Koniec ustawy antykryzysowej a maksymalna długość umów o pracę

Ustawa o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców

Z dniem 31 grudnia 2011 roku skończył się czas obowiązywania przepisów ustawy z 1 lipca 2009 r. o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców, czyli tzw. ustawy antykryzysowej. W związku z powyższym od 1 stycznia wróciły poprzednie zasady, związane z zatrudnianiem pracowników i czasem ich pracy, a szczególnie art. 25¹ Kodeksu pracy ponownie wprowadzający limit dwóch umów na czas określony.

Do końca ubiegłego roku nie udało się porozumieć partnerom społecznym w komisji trójstronnej w kwestii wprowadzenia takich zmian w przepisach dotyczących umów na czas określony, aby nowe zasady były jeszcze korzystniejsze i dla pracodawców, i dla pracowników. Pojawiły się różne propozycje, zgodnie z jedną z nich umowy na czas określony nadal miałyby trwać maksymalnie dwa lata, a potem byłyby przekształcane w stałą umowę. Stałą umowę w takim przypadku można by wypowiedzieć z zastosowaniem jednomiesięcznego wypowiedzenia w okresie kolejnych dwóch lat jej trwania, a pracodawca nie musiałby podawać przyczyny wypowiedzenia. Dopiero po upływie 4 lat trwania takiej umowy o pracę okres jej wypowiedzenia wydłużyłby się do trzech miesięcy. Stosując wypowiedzenie trzymiesięczne, pracodawca musiałby już uzasadnić powody swojej decyzji oraz skonsultować ją ze związkami zawodowymi.

Umowa projektowa - umowa na czas realizacji projektu

Inną propozycją było wprowadzenie do Kodeksu pracy nowego rodzaju umowy, tzw. umowy projektowej, czyli zawieranej na czas realizacji konkretnego projektu. Umowa taka byłaby zawierana na czas wynikający z kontraktu zawartego pomiędzy pracodawcą a podmiotem zewnętrznym.

Umowa na czas realizacji projektu powinna przewidywać prawną możliwość jej wcześniejszego rozwiązania z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia.

Niestety, póki co nowe zasady są tylko na etapie przygotowań. Warto jednak, zawierając umowę na czas określony, kierować się orzecznictwem sądów oraz art. 8 Kodeksu pracy.

Przepis ten stanowi, że „nie można czynić ze swego prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony”.

Zawarcie długoterminowej umowy na czas określony zamiast umowy na czas nieokreślony

Powyższe oznacza, że zawarcie długoterminowej umowy na czas określony bez konkretnego uzasadnienia, (powodu) zamiast umowy na czas nieokreślony, może być traktowane jako próba obejścia prawa. Wiadome jest, iż w większości przypadków to pracodawca ustala warunki zatrudnienia, pracownik ma znacznie mniejszy wpływ na to, jak będzie się kształtowała jego umowa o pracę. Pracodawca, wykorzystując swoja przewagę w tym zakresie i zatrudniając pracownika w oparciu o długoterminową umowę na czas określony, świadomie skraca okres wypowiedzenia umowy z 3 miesięcy, które by obowiązywały strony, gdyby rzeczywiście pracownik kilka lat pracował na podstawie umowy na czas nieokreślony (art. 36 § 1 pkt 3 Kodeks pracy), do tylko 2 tygodni, wynikających z treści umowy zawartej w klauzuli o możliwości wypowiedzenia umowy przed upływem terminu jej obowiązywania (art. 33). W przypadku umowy terminowej bez klauzuli o możliwości jej wypowiedzenia, pracodawca sztucznie zobowiązuje pracownika do przepracowania bardzo długiego okresu pracy bez możliwości wcześniejszego rozwiązania umowy w drodze wypowiedzenia.

Powyższe potwierdza m.in. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2005 r. (sygn. akt II PK 294/04, OSNP z 2006 r., Nr 13-14, poz. 207), w którym stwierdzono, że „zawarcie długoterminowej umowy o pracę na czas określony (9 lat) z dopuszczalnością jej wcześniejszego rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem może być kwalifikowane jako obejście przepisów prawa pracy, ich społeczno-gospodarczego przeznaczenia lub zasad współżycia społecznego (art. 58 § 1 i 2 K.c. w związku z art. 300 K.p.)”.

Dlatego, pomimo braku w przepisach ograniczenia czasowego trwania umów na czas określony, należy rozważnie ustalać czas ich trwania, uwzględniając wszystkie warunki umów oraz ich przeznaczenie, a także zasady współżycia społecznego.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