Kiedy umowa na czas określony przekształca się w umowę na czas nieokreślony?

Zgodnie z art. 251 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (j.t. Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) zawarcie kolejnej umowy o pracę na czas określony jest równoznaczne w skutkach prawnych z zawarciem umowy o pracę na czas nieokreślony, jeżeli poprzednio strony dwukrotnie zawarły umowę o pracę na czas określony na następujące po sobie okresy, o ile przerwa między rozwiązaniem poprzedniej a nawiązaniem kolejnej umowy o pracę nie przekroczyła 1 miesiąca.

Celem tego przepisu jest zapobieżenie sytuacji, w której pracodawca zawiera z pracownikiem kilka lub nawet, jak wskazuje praktyka, kilkanaście umów o pracę na czas określony na tym samym stanowisku lub wielokrotnie przedłuża okres ich obowiązywania. Jest to sytuacja niekorzystna dla pracownika, gdyż nie wiedząc, czy kolejna umowa będzie zawarta, traci on poczucie stabilności zawodowej. Jest to natomiast bardzo dogodne dla pracodawcy, który unika wszelkich trudności związanych z wypowiedzeniem umowy zawartej na czas nieokreślony.

Umowa o pracę na czas nieokreślony nawiązuje się w dniu będącym dniem powstania trzeciego terminowego stosunku pracy. Najpóźniej tego dnia pracodawca powinien potwierdzić na piśmie ten rodzaj umowy.

Ustawa antykryzysowa z 2009 r. w art. 13 wprowadziła odrębną regulację ograniczenia zatrudnienia na podstawie umów na czas określony. Stosowało się ją w okresie od dnia 22 sierpnia 2009 r. do dnia 31 grudnia 2011 r. Na mocy art. 3 ust. 2 tej ustawy regulacja ta miała zastosowanie do pracodawców będących przedsiębiorcami. Przedsiębiorcami w rozumieniu ustawy są osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą; za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Ustawę antykryzysową stosowało się do wszystkich tak rozumianych pracodawców, z tym że niektóre uregulowania stosowało się tylko do przedsiębiorców w przejściowych trudnościach finansowych.

Według art. 13 ustawy antykryzysowej z 2009 r. okres zatrudnienia na podstawie umowy o pracę na czas określony, a także łączny okres zatrudnienia na podstawie kolejnych umów o pracę na czas określony między tymi samymi stronami stosunku pracy, nie może przekraczać 24 miesięcy; za kolejną umowę na czas określony uważa się umowę zawartą przed upływem 3 miesięcy od dnia rozwiązania lub wygaśnięcia poprzedniej umowy zawartej na czas określony.

Wynikające z tych przepisów ograniczenia zawierania kolejnych umów na czas określony oparte są na innej metodzie regulacji niż zastosowana w art. 251 K.p.

Wejście w życie i zaprzestanie obowiązywania art. 13 ustawy antykryzysowej z 2009 r., w tym także jego stosunek do art. 251 K.p., uregulowane są w samej ustawie antykryzysowej. Wynikają z nich następujące reguły:

1. a. Do umów, które rozpoczynają się i kończą w okresie obowiązywania ustawy (22 sierpnia 2009 r. – 31 grudnia 2011 r.), stosuje się art. 13 ustawy z całkowitym wyłączeniem art. 251 K.p.
2. b. Skutki umów na czas określony trwających w dniu wejścia w życie ustawy zależą od przewidzianego terminu ich rozwiązania. Należy tu zauważyć, że nie jest umową na czas określony trwającą w dniu wejścia w życie ustawy taka umowa na czas określony, która była trzecią tego rodzaju umową zawartą w warunkach określonych w art. art. 251 K.p. Do takiej umowy już bowiem od dnia jej zawarcia stosuje się przepisy dotyczące umowy na czas nieokreślony. Zgodnie z art. 34 ust. 2 ustawy antykryzysowej przewiduje się stosowanie art. 251 K.p. do umów trwających w dniu 1 stycznia 2012 r.
3. c. Nie jest jednoznaczny sens art. 34 ust. 2 ustawy, który dotyczy umów trwających w dniu 1 stycznia 2012 r., czyli trwających w czasie utraty mocy obowiązującej ustawy. Przepis ten wyraźnie stwierdza, że stosuje się do nich art. 251 K.p. Jest więc niewątpliwe, że jeżeli taka umowa jest pierwszą umową na czas określony zawartą między tymi samymi stronami, to zawieranie przez nie następnych umów podlega przepisowi art. 251 K.p. Wątpliwości powstają natomiast przy rozważaniu zagadnienia, czy jeżeli umowa zawarta na czas określony, obowiązująca 1 stycznia 2012 r., obowiązywała także przed wejściem w życie ustawy antykryzysowej z 2009 r., to może być traktowana jako druga umowa na czas określony w rozumieniu z art. 251 K.p., jeżeli poprzedzała ją inna umowa na czas określony i spełnione są warunki określone w tym artykule.

Wobec powyższego należy uznać, iż umowa zawarta w sierpniu 2006 r. była pierwszą umową na czas określony. Kolejne umowy aż do 31 grudnia 2011 r. objęte zostały ustawą antykryzysową, ale już umowa z 1 stycznia 2012 r. była drugą umową na czas określony, dlatego też podpisana w styczniu tego roku umowa na czas określony z mocy prawa przekształciła się w umowę na czas nieokreślony.

Z przedawnieniem nie mamy tutaj do czynienia, gdyż skutek w postaci przekształcenia umowy miał miejsce dopiero w styczniu 2014 r.

Jeśli masz podobny problem prawny, zadaj pytanie naszemu prawnikowi (przygotowujemy też pisma) w formularzu poniżej  ▼▼▼