Prawomocny wyrok rozstrzygający o uprawnieniu ustawowym a zaległości urlopowe bibliotekarzy – część 1

Na tle art. 264 ust. 7 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.) zrodziły się wątpliwości interpretacyjne, które spowodowały, że wymieniona w nim grupa bibliotekarzy wyższych uczelni publicznych od 2007 r. utraciła prawo do korzystniejszego wymiaru urlopu wypoczynkowego.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Przepis ten przewiduje, że osoba zatrudniona na podstawie mianowania przed dniem wejścia w życie Prawa o szkolnictwie wyższym na stanowiskach:

1. starszego kustosza dyplomowanego,
2. starszego dokumentalisty dyplomowanego,
3. kustosza dyplomowanego,
4. dokumentalisty dyplomowanego,
5. adiunkta bibliotecznego,
6. adiunkta dokumentacji i informacji naukowej,
7. asystenta bibliotecznego,
8. kustosza bibliotecznego,
9. starszego bibliotekarza,
10. starszego dokumentalisty
    
    pozostaje mianowana na tym stanowisku i na tych samych zasadach.

Stwierdzenie ustawodawcy, że wymienione wyżej osoby pozostają mianowane, jest jasne, gdyż oznacza to, że podstawą prawną ich stosunku pracy jest nadal mianowanie na stałe i w razie awansu na wyższe stanowisko takie mianowanie na stałe ma być nadal stosowane.

Wątpliwości budził natomiast zapis stwierdzający: „i na tych samych zasadach”. Niektórzy komentatorzy dopatrywali się w tym stwierdzeniu zachowania przez te grupy pracownicze dotychczasowych uprawnień posiadanych na podstawie przepisów ustawy z dnia 12 września 1990 r. o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 65, poz. 385, z późn. zm.).

Inni uważali, że te same zasady dotyczą tylko kwestii stosunku pracy z mianowania, nie rozciągają się natomiast na inne uprawnienia pracownicze, w szczególności na zachowanie przez pracownika prawa do 36-dniowego urlopu wypoczynkowego w skali roku kalendarzowego, do czego ta grupa pracowników miała niewątpliwe prawo do końca 2006 r.

W konsekwencji tego zapisu ustawy powstała w praktyce taka sytuacja, że osoby wymienione w pkt 1-7, jako będące w aktualnym stanie prawnym nauczycielami akademickimi, zachowały nadal prawo do korzystniejszego wymiaru urlopu wypoczynkowego. (por. art. 113 Prawa o szkolnictwie wyższym). Natomiast prawa do tego korzystniejszego urlopu pozbawiono pracowników zatrudnionych w dniu wejścia w życie Prawa o szkolnictwie wyższym na stanowiskach: kustosza bibliotecznego, starszego bibliotekarza i starszego dokumentalisty, ponieważ obecnie uprawnień nauczyciela akademickiego nie posiadają, ani do nich nie stosuje się tych przepisów odpowiednio.

Prezentuję pogląd, zgodnie z którym wymienionym pracownikom należy zachować prawo do korzystniejszego wymiaru urlopu wypoczynkowego, gdyż ma ono charakter prawa słusznie nabytego.

W konsekwencji pracownicy awansujący na starszego dokumentalistę lub starszego bibliotekarza pod rządami Prawa o szkolnictwie wyższym nie będą mieli prawa do korzystniejszego wymiaru urlopu, natomiast ci, którzy to prawo już nabyli, powinni je zachować.

Wychodzę z założenia, że jest to prawo słusznie nabyte i nie ma żadnych racjonalnych argumentów uzasadniających czy dopuszczających możliwość pozbawienia tej grupy pracowników nabytego prawa do zwiększonego – 36-dniowego wymiaru urlopu wypoczynkowego.

Prawo do wymiaru urlopu wypoczynkowego ma bowiem charakter prawa nabytego w ramach zajmowanego stanowiska w wyższej uczeni publicznej i chronione powinno być przez zasadę prawa do wypoczynku pracownika.

Ochronny charakter prawa pracownika do wypoczynku sprzeciwia się bowiem takiemu zabiegowi, aby pracownika pozbawiać wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego bez powszechnie uzasadnionego powodu.

W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego przyjęto bowiem, że prawa nabyte mogą zostać uszczuplone, ale jedynie z przyczyn społecznych szczególnie uzasadnionych, to znaczy wtedy, gdy ważne względy przemawiają za uszczupleniem tych praw (por. Jerzy Oniszczuk, Zasady ochrony praw nabytych w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego – w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, PiZS 1999/4/2).

W omawianej sprawie z taką sytuacją bez wątpienia nie mamy do czynienia. Przeciwnie, ustawodawca podzielił bibliotekarzy wyższych uczelni publicznych na dwie nieco sztuczne grupy, ze względu na rzeczywisty zakresu wykonywanych zadań, i jednej z tych grup pozostawił korzystniejszy wymiar urlopu, a pozostałym zabrał bez uzasadnionej, ważnej społecznie przyczyny.

Powodem takim bowiem nie mogą być niższe kwalifikacje, skoro pod rządami poprzedniej ustawy o szkolnictwie wyższym z 1990 r. grupę tych pracowników przez ponad 15 lat obdarzano właśnie wyższym wymiarem urlopu wypoczynkowego.

Nie kwestionując prawa ustawodawcy do zmiany tego stanu rzeczy, co też nastąpiło w Prawie o szkolnictwie wyższym, na pewno nie wolno było jednak pracowników bibliotecznych pozbawiać praw już słusznie nabytych do wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego.

Biorąc to pod uwagę, uważam, że interpretacja art. 264 ust. 7 Prawa o szkolnictwie wyższym stwierdzająca, że pracownicy w tym przepisie wymienieni wszyscy zachowują prawo do 36-dniowego wymiaru urlopu wypoczynkowego, jest poprawna i pozostaje w zgodzie z zasadami konstytucyjnymi oraz poczuciem sprawiedliwości.

Niestety, resort szkolnictwa wyższego, który powinien stać na straży praworządności, wypowiedział się przeciwko zachowaniu przez pracowników korzystniejszego wymiaru urlopu wypoczynkowego, co spowodowało, że od 2007 r. pracownicy wymienieni w pkt 8-10 są pozbawieni korzystniejszego wymiaru urlopu wypoczynkowego w zasadzie powszechnie, choć niektórzy rektorzy podjęli decyzje o zachowaniu praw nabytych, co należy ocenić jako rozwiązanie poprawne wedle reguł praworządności i sprawiedliwości.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>