Udzielamy indywidualnych Porad Prawnych

Masz podobny problem prawny?
Kliknij tutaj, opisz nam swój problem i zadaj pytania.

(zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje)

GLOSA do wyroku Sądu Najwyższego z dnia 14 marca 2006 r., I PK 144/05, OSNP z 2007 r. Nr 5-6, poz. 68 – urlop przywróconego do pracy

Tadeusz M. Nycz • Opublikowane: 2007-05-07

Teza rozstrzygnięcia

Pracownik przywrócony do pracy orzeczeniem sądu nie nabywa prawa do urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania bez pracy określony w art. 51 § 1 K.p.

Przesłanki stanu faktycznego

Powódka domagała się m.in. ekwiwalentu urlopowego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy za 2001 r. w wymiarze 15 dni i za 2002 r. w wymiarze 17 dni.

Ustalono, że od 12 maja 2001 r. do 24 września 2002 r. pozostawała bez pracy, do której została przywrócona na mocy prawomocnej wyroku sądu pracy. W okresie od 25 września 2002 r. przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu choroby i z dniem 24 marca 2003 r. stosunek pracy został rozwiązany w trybie art.53 K.p.

Sąd I instancji oddalił roszczenie, uznając, że powódce za okres pozostawania bez pracy urlop wypoczynkowy nie przysługuje, ponieważ faktycznie pracy nie wykonywała, a urlop przewidziany jest dla pracownika faktycznie świadczącego pracę.

Sąd II instancji oddalił apelacje powódki, podtrzymując twierdzenia pierwszoinstancyjne jako zasadne. Powódka od wyroku II instancji wniosła kasację do SN, który ją oddalił, jako mnieuzasadnioną.

Argumentacja Sądu Najwyższego

Należy uznać, że urlop wypoczynkowy jest świadczeniem majątkowym, które polega na zwolnieniu pracownika z obowiązku wykonywania pracy, w celu wypoczynku, przy jednoczesnym zapewnieniu mu za ten czas wynagrodzenia urlopowego (por. postanowienie SN z dnia 10.04.1997 r. OSNAPiUS 1998/4/116).

Przepis art. 51 § 1 K.p. nie nakazuje uznania okresu pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie, za okres zatrudnienia lecz jedynie wliczenie tego okresu do okresu zatrudnienia. wskazany przepis nie wprowadza więc fikcji prawnej, że pracownik przywrócony do pracy w okresie pozostawania bez pracy pozostawał w stosunku pracy.

W okresie pozostawania bez pracy pracownikowi przywróconemu do pracy orzeczeniem sądu pracy, który podjął pracę u dotychczasowego pracodawcy, nie przysługuje prawo do urlopu wypoczynkowego.

Okres pozostawania bez pracy, o którym mowa w art. 51 § 1 K.p. zdanie pierwsze, nie jest okresem poprzedniego zatrudnienia w rozumieniu art. 1541 § 1 K.p.

Ocena rozstrzygnięcia Sądu Najwyższego

Zaprezentowaną tezę SN trzeba ocenić jednoznacznie negatywnie. Sąd Najwyższy wypowiedział w uzasadnieniu poglądy nie poparte racjonalnymi argumentami, ani z punktu widzenia wykładni gramatycznej art. 51 § 1 K.p., ani z punktu widzenia systemowo rozumianych przepisów urlopowych, ani też ze względu na charakter okresu pozostawania bez pracy i jego konsekwencje prawne.

Przede wszystkim, błędne jest twierdzenie jakoby urlop wypoczynkowy był świadczeniem majątkowym, gdyż przeciwnie, zalicza się do świadczeń niemajątkowych. Z tego między innymi powodu, przed dniem 1.01.1975 r. roszczenie o urlop wypoczynkowy jako świadczenie niemajątkowe, nie podlegało przedawnieniu roszczeń, a dopiero przedawnieniem roszczeń objęto urlop wypoczynkowy pod rządami art. 291 § 1 K.p. (por. wyrok SN z dnia 8.06.1977 r. I PRN 37/77. Lex nr 14389).

Powołane przez SN postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 10.04.1997 r. w którym tenże Sąd określał roszczenie o urlop wypoczynkowy pod kątem wartości przedmiotu sporu (przedmiotu zaskarżenia) oceniając dopuszczalność złożenia kasacji, nie może przesądzać o ukształtowanym poglądzie na temat tego, że prawo do urlopu to roszczenie o charakterze niematerialnym.

Nieprawdziwe jest też twierdzenie wypowiedziane przez sąd I instancji ale nie zanegowane przez SN, jakoby urlop wypoczynkowy przewidziany był dla pracownika faktycznie świadczącego pracę. Natomiast w okresie pozostawania bez pracy pracownik pracy nie świadczy i dlatego za ten okres urlop mu nie przysługuje.

Systematyka działu siódmego Kodeksu pracy prowadzi do wniosków odmiennych. Otóż urlop wypoczynkowy jest zasadniczo uzależniony od zatrudnienia, czyli okresu trwania stosunku pracy. Zasada ta wyrażona jest gramatycznie wyraźnie w art. 1541 § 1 K.p., w którym ustawodawca stwierdza, że prawo do urlopu uzależnione jest od okresu zatrudnienia, zaś okres zatrudnienia rozumiany jest powszechnie jako czas trwania stosunku pracy, a nie czas pracy, czy też czas świadczenia pracy.

