracę – w takim przypadku nie może się uchylić od skutków oświadczenia woli powołując się na błąd.
Likwidacja pracodawcy uzasadnia rozwiązanie umowy o pracę za wypowiedzeniem ze wszystkimi pracownikami podlegającymi szczególnej ochronie (np. z kobietą w ciąży). Jednak przyczyna ta musi być wyraźnie wskazana w piśmie pracodawcy o wypowiedzeniu.
Podsumowując – jeśli porozumienie z Panią zostało zawarte zanim zaszła Pani w ciążę – nie może się już Pani z niego wycofać. Jeśli zaś była już Pani w ciąży – może się Pani powołać na błąd przy składaniu oświadczenia woli.
Jednocześnie zakłada się, że wypowiedzenie z tytułu likwidacji stanowiska nie jest dopuszczalne. Pracodawca może Pani przedstawić wypowiedzenie zmieniające – a więc zmienić stanowisko, ale zwolnić definitywnie nie może (chyba że za porozumieniem stron).
Tak więc, jeśli w momencie podpisywania porozumienia była Pani w ciąży – może się Pani uchylić od skutków tego porozumienia. W takiej sytuacji pracodawca nie może Pani zwolnić, powinien Pani zaproponować inne stanowisko.
W takiej sytuacji (przywrócenia do pracy na innym stanowisku) nadal ma Pani prawo do urlopu, ale do odprawy już nie. Otrzyma Pani za to po porodzie urlop macierzyński wraz z zasiłkiem. Potem może Pani wnioskować o zmniejszenie etatu w zamian za urlop wychowawczy.
Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej ▼▼▼
Indywidualne porady prawne
O autorze: Marta Handzlik
Absolwentka Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego. Specjalizuje się w prawie oświatowym i prawie pracy. Jest praktykującym prawnikiem z wieloletnim doświadczeniem zawodowym i byłym pracownikiem Ministerstwa Edukacji Narodowej. Odpowiada na najbardziej złożone pytania prawne. Jest autorką książki Finanse w oświacie. Prawo oświatowe w pytaniach i odpowiedziach, a także licznych artykułów, aktualności i komentarzy.
Zapytaj prawnika
Kodeks pracy