Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych

Masz podobny problem prawny?
Kliknij tutaj, opisz nam swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)

Pojęcie podróży służbowej – część 1

Autor: Tadeusz M. Nycz

W artykule omówiono zagadnienia dotyczące podróży służbowej w rozumieniu art. 775 § 1 K.p., w związku z pojawiającymi się na ten temat rozbieżnymi rozstrzygnięciami sądowymi i tym samym niezrozumieniem istoty tej instytucji.

Z dniem 30 marca 2001 r. na mocy ustawy z dnia 22 grudnia 2000 r. o zmianie niektórych upoważnień ustawowych do wydawania aktów normatywnych oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2000 r. Nr 120, poz. 1268) wprowadzono do Kodeksu pracy art. 775 w brzmieniu: 

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

„§ 1. Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługuje zwrot kosztów związanych z podróżą służbową.

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady ustalania oraz wysokość należności przysługujących pracownikowi z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju, w szczególności w zakresie diet oraz zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych udokumentowanych wydatków.”

W ramach porządkowania przepisów prawa i dostosowywania ich do zasad obowiązującej Konstytucji RP, powyższy zapis uznano za konieczny, ze względu na to, że uprawnienia obywateli, w tym pracowników, muszą wynikać wprost z przepisów ustawy, podczas gdy prawo do świadczeń delegacyjnych dotychczas nie miało takiego umocowania.

Z dniem 1 stycznia 2003 r. na mocy ustawy z dnia 26 lipca 2002 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 135, poz. 1146), art. 775 Kodeksu pracy otrzymał obecne brzmienie:

„§ 1. Pracownikowi wykonującemu na polecenie pracodawcy zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z podróżą służbową.

§ 2. Minister właściwy do spraw pracy określi, w drodze rozporządzenia, wysokość oraz warunki ustalania należności przysługujących pracownikowi, zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej, z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju. Rozporządzenie powinno w szczególności określać wysokość diet, z uwzględnieniem czasu trwania podróży, a w przypadku podróży poza granicami kraju – walutę, w jakiej będzie ustalana dieta i limit na nocleg w poszczególnych państwach, a także warunki zwrotu kosztów przejazdów, noclegów i innych wydatków.

§ 3. Warunki wypłacania należności z tytułu podróży służbowej pracownikowi zatrudnionemu u innego pracodawcy niż wymieniony w § 2 określa się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie wynagradzania albo w umowie o pracę, jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu wynagradzania.

§ 4. Postanowienia układu zbiorowego pracy, regulaminu wynagradzania lub umowy o pracę nie mogą ustalać diety za dobę podróży służbowej na obszarze kraju oraz poza granicami kraju w wysokości niższej niż dieta z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju określona dla pracownika, o którym mowa w § 2.

§ 5. W przypadku gdy układ zbiorowy pracy, regulamin wynagradzania lub umowa o pracę nie zawiera postanowień, o których mowa w § 3, pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów podróży służbowej odpowiednio według przepisów, o których mowa w § 2.”

Przeprowadzona nowelizacja miała charakter dość istotny, ponieważ zmieniała zakres podmiotowy dotychczasowego przepisu obejmującego obowiązkiem wszystkich pracodawców, na rzecz przyjęcia rozwiązania alternatywnego, to znaczy założenia, że należności te, z mocy przepisów kodeksu i aktów wykonawczych, przysługują wprost pracownikom tzw. sfery budżetowej, natomiast w stosunku do pozostałych pracowników przepisy te stosuje się jedynie wówczas, gdy w regulacjach prawnych podustawowych, mających charakter źródeł prawa pracy, nie ustalono innych zasad.

Ustawodawca zastrzegł jedynie, że należność z tytułu diety nie może być niższa, niż wielkość przysługująca dla delegacji odbywanej na obszarze kraju, co dotyczy zarówno delegacji krajowych jak i zagranicznych.

Wskazana nowelizacja omawianego przepisu ma charakter o tyle istotny, że umiejscawia instytucję pod nazwą „podróż służbowa” jako pojęcie odnoszące się do pracowników sfery budżetowej, gdzie w istocie mamy do czynienia z wykonywaniem zadań służbowych.

Taka konstrukcja przepisu nie pozwala w żadnym razie wyciągać z tego zapisu dalej idących wniosków, a w szczególności takich, że pojęcie podróży służbowej miałoby rzekomo być instytucją o charakterze czynności wyjątkowych a nie podstawowych.

Gramatyczny zapis definicji pojęcia podróży służbowej znajdujący się w art. 775 § 1 K.p. jest na tyle jednoznaczny, iż dalej idące wnioskowanie byłoby po prostu pozbawione podstaw prawnych, lub inaczej mówiąc wykładnią petitio principii, czyli poszukiwaniem argumentów pod z góry założoną błędnie tezę.

Niestety trzeba zauważyć, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego zagadnienia te przybrały charakter formułowania wniosków całkowicie normatywnie bezpodstawnych, tak jak gdyby komentowany przepis rzeczywiście budził jakieś uzasadnione wątpliwości prawne wymagające wyjaśnienia definicji pojęciowej.