Z tego okresu trwania stosunku pracy (okresu zatrudnienia) ustawodawca wyłącza taksatywnie wyliczone w art. 1552 § 2 K.p. okresy trwające co najmniej miesiąc. Porównanie tych dwóch zapisów art.1541 § 1 i art. 1552 § 1 K.p. prowadzi do oczywistego wniosku, że urlop wypoczynkowy uzależniony jest wyłącznie od istnienia stosunku pracy, natomiast wyraźnie wskazane w art. 1552 § 1 K.p. okresy trwające co najmniej 1 miesiąc, będą z tego okresu, od którego zależą uprawnienia urlopowe odliczane.

W konsekwencji, np. wszystkie okresy usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy są okresami zatrudnienia, za który urlop wypoczynkowy przysługuje. Wobec tego, nieprawdziwe jest twierdzenie, jakoby prawo do urlopu miało być uzależnione od okresu faktycznego wykonywania pracy.

Całkowicie błędna jest dokonana przez SN gramatyczna wykładnia art. 51 § 1 K.p. W myśl tego przepisu, pracownikowi który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy, wlicza się do okresu zatrudnienia okres pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie. Wliczenie okresu pozostawania bez pracy, za który przyznano wynagrodzenie do okresu zatrudnienia oznacza, że ten okres z chwilą zaliczenia jest uwzględniany w ramach całego okresu zatrudnienia, od którego zależą wszelkie uprawnienia pracownicze, a więc także urlop wypoczynkowy.

Z chwilą dokonania zaliczenia tego okresu pozostawania bez pracy u dotychczasowego pracodawcy, (gdyż przywrócenie do pracy następuje u niego), pracownik legitymuje się łącznym okresem zatrudnienia składającym się z okresu rzeczywistego zatrudnienia oraz okresu pozostawania bez pracy, które to okresy ustawodawca utożsamia w zakresie uprawnień pracowniczych.

Okres pozostawania bez pracy, dopóki jest tylko tym okresem, czyli nie został jeszcze zaliczony po myśli art. 51 § 1 K.p., nie jest równoważny z okresem zatrudnienia o tyle, że w czasie pozostawania bez pracy pracownik nie może nabyć prawa do jakiegokolwiek świadczenia pracowniczego.

Natomiast z momentem zaliczenia tego okresu do okresu zatrudnienia u dotychczasowego pracodawcy, co następuje w dniu podjęcia pracy w wyniku przywrócenia do pracy, okres pozostawania bez pracy staje się okresem zatrudnienia pracownika z pełnymi tego konsekwencjami prawnymi.

Wobec tego, z dniem podjęcia pracy u dotychczasowego pracodawcy, wskutek zaliczenia okresu pozostawania bez pracy do okresu zatrudnienia u tego pracodawcy, pracownik nabywa prawo do różnych uprawnień pracowniczych, np. do:

  • wyższego stopnia dodatku stażowego,
  • nagrody jubileuszowej, nawet jeśli wymagany okres zatrudnienia upłynął w czasie pozostawania bez pracy,
  • urlopu wypoczynkowego za okresy przeszłe.

Wbrew twierdzeniu SN, art. 51 § 1 K.p., wprowadza właśnie stan fikcji prawnej polegającej na uznawaniu okresu pozostawania bez pracy jako okresu zatrudnienia, z tym jedynie zastrzeżeniem, że owa fikcja skutkuje od dnia podjęcia pracy w wyniku przywrócenia do pracy.

Oceniając stan faktyczny z punktu widzenia społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa i zasad współżycia społecznego, trzeba stwierdzić, że w rozstrzyganej sprawie także nie zachodzi taki stan faktyczny, który mogły w oparciu o art. 8 K.p. wyjątkowo ograniczać prawo pracownika do urlopu za czas pozostawania bez pracy.

Taki przypadek mógłby ewentualnie dotyczyć pozostawania przez pracownika bez pracy przez cały rok kalendarzowy, za który pracownikowi wypłacono wynagrodzenie za pracę. W tych warunkach bowiem, wypłacenie dodatkowo ekwiwalentu urlopowego mogłoby przekraczać uprawnienia, jakie pracownik otrzymałby gdyby nie pozostawał bez pracy, lecz pracował.

W niniejszej sprawie nie mamy jednak do czynienia z objęciem okresem pozostawania bez pracy pełnego roku kalendarzowego, toteż odmowa przyznania prawa do ekwiwalentu urlopowego na podstawie art. 8 K.p. nie mogłaby wchodzić w grę.

Poprawnie teza glosowanego orzeczenia powinna więc brzmieć następująco:

Pracownik przywrócony do pracy orzeczeniem sądu nabywa prawo do urlopu wypoczynkowego za okres pozostawania bez pracy, o którym mowa w art. 51 § 1 K.p. w dniu podjęcia pracy w wyniku przywrócenia do pracy.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>

Porad przez Internet udzielają
prawnicy z dużym doświadczeniem

Zapytaj prawnika

Zadanie pytania do niczego nie zobowiązuje!
Wycenę wyślemy do 1 godziny

Kodeks pracy

[Pobierz Kodeks pracy] Z zaznaczonymi zmianami.

Kodeks pracy

[Pobierz ustawę o PIP] Z zaznaczonymi zmianami.

Zadaj pytanie »

eporady24.pl

spadek.info

prawo-budowlane.info

odpowiedziprawne.pl

rozwodowy.pl

prawo-mieszkaniowe.info

prawo-karne.info

Szukamy prawnika »