Odpowiedzialność majątkowa funkcjonariuszy publicznych – część 4

W pierwszej części cyklu artykułów o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych omówiłem podstawowe założenia komentowanej ustawy oraz użyte przez ustawodawcę zwroty zdefiniowane w ustawie.

Interesuje Cię ten temat i chcesz wiedzieć więcej? kliknij tutaj >>

Wskazałem również, że kluczowym zagadnieniem dotyczącym stosowania tej ustawy jest poprawne rozumienie pojęcia rażącego naruszenia prawa, którego tłumaczenie może być dokonywane na podstawie ukształtowanych zasad orzecznictwa i wykładni doktrynalnej głównie z zakresu prawa administracyjnego, prawa cywilnego i prawa pracy.

W drugiej części omówiłem ogólne zasady odpowiedzialności funkcjonariuszy publicznych, dokonując konkretyzacji na przykładzie organów Państwowej Inspekcji Pracy, a w trzeciej – tryb postępowania obciążający kierownika urzędu lub jednostki organizacyjnej, która wypłaciła odszkodowanie na żądanie podmiotu, względem którego rażąco naruszono prawo.

Postępowanie c.d.

W art. 9 ustawy uregulowano zasady odpowiedzialności kilku funkcjonariuszy, którzy dopuścili się rażącego naruszenia prawa. Jeżeli kilku funkcjonariuszy publicznych dopuściło się działania lub zaniechania, w wyniku czego doszło do jednostkowego rozstrzygnięcia administracyjnego obarczonego cechą rażącego naruszenia prawa, wówczas każdy z tych funkcjonariuszy odpowiada stosownie do stopnia przyczynienia się do rażącego naruszenia prawa.

Oznacza to, że sąd rozpoznający taką sprawę będzie oceniał na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego stopień winy poszczególnych funkcjonariuszy i stosownie do swoich ustaleń dowodowych określi zakres odpowiedzialności każdego z nich.

Gdyby jednak postępowanie dowodowe nie doprowadziło do ustalenia stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych funkcjonariuszy do rażącego naruszenia prawa, wówczas odpowiadają oni w częściach równych.

Jeżeli kilku funkcjonariuszy publicznych dopuściło się w danej sprawie kilku rażących naruszeń prawa, wówczas każdy z nich ponosi odpowiedzialność do kwoty 12-miesięcznego wynagrodzenia.

W sytuacji gdy kilku funkcjonariuszy publicznych dopuściło się umyślnie rażącego naruszenia prawa, wówczas odpowiadają oni solidarnie. Oznacza to, że na przykład w razie gdy trzech funkcjonariuszy dopuściło się umyślnie rażącego naruszenia prawa, wówczas suma dochodzonego odszkodowania wynosi 36-krotne ich wynagrodzenie.

Ta kwota łącznie może być dochodzona od dowolnego funkcjonariusza, natomiast oni w ramach rozliczeń mogą miedzy sobą dochodzić roszczeń odszkodowawczych o charakterze regresowym.

Przepisy karne

W myśl art. 10 omawianej ustawy, kto będąc kierownikiem podmiotu odpowiedzialnego lub jednostki organizacyjnej takiego podmiotu, nie wykonuje obowiązku powiadomienia prokuratury okręgowej w terminie 14 dni, licząc od dnia zapłacenia odszkodowania przez tę jednostkę, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Jeżeli sprawca takiego czynu dopuszcza się go nieumyślnie, wówczas podlega karze grzywny lub karze ograniczenia wolności.

Wprowadzenie powyższego przepisu karnego ma być gwarancją właściwego postępowania kierownika danej jednostki, która zapłaciła odszkodowanie za szkodę wynikłą z rażącego naruszenia prawa w wykonywaniu władzy publicznej.

Zmiany w obowiązujących przepisach

W celu stworzenia modelu systemowego sprzyjającego stosowaniu przepisów omawianej ustawy, ustawodawca musiał dokonać stosownych nowelizacji tych regulacji prawnych, które dotychczas przewidywały zwykle fakultatywną możliwość stwierdzenia rażącego naruszenia prawa przy wykonywaniu władzy publicznej.

Zmiany takie zostały przeprowadzone w następujących ustawach:

• art. 37 § 2 K.p.a., który obecnie przewiduje, że w razie niezałatwienia sprawy w terminie albo w warunkach przewlekłości postępowania organ, który ten fakt ustala, jest obowiązany stwierdzić jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy nastąpiło, czy nie nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa;

• art. 477¹⁴ § 3 K.p.c., który obecnie przewiduje, że sąd w przypadku stwierdzenia niewydania decyzji przez organ rentowy jest obowiązany ocenić, czy nastąpiło to w warunkach rażącego naruszenia prawa;

• art. 479^31a § 3 K.p.c., który przewiduje, że w sprawach z zakresu ochrony konkurencji i konsumentów, sąd ocenia, czy zaskarżona decyzja została wydana bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa;

• art. 141 § 2 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), który przewiduje, że właściwy organ stwierdzający poprawność postępowania jest obowiązany ocenić, czy niezałatwienie sprawy w terminie nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa;

• art. 54 § 3, 149 i 154 § 2 Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z późn zm.), które zobowiązują sąd administracyjny do oceny, czy uchylenie ostatecznej decyzji albo bezczynność organu administracji wyczerpuje pojęcie rażącego naruszenia prawa;

• art. 81 ust. 3 ustawy z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów (Dz. U. Nr 50, poz. 331, z późn. zm.), który zobowiązuje Prezesa tego Urzędu w razie uchylenia decyzji podległych mu organów do ustalenia, czy została ona wydana w warunkach rażącego naruszenia prawa.

Wejście w życie ustawy

Zgodnie z art. 17 omawianej ustawy jej postanowienia weszły w życie z dniem 17 maja 2011 r. W myśl natomiast art. 16 przepisy ustawy stosuje się do działań i zaniechań działania funkcjonariuszy publicznych, które nastąpiły od dnia wejścia w życie ustawy.

Oznacza to, że komentowana ustawa będzie stosowana do tych decyzji, które stały się ostateczne począwszy od dnia 17 maja 2011 r. Przypadek zaniechania działania przez funkcjonariusza publicznego, aby mógł być oceniany na tle omawianej ustawy musi także wystąpić już pod jej rządami, czyli mieć miejsce w dniu 17 maja 2011 r. lub po tym dniu.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej na ten temat – kliknij tutaj >>