Tymczasem tak nie jest, gdyż definicja pojęciowa podróży służbowej daje się wyjaśnić w sposób całkowicie prosty, klarowny i logiczny. Owo „zadanie służbowe”, o którym wspomina ustawodawca, to nic innego jak zwykłe obowiązki pracownika, nazywane w sferze jednostek budżetowych obowiązkami służbowymi będące pojęciem zapożyczonym z pragmatyk służbowych np. pracowników urzędów państwowych.

Warto przy tym zwrócić uwagę, że Kodeks pracy, choć pochodzi z 1975 r., podlegał bardzo wielu nowelizacjom i w aktualnym kształcie nie przewiduje żadnych sformułowań zobowiązaniowych nazywanych zadaniami służbowymi.

Odniesienie takie istniało w art. 100 § 2 pkt 6 K.p. w stosunku do tajemnicy państwowej i służbowej i zostało zastąpione pojęciem obowiązku przestrzegania tajemnic określonych w odrębnych przepisach.

Tak więc w obecnym stanie prawnym pojęcie „zadanie służbowe” musi być identyfikowane z czynnościami realizowanymi w jednostkach sfery budżetowej, natomiast u innych pracodawców pod tym pojęciem należy rozumieć wykonywanie zadań wynikających z treści nawiązanego stosunku pracy.

Wyjaśnienie definicyjne podróży służbowej musi być odniesione wyłącznie do stosunków pracy w szeroko rozumianych urzędach administracji publicznej, gdzie właśnie owo sformułowanie „zadanie służbowe” nabiera określonej treści.

W pozostałych, występujących poza sferą publiczną stosunkach pracy pojęcie „zadanie służbowe” oznacza po prostu zadanie pracownicze konieczne do wykonania zgodnie z treścią zawartej umowy o pracę.

Z tego powodu doszukiwanie się w tym sformułowaniu jakichś dalszych treści jest wykładnią całkowicie bezpodstawną, gdyż nie opartą na żadnej podstawie normatywnej. Twierdzenie, iż podróż służbowa to zadanie okazjonalnie wykonywane przez pracownika, natomiast podróżą służbową nie mogą być stale wykonywane zadania, jest nawet w sferze jednostek budżetowych nie do przyjęcia.

Są przecież jednostki kontrolne, których kontrolerzy stale wykonują pracę w ramach delegacji służbowych, pobierając z tego tytułu stosowne należności i, rzecz jasna, nikomu nie przychodzi do głowy, aby pozbawiać ich tych uprawnień, mimo że pobyt na delegacji służbowej ma charakter prawie codzienny, a niekiedy bez przerwy długotrwały (por. np. art. 78 ustawy z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, Dz. U. z 2001 r. Nr 85, poz. 937 z późn. zm., czy też art. 51 ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy, Dz. U. Nr 89, poz. 589, z późn. zm.).

W powołanych ustawach szczególnych przyznano jedynie kontrolerom prawo do korzystniejszych należności z tytułu diet, odwołując się w pozostałym zakresie do regulacji art. 775 Kodeksu pracy.

Warto też zwrócić uwagę, że w gramatycznym brzmieniu definicyjnym art. 775 § 1 K.p. ustawodawca posługuje się pojęciem „zadanie służbowe” w liczbie pojedynczej, ale z tego faktu nie można wywodzić twierdzenia, że podróż służbowa ma charakter incydentalny.

W przepisach definicyjnych ustawodawca zwykle posługuje sie liczbą pojedynczą, a nie mnogą, co jest zrozumiałe zważywszy na to, że definiuje jednostkowy zwrot. Tak jest np. w art. 22 K.p. definiującym stosunek pracy, w ramach ktorego pracownik wykonuje wiele prac, tymczasem w przepisie tym słowo "praca" wystepuje też w liczbie pojedynczej.

W następstwie tego nie można wywodzić z faktu użycia przez ustawodawcę słowa "zadanie" w liczbie pojedynczej twierdzenia, że podróż słuzbowa to tylko jakieś incydentalne zadanie. Nie ma też podstaw do podziału podróży służbowej na typową, czy nietypową, gdyż w definicyjnym ujęciu omawianego przepisu, brak ku temu uzasadnienia normatywnego.

Reasumując, podróż służbowa w rozumieniu art. 775 § 1 K.p. to zadanie pracownicze, w ogólnym tego słowa rozumieniu, wykonywane przez pracownika na polecenie pracodawcy poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy lub poza stałym miejscem pracy pracownika sprecyzowanym także w postaci nazwy miejscowości.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>

Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych

Masz podobny problem prawny?
Kliknij tutaj, opisz nam swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)
Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Kodeks pracy

[Pobierz Kodeks pracy] Z zaznaczonymi zmianami.

Kodeks pracy

[Pobierz ustawę o PIP] Z zaznaczonymi zmianami.

Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

prawo-mieszkaniowe.info

prawo-karne.info

Szukamy prawnika »